C

Gauza garrantzitsu zenbait aldatu da. Aldatu da, esaterako, Estatu ereduaren inguruko eztabaida abiatu dela, nahiz eta Espainiako politikagintzan betidanik azalean egon den zerbait izan. Nire ustez, eztabaida hau duela hilabete batzuk CiUk, PNVk eta BNGk sinatutako Bartzelonako Adierazpenari esker abiatu da. ETAren su-etena beste elementu garrantzitsu bat da.

Lehenik, uste dut Estatu ereduaren inguruko eztabaida baldin badago, hori Estatu espainiarrean baldintza berri batzuk daudelako dela. Azpimarratu nahiko nukeen lehen aspektua da gaur egun demokrazia egonkor bat dugula; egun ezinezkoa litzateke 23 F bat. Bigarrenik, Espainiako gizartea azken urteetan modernizatu egin da. Estatu espainiarra Europako Batasunean sartzea Estatu ereduaren inguruko eztabaida hori zilegi egin eta laguntzen duen beste faktore bat da. Convergència i Uniók ez du Konstituzioaren erreforma planteatzen, baina bai bere berrirakurketa. Uste dugu zilegi dela Espainia Estatu plurinazional bat dela onartzea marko konstituzionalaren barruan. Helburu hau lortzeko, Estatuaren aniztasuna onartuko duen kultura politiko berri bat behar da. Behar da, halaber, indar politiko eta sozial guztien arteko elkarrizketa eta adostasuna.

Halaxe da. 1978ko Konstituzioak, bere muga guztiekin, ez du Estatu espainiarraren banaketa uniforme bat aurretik juzgatzen. Horregatik uste dut ez zela beharrezkoa "kafea guztientzat" formula. Erresuma Batuan gertatzen ari denaren adibidea dugu: Tony Blair-en Gobernuak ahalmen politikoa itzuli die jomuga hori zuten lurraldeei, Ipar Irlandako gatazka konpontzeko izandako jarrera positiboa ez aipatzearren. Estatu espainiarrean, Jose Maria Aznarren Gobernua eta indar politikoak adostasun batera heldu beharko lirateke etorkizunean, botere politikoaren berbanaketara, eta Estatu beronen berregituraketara; hau guztia eraikuntza europarraren eremuan. Espainian, ez zen nahitaezkoa UCDk aukeratutako 17 autonomien formula. Orain politika haren ondorioak ordaintzen ari gara. Ezinbestekoa da guztien artean Estatu eredu berri bat hitzartzea. Prozesu honetan Kataluniako, Euskadiko eta Galiziako indar abertzaleek oinarrizko papera jokatu behar dute eta euren ahaleginak koordinatu behar dituzte.

Esateak penatzen nau, baina PP eta PSOE trantsizioko oinordeko kultura politiko zaharkituaren ordezkari onenak dira. Jada balio ez duen kultura politikoa da, behea jo duena. Bi alderdiok ez dute Espainiaren aniztasun nazionala onartu eta ulertzen. Jarrera kontserbadoreak eta erresistentzialistak dituzte. PP zein PSOEren barruan kultura jakobinoa eta zentralista gailentzen da. Biek ala biek ahalegina egin beharko lukete ulertzeko Espainia ez dela errealitate nazional bat, plurinazional bat baizik. Baina, egun, zail ikusten dut sozialistek eta popularrek, salbuespen ohoragarriekin, errealitate plurinazional hori eta Estatu eredu berri bat onartu edota defendatzea.

Europak Kataluniarentzat eszenatoki berri bat eta aukera berriak zabaltzen dituelako. Euroak, esaterako, garrantzi politiko itzela du. Uste dut ona eta beharrezkoa dela eraikuntza europarraren prozesua bultzatzea eta eszenatoki hortan egoteko helburua izatea. Hori da CiUren zerrendaburu izateko izan dudan funtsezko arrazoietako bat.

Esan nahi nuke, lehenik, eraikuntza europarra Estatuen interesetan oinarrituko balitz soilik, Estatu horien eraldatzea gertatu gabe, Kataluniako nazionalistentzat Europako itxaropena oso mugatua legokeela. Zorionez, hau ez da horrela eta Estatuetatik Europako Estatuz gaindiko erakundeetara subiranotasun emate garrantzitsuak gertatzen ari dira. Bestalde, indarren orekan eta botere politikoaren banaketan egiazko eraldatze bat ematen ari da. Eremu berri honetan, gurea bezalako unitate nazionalek protagonismo handiagoa izan dezakete Europaren eraikuntzan. Kataluniako nazionalistek aukera hau aprobetxatu nahi dugu.

Lehen subiranotasunaren bereizgarri ziren elementuok indarra galdu dute. Ez da beharrezkoa moneta propioa edo armada eta mugak edukitzea subiranoa izateko. Hala izango da mendebaleko Europan etorkizunean. Subiranotasunaren elementu klasikoak, erabaki demokratikoz, herritarren autodeterminazioz, gero eta gutxiago daude Estatuen gain eta gehiago Europako Estatuz gaindiko erakundeen esku. Abiatzen ari den prozesu bat da, baina izugarrizko aukerak eskaintzen dizkie Estaturik gabeko unitate nazional txikiei.

Gu konbentzituta gaude CiUk bere gehiengo parlamentarioa berrituko duela. Gure helburua aurreko hauteskunde autonomikoetako emaitzak hobetzea da. Maragalli dagokionez, mihi zuhurrek diote ezin dituela hauteskunde horiek irabazi. Maragallek ezin die nazionalistei irabazi ez duelako programarik eta ez duelako proposamen bat bera ere zehaztu. Maragall gertakizunen ondotik dihoa. Gainera, Maragallen diskurtso katalanista, zeina erabat nahasia eta kontraesankorra den, ez da PSCko hainbat sektoreren gustuko, ezta PSOEren zuzendaritza zentralista eta jakobinoaren gogoko ere. Maragallek ez du erraz izango, ezta bere baseak konbentzitzeko ere