Mikel Martínez: "Berritzaile handi bat izan da Gabriel Aresti"


1986ko azaroaren 23an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Mikel Martinez aktoreari elkarrizketa
Mikel Martínez: "Berritzaile handi bat izan da Gabriel Aresti"
ARGIA.–Nola sortu zen Arestiren gainean eszena-muntaia hau egiteko projektua?
MIKEL MARTINEZ.–Aspaldiko ideia zen hau. Ez akaso hauxe, baina bai Arestiren obraren bat antzeztea edota bestelako muntaiaren bat egitea. Oskorri-ren Arestirekiko interesa eta musika taldeak Maskarada-rekin dituen harreman hurbilen fruitu dela esan daiteke beraz.
A.–Zergatik Aresti. Zer suposatzen du Arestik Maskaradarentzat.
M.M.–Ba, begira, guretzat pertsonaia oso erakargarria da Gabriel Aresti. Gu bezala... bilbotarra eta euskaldun berria, antzerkigilea (poeta gisa ezagunago bada ere gehien bat), eta antzerki teorizatzailea gainera; eta bestalde, berak esan eta izkiriaturikoak ez ziren edonolakoak Euskal Herriarentzalo, gauza zeharo berritzaileak bait ziren. Eta zer esanik ez poesia eta antzerkigintzan!
Gabriel Arestitaz hitzegiteak beste gauza piloaz hitzegitera bultzatzen gaitu: euskararen egoera, irakaskuntza, euskaldunberriak, Bilbo, euskera eta Bilbo, gai soziala. Arestik gauza asko ezagutzeko bidea zabaltzen du nolabait.
A.–Euskal antzerkigintzari zer ekarri dio Arestik.
MM.–Batez ere berritzaile handi bat izan da. Euskal antzerkigintzaren tradizioa ongi mamiturik edukitzeaz gain, funtsezkoa izan zen herbesteko antzerkigintzaren bere ezagutza. Gai aldetik eusten badiogu, adibidez, aurreko euskal literatura eta halase antzerkigintza guztiz moralizantea zen. Baserria eta euskaldun zintzoarekiko etena suposatulo du Arestik Espazioz aldatzen du literaturaho Euskal Herria hirira jeistean: eta ez edonolako hirira, lantegira baizik, gizona explotatua bizi den lekura.
A.–Zer harrapatu nabi izan duzue Arestiren obratik. Zein erizpideren arauera gauzatu da muntaiaren proiektua.
M.M.–Arestiren ezaugarririk liluragarriena agian, bere ideiekiko fideltasunean datza. Pronto zegoen beti bere ideiak agertzeko nola enfrentamenduraino defendatzeko. Horrexegatik izan zen hain polemikoa, eta baita zentsuratua ere. Sufrikario asko jasandako gizona Aresti, bizitza triste samarra eraman zuen bizkarretan, batek daki zuzen-zuzen zergatik egin zituen hautaketengaitik: hiriko euskaldun izatea eta euskaraz idaztea. Eta euskara ikasteaz aparte, hasieran menperatzen ez duen hizkuntza batetan izkiriatzea aukeratzen du; okerrago oraindik, bide batez euskara bera fabrikatu beharko bait du, egin egin behar nolabait, honen tradizio literario eskasa daukan hizkuntza hau.
Kontradizio haundi batean bizi zen Aresti. Politikoki, nazionalista bazen ere, langileriaren arazo sozialak arduratzen zuen bereziki. Eta garai hartan ezin konzebi zitekeen halako nazionalista bat. Nazionalistentzat espainolista bat zen, euskararen etsai. Besteontzat aldiz, atzerakoi bat, zoroa, hizkuntza horri guztiz emana, nazioaren ideiaren defentsan.
A.–Ideologikoki egungo euskal gizartean arrasto galanta utzi dueneko ustetan zaude?
M.M.–Akojonantea da, tipoak, nola esan, egundoko aurreikuspen gaiatasuna zeukan. Harritzekoa da benetan orduan, orain hamabost-hogei urte, halakorik idaztera ailegatzea. Nabarmena da, bazeukan nazio proiektua ideia bat buruan jiraka: noren kontra barrukatu beharko zen, nondik nora jo... Orain gauzok argiago ikus ahal daitezke. Mundu guztiak etsaia Madrilen eta oligarkiagan ikusten zuenean, beretzat etsairik haundiena hemen bertan zegoela mantentzen zuen, bai sozialisten nola sozialdemokraten aurka. Orduko nazio proiektua folklorista baino ez zitzaion iruditzen, nazio eraikuntzarako errealitateari ihes egiten ziona.
hauek izan dira guk ukitutako gaiak. Arestiren garai eta lekuz 'kanpoko' bizitza latza, bere iseiei fidel muturrekoa igaro behar izan zuen sufrikarioa.
Maskarada-ko Mikel Hernandez-ekin honoko elkarrizketako azken hitzok komentatzen genituenean, muntaiaren proiektuan zuzenki parte hartu zuen lagun baten oroitzapena izeki zitzaion: Andoni Llorenterena, muntaiaren arotz eta eszenografo lanaren kontua beregain hartu zuen gaztearena. Hepatitisak jo zuen, eta Aresti bezala, egun batetik bestera hil zen. Biei eskeinia Maskaradaren "Harrizko Aresti hau".
43

GaiezKulturaAntzerkiaAktoreak
GaiezKulturaAntzerkiaTaldeakMASKARADA
PertsonaiazARESTI1
PertsonaiazMARTINEZ3

Azkenak
2025-07-23 | Euskal Irratiak
Battitta Boloki: «Kanakian deskolonizazio prozesu bat abiatu dute, eta bidean da»

Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]


Pestizidak baimenduko lituzkeen legearen kontra 1,5 milioi sinadura batu dituzte Frantziako Estatuan

Duplomb Legeak hiru neonikotinoide baimenduko lituzkeela salatu du ELB sindikatuak. "Aberrazio zientifikoa, etikoa, ingurumenezkoa eta osasunekoa" dela salatu du legearen kontrako sinaduren biltzaileak. 


Sergio Ayucar: “BSHri oso merke atera zaio Eskirozko lantokia ixtea”

ELAk eta LABek ez dute lan batzordearen gehiengoak erdietsitako eta langileen gehiengoak onartutako aurreakordioa sinatu: "Ez da 1.000 familiarentzako irtenbiderik planteatzen. Finean, lanpostu askoren galera eta fabrikaren itxiera dakar", adierazi du LAB sindikatuko... [+]


Israel Gazan “inoiz ikusi ez den sufrimendua” eragiten ari dela salatu dute Mendebaldeko 28 estatuk, baina neurririk iragarri gabe

"Oinarrizko premiak bilatzen dituzten bitartean zibilak, haurrak barne, anker hiltzea" salatu dute. Gazan hamabost pertsona hil dira gosez azken 24 orduetan, eta AFP albiste agentziako kazetariek ohartarazi dute euren lankideak gosez hiltzen ari direla zerrendan,... [+]


Subflubiala Ez plataformak protesta zaratatsua egin du Bizkaiko Foru Aldundiaren aurrean

Subflubialaren behin betiko proiektua onartu zuenez Aldundiak pasa den astean, eta dozenaka pertsona batu dira proiektua gelditzea eskatzeko.


71 urteko espetxe zigorra ezarri diote Hondarribiko surf irakasle bati, 11 adin txikikori sexu abusuak egitea egotzita

2011tik 2021era bitarte egin zituen erasoak, klaseak eman bitartean. Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak sexu abusuen delitu bakoitzeko lau urte eta hilabete bat eta hamabi urte bitarteko kartzela zigorra ezarri dio. Horrez gain, 40 urteko gizonak adin txikiko bakoitzari 3.000 eta... [+]


Frankismoko dokumentu klasifikatuak argitaratuko dituen legea onartu du Espainiako Gobernuak

Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.


Espainiako Auzitegi Gorenak Loiolako kuartelari babes berezia ematen zion epaia bertan behera utzi du

2022an EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen kuartela Hirigintza Ondare Eraikia Babesteko Plan Berezian sartzea, Voxek jarritako helegite bat onartuta. Gorenak baliogabetu egin du epai hori, eta bidea ireki dio Donostiako Udalari eremu horretan 1.500-1.700 etxebizitza... [+]


Galizieraz egiteagatik eraso egin diote espainiar batzuek turismo-gida bati Galizian

Inguratu, iraindu eta besotik heldu eta bultzatu ere egin zutela salatu du Galiziako gida gazteak. Valladolidekoak dira sei pertsona galegofoboak.


Legazpiko Udala eta Sidenor kalte ordainak ordaintzera zigortu dituzte langile bat amiantoaren eraginpean jartzeagatik

Langileak amiantoak eragiten duen minbizi mota bat dauka eta 376.305 euroko kalte ordaina eman beharko diote, EAEko Auzitegi Gorenak zigorra berretsi baitu. 


Zabaltzen ari den morofobiaren azken adibidea, Gasteizen

Gasteizko hainbat auzotan ezarri dituzten “Moros fuera de España” kartel eta pegatinak ikertzen ari da Ertzaintza. Irun, Hernani, Barakaldo… Ez dira kasu isolatuak, eta “etorkinen kontura jarraitzaileak irabazi nahi dituen ideologia” ikusten du... [+]


Donostiako auzitegi batek ebatzi du zaharren egoitzako langile denek ez dutela euskarazko B2 maila eduki beharrik

Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]


Jesus Maria Gomez Ezkerro preso iruindarra aske geratu da zigor osoa beteta

Jesus Maria Gomez Ezkerro 'Txutxo', 2001eko urtarrilean atxilotu zuten, 2021ean hirugarren gradua ezarri zioten, eta 2023ko otsailean baldintzapeko askatasuna eman zioten. 24 urte geroago aske geratu da. 


2025-07-22 | Estitxu Eizagirre
Frutazaintza ekologikoa ezagutzeko txangoa deitu du Biolurrek

Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]


Eguneraketa berriak daude