Mikel Martínez: "Berritzaile handi bat izan da Gabriel Aresti"


1986ko azaroaren 23an
Mikel Martinez aktoreari elkarrizketa
Mikel Martínez: "Berritzaile handi bat izan da Gabriel Aresti"
ARGIA.–Nola sortu zen Arestiren gainean eszena-muntaia hau egiteko projektua?
MIKEL MARTINEZ.–Aspaldiko ideia zen hau. Ez akaso hauxe, baina bai Arestiren obraren bat antzeztea edota bestelako muntaiaren bat egitea. Oskorri-ren Arestirekiko interesa eta musika taldeak Maskarada-rekin dituen harreman hurbilen fruitu dela esan daiteke beraz.
A.–Zergatik Aresti. Zer suposatzen du Arestik Maskaradarentzat.
M.M.–Ba, begira, guretzat pertsonaia oso erakargarria da Gabriel Aresti. Gu bezala... bilbotarra eta euskaldun berria, antzerkigilea (poeta gisa ezagunago bada ere gehien bat), eta antzerki teorizatzailea gainera; eta bestalde, berak esan eta izkiriaturikoak ez ziren edonolakoak Euskal Herriarentzalo, gauza zeharo berritzaileak bait ziren. Eta zer esanik ez poesia eta antzerkigintzan!
Gabriel Arestitaz hitzegiteak beste gauza piloaz hitzegitera bultzatzen gaitu: euskararen egoera, irakaskuntza, euskaldunberriak, Bilbo, euskera eta Bilbo, gai soziala. Arestik gauza asko ezagutzeko bidea zabaltzen du nolabait.
A.–Euskal antzerkigintzari zer ekarri dio Arestik.
MM.–Batez ere berritzaile handi bat izan da. Euskal antzerkigintzaren tradizioa ongi mamiturik edukitzeaz gain, funtsezkoa izan zen herbesteko antzerkigintzaren bere ezagutza. Gai aldetik eusten badiogu, adibidez, aurreko euskal literatura eta halase antzerkigintza guztiz moralizantea zen. Baserria eta euskaldun zintzoarekiko etena suposatulo du Arestik Espazioz aldatzen du literaturaho Euskal Herria hirira jeistean: eta ez edonolako hirira, lantegira baizik, gizona explotatua bizi den lekura.
A.–Zer harrapatu nabi izan duzue Arestiren obratik. Zein erizpideren arauera gauzatu da muntaiaren proiektua.
M.M.–Arestiren ezaugarririk liluragarriena agian, bere ideiekiko fideltasunean datza. Pronto zegoen beti bere ideiak agertzeko nola enfrentamenduraino defendatzeko. Horrexegatik izan zen hain polemikoa, eta baita zentsuratua ere. Sufrikario asko jasandako gizona Aresti, bizitza triste samarra eraman zuen bizkarretan, batek daki zuzen-zuzen zergatik egin zituen hautaketengaitik: hiriko euskaldun izatea eta euskaraz idaztea. Eta euskara ikasteaz aparte, hasieran menperatzen ez duen hizkuntza batetan izkiriatzea aukeratzen du; okerrago oraindik, bide batez euskara bera fabrikatu beharko bait du, egin egin behar nolabait, honen tradizio literario eskasa daukan hizkuntza hau.
Kontradizio haundi batean bizi zen Aresti. Politikoki, nazionalista bazen ere, langileriaren arazo sozialak arduratzen zuen bereziki. Eta garai hartan ezin konzebi zitekeen halako nazionalista bat. Nazionalistentzat espainolista bat zen, euskararen etsai. Besteontzat aldiz, atzerakoi bat, zoroa, hizkuntza horri guztiz emana, nazioaren ideiaren defentsan.
A.–Ideologikoki egungo euskal gizartean arrasto galanta utzi dueneko ustetan zaude?
M.M.–Akojonantea da, tipoak, nola esan, egundoko aurreikuspen gaiatasuna zeukan. Harritzekoa da benetan orduan, orain hamabost-hogei urte, halakorik idaztera ailegatzea. Nabarmena da, bazeukan nazio proiektua ideia bat buruan jiraka: noren kontra barrukatu beharko zen, nondik nora jo... Orain gauzok argiago ikus ahal daitezke. Mundu guztiak etsaia Madrilen eta oligarkiagan ikusten zuenean, beretzat etsairik haundiena hemen bertan zegoela mantentzen zuen, bai sozialisten nola sozialdemokraten aurka. Orduko nazio proiektua folklorista baino ez zitzaion iruditzen, nazio eraikuntzarako errealitateari ihes egiten ziona.
hauek izan dira guk ukitutako gaiak. Arestiren garai eta lekuz 'kanpoko' bizitza latza, bere iseiei fidel muturrekoa igaro behar izan zuen sufrikarioa.
Maskarada-ko Mikel Hernandez-ekin honoko elkarrizketako azken hitzok komentatzen genituenean, muntaiaren proiektuan zuzenki parte hartu zuen lagun baten oroitzapena izeki zitzaion: Andoni Llorenterena, muntaiaren arotz eta eszenografo lanaren kontua beregain hartu zuen gaztearena. Hepatitisak jo zuen, eta Aresti bezala, egun batetik bestera hil zen. Biei eskeinia Maskaradaren "Harrizko Aresti hau".
43

GaiezKulturaAntzerkiaAktoreak
GaiezKulturaAntzerkiaTaldeakMASKARADA
PertsonaiazARESTI1
PertsonaiazMARTINEZ3

Azkenak
Metro Bilbaok I-SEC Aviation Security enpresa isaraeldarrarekin sinatu duen kontratuaren aurkako kexak aurkeztu dituzte

Metro Bilbaok I-SEC Aviation Security S.L. segurtasun-enpresa kontratatu zuen apirilean. Horren aurrean, kexak aurkeztu dituzte dozenaka herritarrek Metro Bilbaoren bulegoetan, Bilbo-Palestina Herri Ekimena eta Nodo BDZ-Bizkaiak deituta.


48 eragile batu dira Donostian turistifikazioaren aurka antolatutako manifestaziora

BiziLagunEkin desazkunde turistikoaren aldeko Donostiako plataformak ekainaren 15erako deitu du manifestazioa. Turistifikazioa salatu eta hiri eredu alternatiboa aldarrikatuko dute.


2025-06-04 | Caitlin Johnstone
Analisia
Baliteke arratoiak genozidioaren itsasontzitik alde egiten hasi izana

Urtebete eta erdiz sarraski genozidak gauzatu ondoren, Erresuma Batuko zenbait hedabidetako kontseilu editorilek hitza hartu dute, bat-batean, Israel Gazan egiten den sarraskiaren aurka. Establishmenteko gizatxar mediatikoek aldaketa usaina hartu diote haizeari.


Asteazken goizean du desalojo eguna Gasteizko Korda espazioak, eta “erresistentzia” egitera deitu dute

Astelehenean bilera egin zuten gune okupatuko kudeatzaileek 21 Zabalgunea sozietate publikoko ordezkariekin, baina ez zuten inongo akordiorik lortu. Goizeko 8:00etatik aurrera Alde Zaharreko espaziora hurbildu eta erresistentzian parte hartzera deitu dituzte herritarrak.


Israelek janaria jasotzera joaten diren palestinarrak hiltzen jarraitzen du: 27 hil ditu asteartean, eta 90 zauritu

Gazako Osasun Ministerioaren arabera, AEBek eta Israelek kontrolatzen dituzten laguntza humanitario banatzeko zentroetan 102 palestinar hil dituzte azken zortzi egunetan: "Gerra krimen beldurgarria da, nahita egindakoa eta behin eta berriz errepikatutakoa". Erasoa... [+]


Osakidetzak kargu hartu dio pediatra bati, hil zorian zegoen ume bat artatzeko ospitaleko baliabideak “lan ordutegitik kanpo” erabiltzeagatik

Faltan Botatzen Dugu plataformak eman du gertakariaren berri, eta zaintza aringarrien zerbitzuaren "egoera kritikoa" salatu du. Medikuak haren kontakizuna argitaratu du sare sozialetan, eta jakinarazi du lana utzi duela denbora batez: "Ezinezkoa zait baldintza... [+]


Analisia
Diruz konpondu dira “etxe barruko arazoak”

Urteroko oroimen eta sari banaketa ekitaldia egin du Ertzaintzak Arkautin, Eusko Jaurlaritzako agintarien parte hartzearekin. Duela bi urteko kronikatik aurtengora auziek edota gaiek berdintsuak izaten segitzen badute ere, nabarmena da begiratzeko moduak nola aldatu diren.


Bilboko epaitegi batek arrazoia eman dio ‘phishing’ biktima bati eta Santander bankua zigortu du

Kontsumitzaileen eskubideen defentsan, epaileek ebatzi dute bezeroak ez duela arduragabekeriaz jokatu eta bankuak 1.923 euro itzuli beharko dizkio biktimari.


Amnistia Legea konstituzionala dela ebatziko du Espainiako Auzitegi Konstituzionalak

PPk ezarritako helegiteari erantzunez, legearen testua ia bere osotasunean konstituzionala dela dio auzitegiaren ebazpen proposamenak. Hala ere, legea pertsona gutxi batzuentzat dela dioen argudioan arrazoia eman dio eta herritar guztiei aplikatzea proposatu du.


“Eskola txikiak, herri eta auzo txikiak, bizirik gaude, eta hori ospatzeko elkartuko gara”

Herri txikiak bizirik dauden eremuak direla eta bizirik jarraitzeko herriari begiratuko dion eskola gakoa dela aldarrikatuko dute, aurten ere, Gipuzkoako Eskola Txikien Festan. Ekainaren 8an ospatuko dute, igandean, Ezkio-Itsason, landa guneko herri txikiak hezkuntzarako zein... [+]


2025-06-03 | Mikel Aramendi
ANALISIA | Shangri-La 2025
Elkarrizketa eta harenga nekez etortzen dira bat

Asiako herrialde gehien-gehienak bertan izateak oso izaera eta giro berezia ematen diolako, eta hedabide-estaldura ere halakoa duelako, aparteko sona lortu du hogei urteren buruan IISS-International Institute for Strategic Studies britainiarrak Singapurren antolatzen duen Asia... [+]


Ukraina eta Errusia berriz bildu dira Istanbulen, Kievek Moskuren gerra hegazkinei drone bidez eraso egin berritan

Duela bi aste bezala, mila preso inguru trukatzea adostu dute Ukrainak eta Errusiak, eta batak besteari 6.000 soldaduren gorpuak ere itzuliko dizkio. Trukea egiteko, Moskuk hiru eguneko su-etena eskatu du fronteko hainbat eremutan, eta Kievek Putin eta Zelenski aurrez aurre... [+]


Israeldarren %82 daude Gazako biztanleak bortxaz kanporatzearen alde, inkesta baten arabera

%56k, gainera, bortxazko kanporatze hori "are gehiago zabaltzearen alde" daude: horien esanetan, 1948an Israelek okupatutako lurretan ez litzateke arabiarrik bizi beharko.


Eguneraketa berriak daude