Lankide Aurrezkia: 25 Urtetan Inperio Txiki Bat
Irail honetan betetzen ditu 25 urte Lankide Aurrezki Kutxak. Nekez pentsatuko zuten bere sortzaileek, 1959 hartan, hainbeste hedatu eta indartzeraino iritsiko zenik. Bere mailan, indar faktiko bat da Caja Laborala Euskal Herrian. 160 kooperatiba bere inguruan bilduta, 19.000 langiletik gora, 130.000 pezetatako salmentak joan den urtean, taldearen baliabideak 60.000 milioitatik gora, milioi erdi euskaldun taldean inplikaturik (langileak, Lankide Aurrezkiaren bazkideak, Eroskirenak....) Eta inperio txiki honen motorean Iñaki Gorroño da Idazkari Nagusi Tekniko.
Euskal Herriak duen industri esperientzia eta eskuhartzeko ohitura.
– Espainia-ko merkatuaren haztura 60. hamarkadan.
–Aurreratzaileek Lan Kide Aurrezkiari beti eman izan dioten laguntza. –Irabazien birrerabiltze politika oinarrizko Kooperatibatan.
– Babes-Kooperatiba edo bigarren mailakoen existentzia beharrik duenari laguntzeko, merkatuak ohituraz ematen dituen baino zerbitzu merkeagoak emanez (Lan Kide Aurrezkia, adibidez, finantza sailean, Lagun-Aro aseguru sozialetan, Hezibide Elkartea hezkuntzan, Ikerlan teknologia ikerkuntzarako, etab).
Faktore guzti hauek kontutan izan behar dira nahitaez, eta beste bat ere: Kooperatiba-Experientzia hasi zen garaia, 50. urte garaia, alegia. Euskadirentzako hil ala biziko momentua. Euskal Herriak garai horretan hasitako beste ekintza asko ere, Kooperatiba-mugimenduari loturik dago; eta ezin bereiz ditezke, inola ere.
Orohar, euskal Kooperatibetako langintza-antolakizunaren ereduak antzeko beste industria modernoctan erabiltzen diren bezalatsukoak direla esan daiteke. Alabaina, esperientzia zehatzak hezurmamitu dira zenbait Kooperatibatan konbentziozko lan-kateak kendu eta autoarauzten diren lan-taldeak sortuz. Europa guztian lehenengo esperientziak izan direla esango nuke; eta langile bakoitzaren jarduna aberastuz gainera.
Emaitzak, nolanahi dela ere, oso desberdinak izan dira orainartekoan. Eta langilearen beraren portaera ez da beti positiboa izan: adina, bakoitzaren gaitasun-neurria eta beste faktore asko kontutan izan behar da, jakina.
Esate baterako? Kooperatiba Industrialetan, lantsariak igotzerakoan ez zaio begiratu IPCren gorakoari bakarrik. Kooperatiba bakoitzak lortu duen Chas-Flow delakoa ere oso kontutan izan da, ezinbestean. Eta zenbait Kooperatibatan kapital gehitzeak ere egin behar izan dira azkeznengo urte hanetan, bazkideen aldetiko ahalegin haundiz.
Jeneralki. urte hauetako krisiak sortu duen larrialdia gozatzeko, beste zenbait bideurratze ere egin du euskal KooperatiLagoak: Eskualdeetan Kooperatiba taldeak antolatu, adibidez, edo desenpleguaren kontra egiteko kQoperatiLarteko akordioak lortu. Iehendik ez genuen laguntasun bide hau sortu eta indartuz, KooperatiLatako langileen mesedetan, eta Taldeko Gizarte Asegurantza Elkartearen barruan (Lagun-Aro).
Hala eta guztiz ere, egoera larri honetan euskal Kooperatibagoak aurrera irtetzeko sortu izan duen laguntasunik onena, babes elkartasunen eragina izan dela esango dizut: Lan Kide Aurrezkia, Lagun-Aro, Ikerlan, etab.
Ez dezagun ahaztu Lan Kide Aurrezkia bera ere Kooperatiba bat dela, eta, horregatik, barneLo gestiogintzan eskuhartzaile dela esperientzia honetan. Baina, horrez gainera, funtsezko ezberdintasun bat ba dago beren lanean: Kooperatibei eskeintzen dien laguntasonaren interesak, alegia. Bazkideturik ari diren Kooperatibei % 13an esPeintzen die dirua Erakunde honek. Eta Bankuak, ostera, batanaz-beste % l5an ematen die.
Batetik bestera dagoen diferentzia. bistan dago, beraz.
Hala ere, laguntasun hau beste zenbait alderditan oraindik ere haundiagoa da. Esate baterako, promozio berrietan, birmoldatzen ari diren Kooperatibatan, Nekazari Kooperatibatan edo hezkuntza profesionalean, etab.
Lan Kide Aurrezkia Banku konbentzional baten antzekoa izan balitz, lehenengo, euskal Kooperatibagoa ez zen sortu ere egingo, ezta hazi den bezala hazi ere.
Baina areago: Kooperatibak ez dira apolitikoak, baina bai partidugabeak. inork instrumentaliza ez ditzan ahaleginak egitearen zentzuz behintzat. Eta erakunde bezala ez dute ere inor babestu eta aukeratzen.
Talde Kooperatiboak ez du, beraz, inolako projektu politiko zehatzik Euskal Herrirako, bistan dagoenez. Ez bait da hori bere egitekoa eta ez helburua ere. Enpresak sortu eta desarroilatzea dagokigu guri. Euskal Herriaren eraikuntza, bestalde, euskaldun guztioi dagokigu.
Aldaketak bereziki Bazkide Lanean diharduten kooperatibei erasan die. Izan ere, beste Babes-Kooperatiba haiek, Lan Kide Aurrezkia. eta antzekoak alegia, estatu mailako Legeriari loturik bait daude. Kontuan izan Nafarroan ere ba direla Kooperatibak.
Nolanahi dela ere, Talde osoari begiratuz, Fondo honetako ondasunak erabiltzeko orduan, euskararen promozioa eta kooperatiba berrien sorkuntzak izaten dute lehentasuna gure historia guztian zehar.
Azkenengo lau urte hauetan, Talde kooperatiboak bere lanpostuak oso-osorik zaindu ditu: baina ez dugu izan enplegu berria sortzerik, zoritxarrez. Oztopoak ez dira sortu baliabide finantzarien taltaz, bai bait daude: ez eta industri aukerarik ezez ere. Bai zera. Behar hainbat gidatzaile eta gaurregun exigitzen diren baldintzaz jantzitakorik ezak sortu ditu larrialdirik gogorrenak, zinez.
Geroaldia segurtatzeko era bat bakarrik dago: «ikerkuntza- exportazioa - hezkuntza» hiru zutabeak tinkotu, alegia. Eta, oso laster hala ere, ahaleginik haundienak hezkuntza sailean egingo dira.
Lan Kide Aurrezkiaren XXV. urteurrenaz baliatuz, 1.984-ko urtearen azkenaldera hain zuzen, "Ikasbide" ikastetxea eraikiko da. Hau da, hezkuntza kooperatibo, enpresarial eta euskalduna emango duen ikastetxea, alegia. Eta bere eginkizun nagusienetako bat, besteak-beste, gero Kooperatibatako zuzendari izan daitezkeen postgraduatnentzako ikastaro bereziak antolatzea izango da.
Bestalde, Talde Kooperatiboaren dimentsio eta konplexutasunak Kooperatiba guztien akoplatze eta eskuhartze egoki eta zuhur batetarako organo berriak sortaraztea aholkatzen dute (Kooperatiba Batzarre eta Talde Kontseiluak). Kooperatibagoa bereizten duen prozedura federatibo honetan urrats berri bat izango da guztiori, noski. Eta gure eguneroko bizitzan protagonismo nabarmenago bat izatera eragingo ditu, Taldearen kohesioa indartu eta zuzpertuz.
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]
Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]
Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]
Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]
Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]
Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.