• Nolako Ukraina geratuko da guda amaituta? 2014an Minskeko hitzarmena sinatu zenaren arabera, Ukraina osorik geratuko litzake. Baita 2022an Turkian sinatzeko prest zegoen dokumentuaren arabera ere. Errusiak ez zuen Ukrainaren lurrik eskuratzeko asmorik. Baina urte eta erdi luzeko gudaren ondoren, lurraldetasunari dagokionez gauzak nabarmen aldatu dira. Genozidioa pairatzen ari ziren Luhansk eta Donetskeko Errepublikak dagoeneko Errusian txertatuta daude eta ez dute atzera eginen. Gauza bera gertatzen da Krimearako bidean dauden Zaporizhia eta Khersonekin, horiek ere erreferendum bana irabazi eta gero eskaera bera egin baitzuten. Bost eskualde horiek Errusiaren barruan geratuko dira. Odesa, Kharkiv eta beste hainbat eskualdek ere Errusiaren barruan buka lezakete. Poloniak ekialdeko Galitzia berreskuratzeko asmoa agertu du betidanik. Hungariak eta Errumaniak ere badute Ukrainan garai batean berena zen zati bana ere. Hortaz, guda amaituta nolako Ukraina geratuko den ikustekoa izanen da.
• Ukrainako gobernu berria: 2014an "Euromaidan" deituriko estatu kolpea eman zutenetik, botere gune guztiak naziek eskuratu zituzten. Hamar urteotan soilik beren ideologia faxistak izan du landua izateko eskubidea. Komunikabideak itxi, alderdi politikoak eta sindikatuak debekatu, kartzelak ezkerreko militantez bete, erlijio ortodoxo historikoari jazarri, idazle errusiar ospetsuen liburuak desagerrarazi, Alemania naziaren aurkako guda osteko oroigarri eta monumentuak eraitsi... politika basati eta uniformizatzaile horren adibide batzuk besterik ez dira. Hamar urte hauetako politika horrek eta bere gidariek ez dute lekurik izanen Ukraina berrituan. Herritarrek hautatutako politikariek hartu beharko dute herrialdearen lema eta politika herritarragoa egin beharko dute. Kartzelak hustu, alderdi politikoak eta sindikatuak legeztatu, itxitako komunikabideei eta jazarritako eliza ortodoxo errusiarrari berriz bideak zabaldu... Puntu honek bete-betean egiten du bat Putinek adierazi zuen operazio militar berezi honen Ukraina desnazifikatzeko helburuarekin eta ziur bake-mahaiaren gainean azalduko dela hizketan hasiko diren lehen egunetik.
• NATO Ukrainan?: Guda irabazten duenak finkatzen ditu bake-hitzarmenaren baldintzak. NATO Ukrainan ez sartzea izanen da Errusiak negoziazio-mahaiaren gainean ipiniko duen bakerako lehen baldintza. 2014an Ukrainan izan zen estatu kolpea yankiek antolatu eta finantzatua izan zen, Errusia ahultzea lehenik eta haustea gero, helburu aitortua zutelarik. Horretarako Ukraina NATOren barruan behar zuen. Baina guda irabazita, Errusiak eten egin die prozesua.
• Ba al du zentzurik gaur egun NATO bezalako erakunde batek? Errusiak hamaika aldiz ziurtatu du ez duela bere mugetatik harago zabaltzeko asmorik eta ez duela lur berririk konkistatzeko asmorik. Beraz, zentzurik gabe geratu den zerbait da gaurko NATO. Galdera –eta kontraesan– asko dute mahai gainean eta desagertzea aukeretako bat da.
• Europako Batasuna eta Ukraina: Von der Leyen Europako Batzordeko presidenteak Zelenskiri errepikatu izan dio Europako Batasuneko ateak zabalik dituela, baldintza batzuk betez gero. Baina guda amaituta, gauza litekeen zerbait al da? Ukrainako azpiegiturak birrinduta daude, ekonomia zorpetuta gehiago ezin, administrazio osoa ustelkeriak jota, hamar bat milioi ukrainar herrialdetik kanpora joanak... Nork hartuko du zerrenda luze horri aurre egiteko ardura? Nork ordainduko ditu Ukraina moldatzeko beharko diren inbertsio erraldoiak? Zenbana euro jarri beharko genuke Mendebaldeko europar bakoitzak? Onargarria al da hori? Hungaria, Austria eta Eslovakiak dagoeneko ezetz esan dute. Huts egindako estatu bezala geratzeko arriskuan da Ukraina.
• AEBek lortu al dute helburua?: Jarritako zigorrekin Errusiaren ekonomiak krak egitea espero zuten. Putin gobernutik botako zuten, Errusiako Federazioa hamaika puskatan apurtu, eta aurrerantzean bertako ondasunak eskuratzeko erraztasunak izanen lituzkete. Baina Errusiak jipoitu egin ditu guda frontean eta –diplomazia ariketa izugarria egin eta gero– adiskide berri ugari lortu du nola Asian (Txina, India...) hala Afrikan eta Hego Amerikan ere. Bere ekonomiak gora egin du eta Europako armada indartsuena dauka. Errusia eta Txinak lideratzen duten BRICS elkargoa indartzen ari da, gero eta herrialde gehiago ari baita bertan sartzeko eskaera egiten. Ez, AEBek ez dute beren helburua inondik inora lortu.

Hausnarketa osorik hemen irakur daiteke.

Joan Mari Beloki Kortexarena