«Zaila ikusten dut egun alderdi abertzaleen arteko akordioa»


1993ko irailaren 05ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Jokin Intza jelkideari elkarrizketa
«Zaila ikusten dut egun alderdi abertzaleen arteko akordioa»
JOKIN INTZA
Aspaldiko jelkide honek omenaldi beroa jaso berri du Bergaran jelkideen aldetik, gerraostetik gaur egun arte eginiko lanagatik. Bere etxean sartu bezain laster, egunaren ordu gehienak kentzen dizkion bulegoa erakutsi digu, paretetan nonnahi Sabino Arana dagoela, liburuz beterik. Egunero ekiten dio bere mahai txukunean zerbait idazteari. Gerra garaia oso gazte zela bizi izan zuen, baina oroitzapen garbia erakutsi digu.
ARGIA. Omenaldia jaso berria duzu zure herrian, Bergaran, gerraostetik, urte luzetako lana saritu nahian edo.
JOKIN INTZA. Oso hunkigarria izan zen, baina nik ez dut horrenbeste merezi. Beti egin dut lan euskara eta abertzaletasunaren alde eta ez dago besterik. Aspaldiko lagun asko ikusi nituen omenaldian eta oso eskerturik nago EAJko buruzagiei parte hartu zutelako.
A. Gerra piztu zenean oso gazte zinen, hamabi urte besterik ez. Zein oroitzapen gordetzen duzu?
J.I. Elgetako frontean harrapatu ninduen, nazionalen erasoarekin. Amak bertan egiten zuen lan eta obus batek hil egin zuen. Beti pentsatu izan dut une hartan aurrera jarraituz gero Bilbora batere oposiziorik gabe iritsiko zirela, baina ez ziren handik igaro.
A. Garai hartan zertan aritzen zineten gazteak?
J.I. Nik beti irakurtzeko grina handia izan dut. Orduan gerraurreko liburuak nituen irakurgai, Trueba... Bestalde, falangistek gazte askori euren uniformea jantziarazi ziguten eta guk zer zen ez jakin eta jantzi. Pelaioak edo fletxak ginen ez genekien.
A. Nola hasi zineten lanean alde abertzalean?
J.I. Oso euskaltzaleak ginen eta motibazio handia genuen. Erakundeak jendea behar zuen eta lan asko zegoen egiteko. Geure burua eskaini genuen, baina aurretik falangista uniformearekin ikusi gintuzten eta hasieran ez ziren gurekin fio. 1943. urte aldera zen. Baina atal militarrean nahiz politikoan gure ezagun batzuk zeuden eta horrela sartu ginen. Denetatik egin genuen, korreo lana Donostiara, batzarretan parte hartu... 1943an Eusko Gaztediko lehendakaritzarako aukeratu gintuzten eta 1944ean ELA sindikatuaren zuzendaritzan, hogeita bat urte izanik.
A. Egun haietan espetxea ezagutu zenuen.
J.I. 1945ean Francok egindako gaiztakerien zerrenda egiteko eskatu ziguten atzerrian ezagutu zitezen. Eskupaperak egiten genituen, fusilatutako euskal apaizen berri ematen genuen... Gainera, paretetan Franco eta poliziaren aurkako zenbait pintada jarri genituen eta 1947an erori ginen lehen aldiz; bi eta hiru urteko zigorra ezarri ziguten.
A. Nola bizi izan zenuen espetxeko esperientzia hori?
J.I. Oso gogorra izan zen, gainera, jarrera txarra izan nuela esan _isolatuta zeudenei laguntzeagatik, janaria eta eskutitzak ematen_ eta indultoa iritsi zenean ez zidaten ateratzen utzi. Ondarretako espetxeko azkenak eta Martuteneko lehenak izan ginen. Gero Bilbora eraman ninduten. Bitartean, euskaldunei irakurtzen eta idazten erakusten nien. Presioak izan ziren baldintzapeko askapena emateko eta sei hilabete igarota atera nintzen. Berriro ere erresistentzian hasi ginen lanean.
A. Hasia al zinen orduan idazten?
J.I. Erresistentziarako paperak besterik ez. Nik betidanik izan ditut arazoak idazteko. Oso gauza gutxi gordetzen ditut buruan eta ortografia aldetik batere ez nekien, baina idazten nituen karta eta bestelakoetan kontakizunerako abilezia berezia nuela esaten zidaten nagusiek. Irakurtzen, ordea, etengabe.
A. 1951n greba nagusia izan zen.
J.I. Gure atzetik ibili ziren gu geure ingurukoak greba egitera animatzen genituelako, propaganda egiten genuelako eta abar. Zenbaitzuk berriro ere atxilotuak izan eta emakumeak joaten ziren manifestari gu askatuak izateko. Askatu gintuztenean berriro hasi ginen lanean.
A. Zure bila zebiltzan, hala ere, atxilotu nahian.
J.I. Erakundearentzat ni atxilotua izatea txarra izango zela eta, ez kaleratzeko esan zidaten. 1953. urtea zen, eta etxera nire bila etorri aurretik ozta-ozta ihes egin nuen.
A. Orduan hasi zinen batetik bestera ezkutupean erromes.
J.I. Lehenik baserri batera joan nintzen, eta handik Tuterara, hilabetez. Susmo txarrak sortuko zirela eta, Zaragozara joateko esan zidaten eta han zortzi hilabete egin nituen ikasle moduan. Bilbora berriro, Zaragozara bueltan lau hilabetez, Donostia, Logroño eta Bartzelonara, hamabost hilabetez. Era guztietako lanak bete nituen, etxeko tresnak konpondu, ikuzgailuak saldu... Batzuen kritikak entzuten genituen arren, han anarkista eta komunistekin ere ibiltzen ginen. Franco zetorrela eta, Manresa aldean ezkutatu ninduten. Eta horrela ez ibiltzearren, alde egitea erabaki nuen. Lehenik Mexikora joateko aukera izan nuen. Baina azkenean Venezuelara joan nintzen.
A. Nola egin zenuen bidaia?
J.I. Parisetik abiatu nintzen, Leizaolak lehendakariari eskaturiko diruarekin. Venezuelara iritsita alderdiko jendeak eta Eusko Etxekoek lagundu zidaten. Guztira hamabost urte eman nituen bertan, 1956tik 1971ra, lehenik Donibane Lohizunera etorriz. Donostiara 1978an iritsi nintzen behin betirako.
A. Zertan aritu zinen han?
J.I. 1964. urtearen inguruan Jose Joakin Azurtza _teknikari lanetan_ eta beste lagun batzuekin _Alberto Elosegi kazetari lanean_ eusko irratia Venezuelan sortzeko ahaleginetan aritu nintzen. Neure betebeharra dirua biltzea zen. 3.000 bolibar inguru behar genituen irrati hori martxan jartzeko. Ekipoa erosi eta funtzionatzen hasi zen. «Euskotarren Erresistentziaren Deia» izena jarri genion. Caracasen genuen lokala.
A. Orain arte kontatu dizkiguzun gorabehera guzti hauek eta beste asko liburu mardul batean bildu dituzu.
J.I. Badirudi azken bolada honetan hainbat iritzi sortu direla memoria horiei buruz. Leizaolak berak aipatu zidan bertan esandako guztiak nik kontatu bezala gertatu zirela. Urtetan bilduriko fitxa asko daude eta gertakizun zein jende ugari aipatzen ditut bertan. Argitaratzeko esan zidaten, baina oraindik bizirik dagoen jende asko ager daiteke eta asmoa ez da inor mintzea. Orain, hala ere, osatu eta eguneratu egin nahi dut lan luze hori.
A. Jesus Insausti «Uzturre» hil berria ezagutuko zenuen. Abertzale zintzoa zela esan dute alderdi guztiek.
J.I. Bera asko ezagutu nuen, urte luzeko lana burutu zuen alderdian eta benetan abertzale zintzoa zen. Ez dut uste gaur egungo alderdi abertzaleen banaketa batere gustukoa zuenik.
A. Aipatu diguzun bezala, urte luzetan jelkidea izan zara eta abertzaletasunaren alde lan egin duzu. Zein iritzi duzu hainbat alditan entzun izan den alderdi abertzaleen birrelkartzeaz?
J.I. Nik oso zaila ikusten dut egun alderdi abertzaleen arteko akordioa; gauzak orain arte egin diren bezala, EA eta EAJ urrundu, EE eta EUE ere bai... Egoerak asko aldatu beharko luke.
A. EAJ eta EAren arteko banaketari buruz bereziki, nola bizi izan zenuen jelkide bezala une larri hura?
J.I. Astakeria izugarria izan zen EA eta EAJren arteko banaketa, ez zegoen arrazoirik, gizon baten errua izan zen hori, Garaikoetxeak izan zuen erru osoa, bere harrotasunagatik. Erraztasunak eman zitzaizkion arazotik ohore osoz atera ahal izateko, baina ez zuen jaramonik egin. Bera gabe alderdiak batuta jarraituko luke. Aspaldiko lagunak joan ziren EAra eta oso tristea izan zen.
A. Beraz, zaila hurbilpenik izatea?
J.I. Batek daki. Nik alderdi guztietako pertsonak ditut lagun, baina alderdi mailan oso urrun gaude. Oraingoz EAtik banaka-banaka etortzen ari dira eta nik uste dut baseko jende guztia inguratuko zaigula. Karguen arteko akordioa, bestalde, ezinezkoa iruditzen zait.
A. Zer iritzi diozu, abertzale zahar moduan, honezkero zazpi urte bete duen EAJ eta PSOEren arteko gobernu itunari?
J.I. Nik behintzat ez dut batere maite, baina pragmatismoagatik egin dela uste dut; espainolak dira eta gure arerioak diren arren ez dut beste aukerarik ikusten.
A. ELAko buruzagi historiko gisa, nola ikusten dituzu ELA eta EAJren arteko liskarrak?
J.I. Ez ditut arrazoiak ulertzen eta oso kanpotik ikusten dut, baina nahitaezkoa iruditzen zait alderdia eta sindikatua bakoitza bere aldetik joatea; baita, ordea, biek bide bera eramatea.
Ritxi Lizartza
34-38

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEAJ
GaiezGizarteaOspakizunak
PertsonaiazINTZA2
EgileezLIZARTZA2Politika

Azkenak
Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan.
 


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Desokupacyl enpresa Donostian dagoela ohartarazi dute

Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]


Ekialde Erdia
Mundua begira, Israelek eta Iranek elkarri erasotzen jarraitzen dute

Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]


2025-06-19 | Axier Lopez
Banco Santanderrek armagintzan eta genozidioan duen parte-hartzea salatzeko ekintza egin dute Azpeitian

Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.


Langileen eskubideek okerrera jo dute azken hamarkadan, bereziki Europan eta Ameriketan

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
 


Eguneraketa berriak daude