"Zenbait alderdik ETAren kontrako foru gisa baino ez du ulertu Ituna"

1995eko urriaren 08an

Juan Mari Juaristi (EAJ) politikariari elkarrizketa
"Zenbait alderdik ETAren kontrako foru gisa baino ez du ulertu Ituna"
Juan Mari Juaristi, Eusko Alderdi Jeltzaleko legebiltzarkidea
Azkoitiar honek EAJren barruan bide luzea egina du: 82-84 bitartean Azkoitiko Uri Buru Batzarreko lehendakari, 88tik 92ra artean EBBko kide, 91tik hona legebiltzarkide... Solasean hasi bezain pronto, «abertzaleon zatiketarekiko» bere kezka azaldu digu.
Noizko Gernikako Estatutua erabat garatuta?
Erabat ezkor gara azken 13 urteetan alderdi sozialistak egin digun iruzurra ikusi eta gero. Iruzurra bai herri honi eta baita Ajuria Eneko 88ko akordioari ere. Herri hau ez bada orain 16 urteko antzeko giroan sartzen arazoak izango dira, abertzaleok zatituta gaudelako, eta zatiketak ez digulako batere mesederik egiten.
Zein arazo dira horiek?
Hemen argi dago ez hitzek ez sinadurek ez dutela balio zenbait alderdiren artean. Batzuek hemengo legeak ez badituzte betetzen, guk ere, baldin eta herriaren babesa badaukagu, espainolen beste zenbait lege zenbaiteraino bete edo ez aztertu beharko dugu.
Egoera hau luzatuz gero, EAJk presio-bideren bat ba al du eskuartean?
EAJk presioa orain arte ere egin du askotan, beti kontuan izanik hemen % 32ren inguruko ordezkaritza daukagula. Ordezkaritza horren arabera egiten dugu presioa Madrilen. Estatutuaren edukiak eztabaidatzen ditugunean, mahaian eseri eta gure argudioak botatzen ditugu, gure aldeko presio politikoa erabiliz. Baina emaitzarik ez dugu izan.
Horren eraginez, eta hori da negargarriena, abertzaleon artean gatazka sortu da. Eta hori Madrilek ez du begi txarrez ikusten. Estatutuak herri hau normalizatzeko eta bakebideratzeko tresna behar du izan, baina ez da bete. Euskal Herriaren txikitasunean gure presio maila mugatua da, are gehiago indarrak sakabanatuta ditugula.
Esan izan da EAJtik Estatutua garatu ezean Konstituzioaren zein zati beteko ez duzuen pentsatuko zenutela. Hori presiobide berria al da?
EAJk hori esaten duenean ez du esaten esateagatik, benetan pentsatzen duelako baino. Guretzako Estatutua bezain garrantzitsua da espainolentzat Konstituzioa, eta horren aurrean diogu: zuek lege organikoa den bat ez baduzue betetzen, guk ere zuentzako lege gorena den horren zenbait atal ez genituzke beteko. Baina oraindik EAJk eztabaida hori hezurmamitzeke dauka.
Estatutua erabat ez garatzeak ba al du eraginik hiruko gobernuan?
PSE-EEk Estatutuaren garapen osorako adierazpen argia egin zuen irailaren 12an eta hala alderdi sozialista oso jarrera erosoan dago: «Hemengo sozialistok prest gaude, baina honek ez du inolaz lotzen Madrileko alderdi sozialista».
Edonola ere, PSE-EEkoak neurri batean errudun izan dira. Jauregik askotan esan du Estatutuaren % 80 bete dela eta % 20 ez betetzeak ez duela horrenbesteko garrantzirik. Baina urteotan Estatutuaren garapen ez osoak Euskal Herriari kalte handia ekarri dio, dirutan neur daitekeena, langabeziari, krisi ekonomikoari eta horri guztiari erantzuteko eskuartean behar genituen tresna eta transferentzia batzuk ez baititugu izan.
Ez da kontraesana, batetik, transferentziak lortzearren Madrilen PSOErekin borrokatzea, eta bestetik, EAEn PSE-EErekin Gobernuan egotea?
EAEn aniztasun politiko handia dago, eta 86ko gure zatiketatik hona nahitaezkoa da bi edo hiruko gobernuak osatzea. Herri honek patxada behar du. Gobernuen egonkortasuna beharrezkoa da, bestela elkarren arteko ika-mikak gobernu-lana antzutu baitezake.
Zoritxarrez, HB erabat urrun daukagu guregandik. Gainera, azkenaldion modu bortitzean EAJren kontrako eraso zuzena dator HBtik. Bere ETArekiko lotura edo menpekotasuna ere hor dago, eta horrek erabat zailtzen digu HBrekin akordioetara iristea.
Gogoratu behar da EAJk 86an eta 92an izan zituela elkarrizketak HBrekin, baina ez zen gutxieneko bat ere aurkitu elkarrekin gobernuan egoteko. Beraz, beste aukerarik ezean, alderdi sozialistarekin osatu izan ditugu gobernuak. Zein da alternatiba bestela? HBrekin horretara iristeko gai izango bagina, agian herri honek beste etorkizun eta itxaropenik izango luke.
EAJ eta HBren arteko zubia gainditzeko zer behar da?
Indarkeria amaitzea ez dugu baldintza gisa jartzen. Indarkeria dagoen bitartean, orduan eta gehiago hitz egin behar da indarkeria hori ahal dela desagertarazteko. Elkarren artean gauzak leuntzeko uneotan daukagun mutur-joka ekiditea da lehen pausoa, eta elkarren arteko gutxieneko errespetua izatea.
Nola interpretatzen dituzu PSE-EEko agintari batzuek orain gutxi elkarrizketari buruz egindako adierazpenak?
Nik baikortzat hartzen ditut Egigurenen hitzak. Kritika erraza ere egin daiteke, ea orain arte non izan diren esanez. Baina iraganari gehiegi begiratzen badiogu etorkizuna ilunduko zaigu. Baina estrategia puntu bat ere izan dezake, «aleroiaren teoria» martxan jarriz: hots, alde batek elkarrizketaren bidea urratzen du, eta beste batek espainiar nazionalismoaren jarrerarik gogorrena adierazten du, eta biak uztarri berean dabiltza, ahalik eta jarrera onenean gelditu asmoz. Ez nuke sinetsi nahi hau guztia eszenografia denik, eta bai borondate onez dabiltzala.
PSE-EEko jarrera horiek eraginik izango dute Ajuria Eneko Itunean?
Ajuria Eneko Itunak zazpi urte t'erdi daramatza indarrean, eta gaur da eguna alderdi bakoitzak Itunari buruz duen iritzia ematekoa. Beraz, horren inguruan alderdi sozialistak ere bere gogoetan Egigurenek esandakoak kontuan hartu beharko ditu.
Ikusita batzuk bere kabuz dabiltzala, PPri begira diot hau, ikusi behar da Itunak orain zazpi urte t'erdiko izpirituarekin segitzen duen ala ez. Beharbada, orain arteko aho-bateko erabakiak etorkizunean ez dira izango, zenbait alderdi Ajuria Eneko izpiritutik kanpo geratzen ari direlako.
Une honetan impasse batean dago Ituna, batik bat zenbait alderdik ETAren kontrako foru gisa baino ez duelako ulertu. Itunak bere baitan helburu asko dauzka, eta horietako bat da indarkeria errotik herri honetan desagertzea, eta indarkeriaren alde dauden hainbat euskaldun besteon esparrura ekartzea. Batzuek horri, Estatutuaren garapenari, bergizarteratze prozesuari... ez diote horrenbeste begiratzen; elkarrizketa prozesuak Ajuria Eneko Itunean argi eta garbi jasotzen dira, baina horiek ez dituzte aipatu ere egiten.
Eta zer gerta daiteke etorkizunean?
Orain arte beren kasa ibili direnak edo ikuspuntu bat izan dutenak atzera jatorrizko izpiritura itzultzea, edota Ajuria Eneko Mahaiak kide bat edo beste gutxiagorekin aurrera egitea. Beharbada beste eduki batzuekin, beharbada beste helburu batzuekin... Itunak bere baitan sekulako ahalmena du, eta azken hilabeteotan aipatu ditugun gai askok lekua badu Itunean: elkarrizketak, giza eskubideen errespetu zorrotzak...
Alderdi politikoak hitz egiten hasteko aukeraz ari diren artean, kalean tentsioak gora egin du.
HBk egin duen barne hausnarketan «Oldartzen» txostenak aurrikusitakoa ari da ia hitzez hitz betetzen. Eta «Oldartzen» hori asmatu, sortu eta antolatu dutenek estrategia aldaketa bat egin dute, ustez horrekin beraien irteerarik gabeko bideari argia bilatuko dioten itxaropenarekin edo.
Egiten dituzten eraso askok jendea, neurri batean, beldurtzea lortu dute, baina halako harrokeria eta matoi itxura ere ematen ari dira. Inpunitateak ez du mugarik, eta zenbait gazterengan ere faxismoaren haziak ez ote diren ereiten ari, horrek beldurtzen nau. Horrek guztiak egiten du abertzaletasunaren kausaren aldeko jarrerara ordez jendea kontrako bidera eramatea: zenbat eta harri gehiago bota Aldaiaren askatasunaren alde dabiltzanei, orduan eta nazionalista espainol gehiago sortzen ari da Euskadin.
Norbaiti kalte egiten badio honek guztiak, abertzaleoi egiten digu. Abertzale izaeraren eta herri hau maitatzen dugunon kontrako eraso zuzena da. Askotan nire buruari ere galdetu izan diot ez ote dabiltzan eskutik Intxaurrondoko hariak mugitzen dituztenak eta hau guztia antolatzen dabiltzanak, ez ote dabiltzan hain interes bastardoak elkarri esku emanda. Bestela, ezin daiteke ulertu Euskal Herriaren aldeko borrokan Euskal Herriari, norberari, harrika aritzea, horrenbeste min eraginez, eta halako matoi eta faxismo izaerak agertzea.
EAJk bere mendeurrena ospatu du orain gutxi. XXI. menderako zein helburu izan behar ditu?
EAJk bere sorrerako helburuarekin jarraitzen du, eta Aberriaren Aldeko Agirian argi azaltzen da: «Euskadi da gure aberria, aberri bakarra, eta ez diogu beste inoren subiranotasunari men egingo». Hori lortze bidean pausoak emango ditugu, 100 urte hauetan alderdia egokitu den bezalaxe datozen aldi berriei egokituz.
Independentzia?
Jakina, Euskadi gure aberri bakarra izateko independentzia edo beste formularen bat behar dugu, baina gu geure buruaren jabe, izan dezagula gure etorkizuna erabakitzeko ahalmena. Eta horrek gaur independentziaren formula dauka.
Presoen egoera, sakabanaketa, Euskal Herriratzea. Berriro ere guztion ahotan dabilen gaia.
Litekeena da, eta beharrezkoa, presoak etxetik ahalik eta hurbilen egotea. Presoak barruan egoteaz at, beren senitartekoei aparteko zigorra ezartzeak ehundaka kilometrora eramanaz, ez du ezer konpontzen. Noski, desiragarriena presoak, ez etxetik hurbil, baizik eta bakoitza bere etxean egotea litzateke, bere lantokian, bere koadrilan... helburu politikoak defenditzen, armak hartu gabe, eta besteokin batera herri honen alde lanean. Horrek abertzaleok gutxieneko puntutan elkar konpontzeko gai garela esan nahiko luke, etorkizunari eusteko.
JAUREGI, Mikel
8-10,11

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEAJ
GaiezPolitikaEuskal HerrItunakAjuria Enea
PertsonaiazJUARISTI4
EgileezJAUREGI5Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

Lurra taupaka hasiko da

Estitxu Eizagirre

Kanpaldien lehen garaipenak iristen hasi dira Israelekiko boikot akordioekin

Jon Hidalgo Gereñu

“Maite dut Iparraldean antzerkia egitea, uste baitut hemen kodeak ulertzen direla”

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Efemeridea: Espainiarenak ziren lurraldeetan, "gaztelania ez beste hizkuntza guztiak desagerrarazteko" agindu zuen Carlos III.a Borboikoak

ARGIA

Efemeridea: Almeria Kasua: Guardia Zibilak hiru gazte espainiar torturatu eta hil zituen, ETAkoak zirelakoan

ARGIA

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude