1984ko irailaren 23a
Irail honetan betetzen ditu 25 urte Lankide Aurrezki Kutxak. Nekez pentsatuko zuten bere sortzaileek, 1959 hartan, hainbeste hedatu eta indartzeraino iritsiko zenik. Bere mailan, indar faktiko bat da Caja Laborala Euskal Herrian. 160 kooperatiba bere inguruan bilduta, 19.000 langiletik gora, 130.000 pezetatako salmentak joan den urtean, taldearen baliabideak 60.000 milioitatik gora, milioi erdi euskaldun taldean inplikaturik (langileak, Lankide Aurrezkiaren bazkideak, Eroskirenak....) Eta inperio txiki honen motorean Iñaki Gorroño da Idazkari Nagusi Tekniko.
Euskal Herriak duen industri esperientzia eta eskuhartzeko ohitura.
ð Espainia-ko merkatuaren haztura 60. hamarkadan.
ðAurreratzaileek Lan Kide Aurrezkiari beti eman izan dioten laguntza. ðIrabazien birrerabiltze politika oinarrizko Kooperatibatan.
ð Babes-Kooperatiba edo bigarren mailakoen existentzia beharrik duenari laguntzeko, merkatuak ohituraz ematen dituen baino zerbitzu merkeagoak emanez (Lan Kide Aurrezkia, adibidez, finantza sailean, Lagun-Aro aseguru sozialetan, Hezibide Elkartea hezkuntzan, Ikerlan teknologia ikerkuntzarako, etab).
Faktore guzti hauek kontutan izan behar dira nahitaez, eta beste bat ere: Kooperatiba-Experientzia hasi zen garaia, 50. urte garaia, alegia. Euskadirentzako hil ala biziko momentua. Euskal Herriak garai horretan hasitako beste ekintza asko ere, Kooperatiba-mugimenduari loturik dago; eta ezin bereiz ditezke, inola ere.
Orohar, euskal Kooperatibetako langintza-antolakizunaren ereduak antzeko beste industria modernoctan erabiltzen diren bezalatsukoak direla esan daiteke. Alabaina, esperientzia zehatzak hezurmamitu dira zenbait Kooperatibatan konbentziozko lan-kateak kendu eta autoarauzten diren lan-taldeak sortuz. Europa guztian lehenengo esperientziak izan direla esango nuke; eta langile bakoitzaren jarduna aberastuz gainera.
Emaitzak, nolanahi dela ere, oso desberdinak izan dira orainartekoan. Eta langilearen beraren portaera ez da beti positiboa izan: adina, bakoitzaren gaitasun-neurria eta beste faktore asko kontutan izan behar da, jakina.
Esate baterako? Kooperatiba Industrialetan, lantsariak igotzerakoan ez zaio begiratu IPCren gorakoari bakarrik. Kooperatiba bakoitzak lortu duen Chas-Flow delakoa ere oso kontutan izan da, ezinbestean. Eta zenbait Kooperatibatan kapital gehitzeak ere egin behar izan dira azkeznengo urte hanetan, bazkideen aldetiko ahalegin haundiz.
Jeneralki. urte hauetako krisiak sortu duen larrialdia gozatzeko, beste zenbait bideurratze ere egin du euskal KooperatiLagoak: Eskualdeetan Kooperatiba taldeak antolatu, adibidez, edo desenpleguaren kontra egiteko kQoperatiLarteko akordioak lortu. Iehendik ez genuen laguntasun bide hau sortu eta indartuz, KooperatiLatako langileen mesedetan, eta Taldeko Gizarte Asegurantza Elkartearen barruan (Lagun-Aro).
Hala eta guztiz ere, egoera larri honetan euskal Kooperatibagoak aurrera irtetzeko sortu izan duen laguntasunik onena, babes elkartasunen eragina izan dela esango dizut: Lan Kide Aurrezkia, Lagun-Aro, Ikerlan, etab.
Ez dezagun ahaztu Lan Kide Aurrezkia bera ere Kooperatiba bat dela, eta, horregatik, barneLo gestiogintzan eskuhartzaile dela esperientzia honetan. Baina, horrez gainera, funtsezko ezberdintasun bat ba dago beren lanean: Kooperatibei eskeintzen dien laguntasonaren interesak, alegia. Bazkideturik ari diren Kooperatibei % 13an esPeintzen die dirua Erakunde honek. Eta Bankuak, ostera, batanaz-beste % l5an ematen die.
Batetik bestera dagoen diferentzia. bistan dago, beraz.
Hala ere, laguntasun hau beste zenbait alderditan oraindik ere haundiagoa da. Esate baterako, promozio berrietan, birmoldatzen ari diren Kooperatibatan, Nekazari Kooperatibatan edo hezkuntza profesionalean, etab.
Lan Kide Aurrezkia Banku konbentzional baten antzekoa izan balitz, lehenengo, euskal Kooperatibagoa ez zen sortu ere egingo, ezta hazi den bezala hazi ere.
Baina areago: Kooperatibak ez dira apolitikoak, baina bai partidugabeak. inork instrumentaliza ez ditzan ahaleginak egitearen zentzuz behintzat. Eta erakunde bezala ez dute ere inor babestu eta aukeratzen.
Talde Kooperatiboak ez du, beraz, inolako projektu politiko zehatzik Euskal Herrirako, bistan dagoenez. Ez bait da hori bere egitekoa eta ez helburua ere. Enpresak sortu eta desarroilatzea dagokigu guri. Euskal Herriaren eraikuntza, bestalde, euskaldun guztioi dagokigu.
Aldaketak bereziki Bazkide Lanean diharduten kooperatibei erasan die. Izan ere, beste Babes-Kooperatiba haiek, Lan Kide Aurrezkia. eta antzekoak alegia, estatu mailako Legeriari loturik bait daude. Kontuan izan Nafarroan ere ba direla Kooperatibak.
Nolanahi dela ere, Talde osoari begiratuz, Fondo honetako ondasunak erabiltzeko orduan, euskararen promozioa eta kooperatiba berrien sorkuntzak izaten dute lehentasuna gure historia guztian zehar.
Azkenengo lau urte hauetan, Talde kooperatiboak bere lanpostuak oso-osorik zaindu ditu: baina ez dugu izan enplegu berria sortzerik, zoritxarrez. Oztopoak ez dira sortu baliabide finantzarien taltaz, bai bait daude: ez eta industri aukerarik ezez ere. Bai zera. Behar hainbat gidatzaile eta gaurregun exigitzen diren baldintzaz jantzitakorik ezak sortu ditu larrialdirik gogorrenak, zinez.
Geroaldia segurtatzeko era bat bakarrik dago: «ikerkuntza- exportazioa - hezkuntza» hiru zutabeak tinkotu, alegia. Eta, oso laster hala ere, ahaleginik haundienak hezkuntza sailean egingo dira.
Lan Kide Aurrezkiaren XXV. urteurrenaz baliatuz, 1.984-ko urtearen azkenaldera hain zuzen, "Ikasbide" ikastetxea eraikiko da. Hau da, hezkuntza kooperatibo, enpresarial eta euskalduna emango duen ikastetxea, alegia. Eta bere eginkizun nagusienetako bat, besteak-beste, gero Kooperatibatako zuzendari izan daitezkeen postgraduatnentzako ikastaro bereziak antolatzea izango da.
Bestalde, Talde Kooperatiboaren dimentsio eta konplexutasunak Kooperatiba guztien akoplatze eta eskuhartze egoki eta zuhur batetarako organo berriak sortaraztea aholkatzen dute (Kooperatiba Batzarre eta Talde Kontseiluak). Kooperatibagoa bereizten duen prozedura federatibo honetan urrats berri bat izango da guztiori, noski. Eta gure eguneroko bizitzan protagonismo nabarmenago bat izatera eragingo ditu, Taldearen kohesioa indartu eta zuzpertuz.
ARGIAn egiten dugun kazetaritza independenteak bultzada merezi duela uste duzu?
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Azkenak
2019-03-24
Garazi Zabaleta
Larre motzean zaildutako laborari tematiak
Lurrari, ekoizle txikiei, baserriari eta elikadura burujabetzari lotutako proiektu ugari ari da sortzen Euskal Herrian azken urteotan, kontsumo elkarteak eta baserritarren sareak esaterako. Baina, ez al da kontraesankorra ustezko garai "oparo" honetan proiektu agroekologiko ugarik ateak itxi behar izatea? Edo nekazari asko egoera oso zailean egotea? Ba al dakigu nola bizi diren gure hurbileko ekoizleak?
2019-03-24
Pello Zubiria Kamino
Turismoa, milioika mundutar aberatsen luxu masifikatu baina lurrak jasan ezin hori
2018an mugaz gaineko 1.400 milioi bidaia zenbatu ziren munduan, duela 50 urte luxua zena zenbateraino demokratizatu den seinale. “Demokratizatu”, diozu? Lurra planetako hamabost biztanletatik batek bisita ditzake gainerako hamalauak, baina hauek ezingo dute joan bakar haren sorterrira... ez bederen opor usainean. Atsedenezko bidaien koste-etekinen banaketak injustizia neurri bera dauka: turismoak jendeen arteko desberdintasunak handiagotzen ditu.
2019-03-24
Kepa Matxain
Debako Arte Eskola
Mitotik zerbait berria eraiki
Debako Arte Eskola itxi dute. 1970ean sortu zuen Jorge Oteizak bere programa kultural eta politikoa martxan jartzeko, baina ez zitzaion esperimentua ondo atera. 80ko hamarkada hasieran bigarren fase bati ekin zion, iazko abenduan udalbatzak ixtea onartu zuen arte. Arte Eskola Bizirik plataformak jardunaldi batzuk antolatu ditu martxoaren 23an, itxiera salatzeko eta aurrerantzean Arte Eskolak hartu behar lukeen norabidea birpentsatzeko.
