HAURREN BERBA ZAHARRAK GURASO BERRIENTZAT
Badirudi, ordea, azken belaunaldietan haur hizkera horrek ere behera egin duela. Gazte askok guraso erdaldunak izan ditu eta orain, guraso izateko euren txanda iritsi zaienean, ez dakite nola egin haurrari. Horregatik, oinarri teoriko baten beharra ikusi zuten hiru irakasleek, euskaldunak izanik ere haur hizkera ezagutzen ez duten gurasoek erabil dezaten, batetik, eta euskaltegietako transmisio ikastaroetan jarduten duten gurasoek nondik ikasia izan zezaten, bestetik.
"Argotaren bideetan" euren lanerako osatu zuten zerrenda hau, iragan astean jorratu genuen irain zerrendarekin batera. Gero argitaletxeko Mari Eli Ituarteren aholkuari jarraiki, bi esparruak bereizi eta horrela gorpuztu zen liburuxka hau. Orotara 350 hitz eta esamolde desberdin jaso dituzte bertan, hainbat hiztegi eta bildumatatik jasotakoak batzuk eta kaleko galdeketen bidez bildutakoak besteak. Horregatik, orokorrak dira hitz batzuk, euskararen esparru osoan erabiltzen direnak. Beste batzuk, aldiz, euskalki edo zonalde jakin batetik jasoak izan dira.
Haurrek erabiltzen duten hiztegia (eta haurrekin erabiltzen dena) mugatua da, euren ingurunea eta interesa ere mugatua den neurrian. Garbi ikusten da hau zerrenda honi erreparatuta, hitz gehienak, janaria, edaria, zenbait animalia eta mugimendu ekintzak adierazteko erabil-tzen direnak baitira.
Ekintzak adierazteko ere bide desberdinak dituzte haurrek. Kalera joan nahi dutenean aiaian joan edo apapan egin nahi dutela esango dute. Jesartzeko orduan, aldiz, apatx edo takatx egingo dute eta erortzean peun. Jotzeko orduan tale, tete, tas-tas edo tata erabiliko dute haur zein gurasoek. Tatan egiteak, berriz, laztan egitea esan nahi du eta tatok jauzia adierazten du. Batzuetan trapa-trapa, tipi-tapa edo txiri-txiri, oinez, ibiliko da haurra, besteetan, hanka baten gainean ibiliko da zankarrenkan eta tarteka, haserretu ere egingo da eta tunturruntaia hartu duela esango diote orduan.
Autoak ere deigarri egiten zaizkie nonbait. Ikusi bestela zenbat hitz dauden haren inguruan: burrun-burrun, popo, popot, tar-tar-tar. Eta ez da motorrarena haurrak erakartzen dituen soinu bakarra: kanpaiaren soinua, esaterako, dilin-dalan edo talan-talan da eurentzat eta mailuarena kan-kan-kan.
Halaber, haurrari gure haserrea adierazteko, musu emateko edo harekin jolasean aritzeko hitz mordoa jasotzen du hiztegi berezi honek.
Haurrari euskaraz nola egin ez dakienak ez du dagoeneko aitzakiarik. Besteontzat liburuxkak aukera ederra eskain-tzen du haurtzaroan nola jarduten genuen gogora ekartzeko
Kosmetiko enpresak azalerako kremak hornitzen zituen Dachauko kontzentrazio esparrua. Naziek presoekin esperimentuak egiteko erabili zuten krema mota bat, eta 80 eta 90 preso artean hil ziren horren ondorioz. Enpresak ikerketa “independente eta osatua” jarri du... [+]
Italiako hainbat hiritan hondartzen eta itsasoaren izaera publikoa aldarrikatzeko mobilizazioak egin ditu udan Itsasoa Aske mugimenduak. Hondartzen erdia enpresa pribatuek kudeatzen dutenez, bainua hartzeko ordaindu beharra daukate herritarrek. Zonalde turistikoenetan ordainpeko... [+]
Larunbat honetan Gasteiz Euskararen Hiria ekimenak hartuko du Gasteizko Andre Mari Zuriaren plaza. Goizean hasi eta gauera arte, “euskararen aldeko festa handia” izatea nahi dute euskalgintzako eragileek, kirol jarduerak, kultur emankizunak edo arratsaldeko... [+]
Zubietako erraustegia itxi eta Gipuzkoako hondakinen gaikako bilketa hobetzea eskatzeko giza katea deitu du Errausketaren Aurkako Mugimenduak eragile gehiagoren babesarekin, azken urteotan bezalaxe, igandean, irailaren 14an Donostiako Kontxan.
2023ko uztailean jaso genuen berria antzuolarrok. Irimon bi aerosorgailu erraldoi jartzeko proiektu bat aurrera eramateko eskaera jaso zuela Udalak. Hasieran zalantzak eta galderak: nor zegoen proiektuaren atzean? Zein zen proiektuaren benetako helburua? Zein izango... [+]
Emakumea eta lurra elkartzen dituen liburua idatzi du Onintza Enbeitak: Bizitza baten txatalak. Gure aurrekoen bizimodua jaso du, andre baten ahotan: "Baserria bere horretan, erromantizismorik gabe". Feli Madariaga (1932, Baldatika, Forua, Bizkaia) da andre hori, lurrari... [+]
CaixaBank Researchek egindako ikerketak agerian eman du Nafarroako etxebizitza merkatuaren egoera. 2007-2008 arteko higiezinen burbuilaren garaian baino %3,7 garestiagoa dira etxebizitza eraiki berriak Nafarroan.
Hemeretzi errusiar dronek Poloniako muga zeharkatu dute, eta Poloniak leherrarazi egin ditu. Poloniako aire eremuari “inoiz egindako erasorik handiena” dela dio armadak.
Protesta eguna da gaur Ipar Euskal Herrian eta Frantzian, François Bayrou lehen ministro ohiak egindako aurrekontu proposamenen aurka altxatu dira gizarte eragileak. Goizean goizetik, Baionako sarrerako biribilgunea blokatzeari ekin diote. Jada hogei manifestari atxilotu... [+]
François Bayrouk dimisioa eman eta ordu gutxitara izendatu du Emmanuel Macron Frantziako presidenteak ordezkoa: Sébastien Lecornu izango da lehen ministro berria, aurretik Defentsa ministro izandakoa eta Macronen oso gertukoa. Oposizioa haserre mintzatu da, ezker zein... [+]
17. edizio honetan hamar proiekzio antolatu ditu Donostiako Zinemaldi Alternatiboak, beste horrenbeste eragilerekin elkarlanean. Helburua, urterokoa: "Zinemaren bidez hausnarketa kritikoa sustatzea, hainbat gizarte-gai eta -gatazkari buruzko lanak proiektatuta eta... [+]
Ez dira gauza bera. Sistema demokratiko bat, edozein eskalan, parte-hartzailea ez bada ez da demokratikoa. Demos batek ez badu lehentasunik erabakiak hartzerakoan, demokrazia eredu hori hutsala da. Israelgo Estatuan hauteskundeak egiten dira, baina ariketa politiko horrek ez dio... [+]
Osasuna futbol taldeak bat egin berri du AHTren aldeko enpresarien plataformarekin. Baina, "kirola eta politika ez dira nahastu behar" 'koinatuen' esaldirik gogokoena Bilbon gertatutakoaz besterik ez dugu entzun. 23 hilabetez jarraian estatu genozida batek... [+]
