Ugalkortasunarentzat sendabelarrik ez
"Kaixo Garbiñe! Asko gustatzen zait egiten duzuna. Ugalkortasunarentzat sendabelar baten bila ari naiz baina zure liburuan ez dut aurkitu. Bizi naizen lekuan inork ez daki horri buruz”. Mezu hori jaso nuen hilabete dela Instagrameko pribatutik eta eragin zizkidan hausnarketa eta kezka artikulu honetara ekarri nahi ditut.
Hasteko, ugalkortasun arazoak anitzak dira eta denetarako egokia den sendabelarrik ez dago. Ugalkortasunerako sendabelar bat dagoela pentsatzea planteamendu desegokia da, nahiz marketing arrazoiengatik etiketa hori ipini ohi zaien hainbat landareri, salbiari (Salvia officinalis) edo zizare-belarrari (Artemisia vulgaris) kasu.
Ugalkortasuna zaintzeko elikadura eta bizi ohiturak dira lehentasunezkoak, sendabelarrak eta gehigarriak bigarren mailakoak dira. Hau da, gorputzean bitaminak eta mineralak falta badira eta estresa badago, ez dago egoera horiek gainditzeko eta ugalkortasuna ziurtatzeko gai den landarerik edo pilula naturalik.
Sendabelarrek dakitena liburuan berbena (Verbena officinalis) hilekoan nola erabili azaldu genuen: mina baretze aldera eta umetokiaren hustuketa eraginkorra ziurtatze aldera jaso genuen erabilera seguru bat bertan. Hilekoaren lehen hiru egunetan hartzen da infusio bakarra afalostean, ez gehiago, hilekoaren lehen egunean hasita. Urtebetean egitea gomendatzen nuen baina bizi osoan egin duenik ere bada.
Salbiari buruz emakumearen landarea dela esaten da baina zehaztu behar litzateke zein emakumerena, zein garaitan eta zenbat/nola hartuta. Ugalkortasun arazoak dituzten emakumeen gehiengoak hiper estrogenismoa izan ohi du eta horretarako salbia ez da egokia, are gehiago, fitoestrogenoak dituenez saihestu beharreko sendabelarra da. Hori bai, lurrun bainua eginda sendabelar segurua da, baita aipatutako kasu horietan ere. Urtaro aldaketa bakoitzean salbia freskoa erabilita lurrun bainua egitea gomendatu genuen liburuan eta zuetako asko zarete lekuko zertaraino den onuragarria, lekukotza asko jaso ditugulako urte hauetan.
Milorria (Achillea millefolium) eta ilena (Calendula officinalis) sendabelar handiak dira emakumeen hormona osasunerako eta badakigu hormona osasunik ezean nekeza dela ugalkortasuna izatea. Fase folikularrean bien infusioa har genezake, emakumearen arabera infusio bakarra edo gehiago.
Galdera egin didan irakurle honi gogorarazten nion ez dagoela osasun hormonalik osasun hepatikorik gabe eta horregatik udaberriro gibel garbiketa egiteko beharra ikusarazi nahi izan nion. Hiper estrogenismoa ugalkortasunaren etsai handia da eta gibelak berebiziko garrantzia du pilatutako estrogenoa ezabatzen. Negakina (Fumaria officinalis) erabiliz gibela eta behazuna garbitzeko udaberriko infusioa nola prestatu azaldu nion. Negakinaz gain mendafina (Mentha piperita), txikori-belarra (Taraxacum officinale), boldoa (Peumus boldus) eta azitraia (Satureja montana) nahastuta prestatzen den infusioa hartzearen beharra azpimarratu nion. Bide batez, sendabelar bakarrarekin ugalkortasuna lor daitekeen ameskeria uxatuz.
Sendabelar hauek guztiak ez dira haurdunaldian eta edoskitzaroan erabiltzeko egokiak eta badituzte beste hainbat albo ondorio ere, beraz, erabiltzen hasi aurretik behar bezala informatu.
Loratu da. Kostata baina loratu da, bai, arkakaratsa (Rosa spp.). Lore arin, mehe, hegalari itxurakoa da, arrosa bat da eta lorea ere arrosakara eta zuriaren arteko kolorea du. Urtero loratzen da lurrin fina zabalduz. Lore horiek destilatu egiten dira, ia erabat kosmetikan eta... [+]
Duela egun batzuk Zeraingo mendietan nenbilela, gorpu bat topatu nuen bidearen erdian. Lehen aldia zen halakorik ikusten nuela, eta kosta zitzaidan identifikatzea. Bere tamaina txikia ikusita, kume bat izan behar zuela pentsatu nuen; baina oker nenbilen. Munduko ugaztun... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
San Roman auzoko jaietan bost neska adingaberi ukituak egiteagatik 18 urteko mutil bat atxilotu zuen Ertzaintzak Muxikan (Bizkaia). Udalak eta herriko Mugimendu Feministak elkarretaratzea deitu dute asteartean 20:30erako.
Ipurdia belztu egiten zaio. Tomate (Solanum lycopersicum) alea sano-sano ikusten da, landarean zintzilik, goitik behera begiratzen baitiogu. Buruz behera edo hankaz gora jarriz gero ipurdia beltz-beltz azalduko du. Ipurdian txanpon baten antzeko beltzune borobila, oso beltza eta... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Lurreko bi heren baino gehiago ura da; ur horretatik %96, ozeanoetako ur gazia. Eguzki izpiak ozeanoetako lehen 200 metroko sakonerara heltzen dira, eta bertan bizi dira munduko arrantza industriak ustiatzen dituen espezie ia guztiak. Aitzitik, zientziak gehiago erreparatu izan... [+]
Askorentzat uda soinuaren egilea da hegazti hori eta, seguruenik, hau dela eta mila izen ditu Euskal Herrian. Hauetako batzuek bere ‘txrriiii-txrrriiii-txrriii’ kantu deigarriari egiten diote erreferentzia: txirritxori, zirringilo, irrigo edo kirrilo, adibidez. Beste... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
Natura aspaldi deuseztatu genuen. Hori da gure kultura, natura deuseztatzea. Oinarrian, nekazaritzaren kultura, goldearen kultura, kultibatzea, berezko natura deuseztatzea da. Guk nahi ditugun mozkinak eta etekinak jezteko moduko “natura” dugu gurean.
Herri libre bat, Euskal Herriak erabaki lelopean, parte hartzera eta kaleak ikurrinaz betetzera dei egin du herri mugimenduak.
BiziLagunEkin desazkunde turistikoaren aldeko Donostiako plataformak ekainaren 15erako deitu du manifestazioa, Europa Hegoaldeko beste hainbat hiritako eragileek bezala. Turistifikazioa salatu eta hiri eredu alternatiboa aldarrikatuko dute.
Umetan aitarekin ikasi zuen Unai Zabala Zubelzu txaramarrak hurritz makilak egiten. “Perretxikotara joaten ginen bezala, makilak egitera ere ateratzen ginela gogoratzen dut, hamar bat urte nituela edo hasi izan nintzen”, dio. Urteekin, aitak jarduna utzi zuen, baina... [+]