Kafe egin berria esku artean, Lore Lujanbiok idatzitako Zaintzaren erromantizazioa artikulua irakurtzen hasi dut eguna. Lehenengo lerroan pausatu naiz: “Zaintzaren erromantizazioa emakumeenganako aitortza gisa aurkezten den biolentzia sinbolikoa da” eta burura etorri zait egunotan mintzagai dugun koronabirusaren aurkako txertaketa plana.

Badira aste batzuk koronabirusaren aurkako txertaketa kanpaina hasi zenetik. Askorentzat argi izpi bat izan den arren, kezka eta ezinegon handia sortu du gaiak beste askorengan. Estatura iritsi diren lehenengo txertoak osasun langileentzat eta egoitzetan bizi diren adinekoentzat dira, hala ezarri zuen lehentasuna Gobernuak eta horretan dihardute jada. Baina, txertaketa planak, ez ditu aintzat hartzen zaintza lanetan aritzen diren pertsona ez-profesionalak eta kontraturik gabeak. Adineko eta mendeko pertsonen etxeetan zaintza lanez arduratzen diren horiek, lehen lerroan daudenak eta birusa helaraz diezaieketenak zaurgarrienei. Gehiengoak emakumeak eta asko arrazializatuak.

Aipatutako mendeko pertsona hauetako askok etengabeko arreta behar izaten dute eta maiz ez da nahikoa izaten laguntza profesionalarekin. Beraz, ohikoa da momenturen batean seme-alabak, anai-arrebak edota bestelako gertuko kideak zaintza lanez arduratzea. Hori horrela, nola da posible lehen lerroan dauden pertsona horiek txertaketa planetik at uztea? Nola ukatu ahal zaie immunitatea kontraturik gabe diharduten zaintzaileei? Horrela aitortzen ditu Estatuak zaintzaileen lanak? Txalotzea ez da aitortza nahikoa, eta Lore Lujanbiok ondo adierazten duen bezala, “aitortzat mozorrotzen dena indarkeria sinbolikoa da testuinguru honetan”.

Tamalez, ez da ezer berria. Ia urtebete igaro da COVID-19aren pandemiaren eraginez Espainiako Gobernuak alarma egoera ezarri zuenetik. Denbora horretan, hainbat izan dira pandemiari aurre egiteko egokitu zaizkigun neurriak, nabarmenena: populazioaren konfinamendua. COVID-19aren ondorioz hartu diren neurriek gure gizarte osoaren errealitatea astindu eta eragina izan dute ekonomikoki eta sozialki. Neurri hauen inpaktua nabarmena da jada, lan merkatua goitik behera astindu duen krisialdi hau ondorio sozial ikaragarriak uzten ari da. Eta ezarritako konfinamendu ereduak bereziki okertu du ekonomia informaleko langileen egoera, kontraturik gabe eta beltzean aritzen diren langileena, hain zuzen.

Baina, zer espero genezake osasun krisia deitu den krisi sozial honek eztanda egin aurretik ere oinarriko bizi baldintzak bermatuta ez zeuden testuinguru batean piztu bada? Ez zegoen babes sozialeko sistema bat, onarturiko lan erreformek eta hartutako erabakiek lan merkatu prekarizatu eta desarautu bat utzi ziguten oinarri eta, hori, ezjakintasunez beteriko egoera berri honi aurre egiteko oztopo bihurtu da.

Orain arte bezala, krisi honek ere emakume aurpegia du, hauek baitira gehienetan zaintza lanen ardura dutenak. Baita ekonomia informalean, etxeko langileak kasu, gehien jarduten direnak ere. Bizitzen ari garen garaiotan, beharrezkoak eta oinarrizkoak diren lanetan dabiltzan gehienak soldata eta baldintza prekarioetan ari dira lanean. Eta, emakumeen gorputzean bestelako zapalkuntzak zeharkatzean, ondorioak okertu egiten dira, emakume migratzaileen kasuan, esaterako. Hasiera batean, langileei eskainitako sorospena ukatu zitzaien eta kostata iritsi zen "etxeko langileentzako aparteko sorospena", eta orain, kontraturik gabeko zaintzaileak ere atzean utziko dituzte immunitatean?

Kontraturik gabe aritzen diren etxeko langileak, emakumeak eta migratzaileak kasu gehienetan, ez omen dira existitzen. Askok lana galdu duten arren, beste askok lanean jarraitu behar izan dute inongo babesik gabe. Alarma egoera deklaratu geroztik zaintza lanen garrantziak pisua hartu duen arren, lan hauetaz soldatapean arduratzen diren milaka langile berriro ere ahaztuak izaten ari dira. Ez da neurri bat bera ere mahai-gaineratu euren lan egoera eta osasuna babesteko. Ezkutuko ekonomian lan egiten duten langileak dira gehiegikeria gehien pairatzen dituztenak eta ezohiko egoera honetan, zalantzarik gabe, gehiegikeria hauek biderkatu baino ez direla egin ikusi da. Ez da euren osasuna babesteko neurririk plazaratu, nahiz eta etxeko langileak etengabeko kontaktuan aritzen diren beste pertsona batzuekin. Eta orain, txertaketa planean lehentasuna ukatu zaie. Berriro ere, etxeko langileak eskubiderik gabeko langileak eta pertsonak omen direla egiaztatu ahal izan da.

Emakume askok zaintzaile, migratu, arrazializatu eta txirotuak izateagatik bizi dituzten abusuen inpunitatea larriagotzen ari da egunez egun. Koronabirusaren pandemiak eragin duen krisi testuinguruak areagotu egin ditu emakume migratuek jasan beharrekoak. Eta txertaketa kanpaina, horren erakusle bat besterik ez da. Beste behin, kanpoan geratuko dira babesgabetasun berezia duten langileak, ezkutuko ekonomiara bideratutakoak, eta hau, arrazakeria instituzionala da.

Gertakari hau kriminala da, eta aho betez defendatzen eta babesten duten osasuna arriskuan jartzen ari dira. Egoera honen aurrean, ezinbestekoa da Espainiako Gobernuak neurri hau berrikustea eta zaintzaile guztiak, kontratuarekin edo kontraturik gabe, txertaketa-planean sartzea. Hori baita gure gizarteko mendeko eta adineko pertsonak benetan babesteko modu bakarra.

Ez omen dago txerto nahikorik, baina, hasi dira Ertzaintzako gizon osasuntsu eta sendoak txertatzen, 80 urtetik gorako adinduen eta osasun langileen erdia txertatu gabe dagoen bitartean. Amona eta zaintzailea txertoaren zain. Egin zaitez ertzain.