NOLA SORTZEN DIRA TIFOIAK? ETA OLATUAK? ETA BIZITZA ARTIFIZIALA?
- Gertutik ezagutu nahi izan dugu zientzia museo bat eta horretarako Miramongo Zientziaren Kutxagunea aukeratu dugu. Euskal Herriko modu honetako zentro berriena eta zabalena da Donostiako hau. Bertako zuzendari Felix Ares saiatu da guri edukiak ulerrarazten.
Kontrolpeko Ekintzak ezagutzera joan eta Foucaulten penduluarekin egin dugu topo. Airean kurba bera behin eta berriro marraztuz, Lurraren errotazioaren azalpena ematen du etengabe. Grabitatearen eta mekanikaren legeak, Newton edo Galileoren teoriak, joko bihurtu dira bertan eta sagarra, aldiz, pilota koloretsu. Sabaiari so eginda ikusi dugun malguki erraldoiak gorako bidean jarri gaitu.
Hasteko lehen aipatutako malgukiari astindutxo bat eman diogu goitik, eta malgukiak astindua itzuli digu. Komunikazio atalean webcam-ez hornituriko Internet sarbideak, meteorologi zentroa, satelite bidezko telebista edo barra kode sistema berritzailearen erabilpena ezagutu ditugu. Handik Material Berrien esparrura sartu, eta globo esferiko handi batek egin digu harrera. Aulkiz inguratua dago eta bertan esertzeko gonbitea egin digu guneko zuzendariak. Argazkilaria eta biok bata bestearen parean jarri gara, globoa dela eta ez dugu elkar ikusten eta metro batzuk badira bion artean. Edozer gauza xuxurlatzeko eskatu digu. Harrigarria. Bertan bageunde bezala entzuten diogu elkarri. Globoak lente akustiko modura lan egiten duela azaldu digu eta baita astebetean sei aldiz pintxatu zutela ere. Gaia komunikabideetan azaldu da duela aste batzuk: gunea ireki eta berehala tramankulu asko apurturik zeuden. "Iragan asteburuan, adibidez, ia 5.000 bisitari izan genituen" dio Aresek, "eta nahikoa da horietatik %1ak ukitzea eta hondatzea zer den ez bereiztea gertatu dena gertatzeko".
Gela ilun batean sartu gara, ondoren, eta hormaren kontra jarrita, fotomatoi batean bezala, flasharen zain geratu gara. Ondoren argia piztu eta gure itzalaren irudia ikusi dugu horman inprimatua.
Ahoa itxi ezinik, Zentzumena eta Sentikortasuna lantzera abiatu gara. Hemen ere zentzuak gezurretan ibili zaizkigu. Kaxa zuri batzuk ikusi ditugu lehenik, baina bertara hurbiltzean, han ez zen kaxarik. 17 segundoz biraka zebilen espiral bati begira egon gara. Ondoren tren baten argazkiari erreparatu eta, benetan, guregana zetorrela ikusi dugu.
Kantu japoniar baten doinuak oraindik entzuten ditugula, izaki bitxia atzean utzi eta itxuraz arrunta dirudien ordenagailu batekin jardun dugu. Chat moduko bat da, baina beste aldean ez dago inor. Ordenadorearekin ari gara solasean. Eta kontuz gero, ez irainik bota. Gu saiatu garenean aita eta ama, biak batera, aipatu baitizkigu modu ez oso atseginean. Makinaren biraoak gogoan, beste ordenagailu batera hurbildu gara. Berdin dio zer-nolako musika sortu, programa honek harmoniko bihurtzen du. Bateren batek badu, bai, horrelako zerbaiten beharra. Harmoniak utzi eta igerileku txiki batera hurbildu gara. Hondoan pantaila bat du eta arrain batzuk ikus daitezke igerian. Alboan pantaila txikiago bat dugu eta bertan gure arrainak diseina ditzakegu. Geroz eta aerodinamikoagoa egin, orduan eta hobeto moldatuko da itsaso txikian. Nireak, arraina baino marmoka dirudi eta mantso-mantso ibili da, berehala bizkorrago batek jan duen arte. Ugaldu ere egiten dira eta ertzera datozenean eskua luzatu eta harrapatzeko aukera ere badago.
Erakusketa iraunkorreko ibilbidea amaitu dugu eta orain dinosauruak ditugu zain. Gure buruan geratzen zaigun neurona bakarrari galdegin diogu. Hobe beste baterako uzten badugu. Burua bete galdera sartu gara duela ordu batzuk, eta aho bete hortz irten.
Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]
Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]
Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]
Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.
Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]
Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]
María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]
Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]
Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.
Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]
Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.
Gasteizko Umandi ikastola duela 50 urte sortu zuten hainbat familia aski ausartek –herri ekimena, orduan ere–, euskararen transmisioa ardatz hartuta. Mende erdia joan da, ikastola hazi egin da, belaunaldi berriak hezi ditu ez gutxi, komunitate baten erreferente ere... [+]