Bakterio honek sortzen du udaberriaren usain gozoa eta ardo txarrarena

  • Udaberriak lur bustiak askatzen duen usaina du. Streptomyces generoko bakterio batzuek sortzen dute.


2021eko apirilaren 16an - 08:00
Streptomyces coelicolor bakterioa.

Udaberriak lur bustiak askatzen duen usaina duela nioen aurrekoan, eta geosminari (literalki “lur usaina”) egotzi “errua”. Streptomyces generoko bakterio batzuek sortzen dute, batez ere Streptomyces coelicolor espezieak. Bakterio hori ez da pello kirten hutsala: egungo medikuntzan erabiltzen diren antibiotikoen iturri nagusia da, eta horregatik bera ikertu eta ikertu ari dira. Berarekin 6.000 produktu kimiko baino gehiago ekoizten dira, besteak beste, tetraziklina, eritromizina, rifanpina edo kanamicina bezalako bakterioen aurkako agente ezagunak, nistatina bezalako onddoen aurkakoak, tumoreen aurkakoak, helminto edo hesteetako zizareen aurkakoak eta baita immunosupresio agenteak ere, besteak beste.

Emankortasun horrek bere genoma erabat sekuentziatzea ekarri zuen. Dituen 8.000 inguru geneetatik geosmina usaina sorrarazten duena aurkitu zuten. Geosmina, udaberriak edo noiznahiko euriak dakarren lur usaina ez da garrantzitsua, ardoa edateari ematen diogun arte...

Ardogintzan botila ireki eta lur usaina hartzea da izan daitekeen akatsik okerrenetakoa. Berdin da sagarrarena, udarearena, mahatsarena edo dena delakoaren frutarena izan, ardo hori egin duen enologoaren zorigaitz daitekeen eta handiena da geosmina. Madarikatua dugu udaberriaren usaina ardoan, beste batzuk gurtuta ditugun bezalaxe, adibidez galipotarena, lapitzarena, arbelarena, belar ebaki berriarena... Sudurraren kultura endurtua dugu, mugatua, bridatua. Zenbait usain on dira eta beste zenbait txar, belarrak bezala.

Gameluaren sudurrari galdetu behar. Milaka urtetako enigma izan da nola gamelu batek 80 kilometrora dagoen ura usaindu eta hara bideratu daitekeen. Agidanean, geosmina horixe da arrazoia. Bera sortzen duen bakterioak badaki gameluak eta berak bezala beste animalia batzuek (intsektu, zizare eta abar) hedatzen lagunduko diotela bera dagoen ura edaten dutenean. Batera eta bestera zirripiztindu eta garraiatuko dutela.

Mexikoko eta Amazonasko kaktusen eta beste zenbait landareren loreetan ere topatu dute geosmina. Ura dutela adierazi eta bere polinizazioa erraztuko dutenak erakartzeko trikimailu ederra. 

Guri udaberriaren usain ederra, euriaren ondoreneko lurrin gozoa eta ardo txarraren arrastoak dakarzkigu geosminak.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Landareak
2024-04-21 | Nicolas Goñi
Oihanen kolapsoa saihestu dezakeen bioaniztasun globala nola zaindu?

Ekosistema askok itzulera gabeko puntuak dituzte, hau da, estresa maila berezi bat pairatuz gero –izan klima aldaketa, kutsadura edo kalte fisiko zuzenarengatik– desagertzen ahal dira, eta ekosistemak haien artean konektatuak izanez gero hurrenez hurren elkar... [+]


2024-04-18 | Estitxu Eizagirre
Gorka Torre
"40 landare mota ditugu oihan baratzean, urte osoan bertatik jateko eta tresna xinpleekin lantzeko"

Baso jangarria edo oihan baratzea lantzen dute duela 14 urtetatik Odei Etxeberriak eta Gorka Torrek. Zuhaitzak eta barazkiak uztartzen dituen sistema honen oinarriak azaldu ditu Torrek Egonarria saioan, Mattin Jauregiren galderei erantzunez. Urte hauetan guztietan hainbat... [+]


2024-04-14 | Garazi Zabaleta
Jakiak ehuntzen
Zangoza inguruan tokiko elikadura sistema eraikitzen

Zergatik doa mundu guztia Iruñera erosketak egitera, gure eskualdean elikagai asko ekoizten bada? Zergatik da hain zaila bailara hauetako produktuak bailara hauetako dendetan topatzea?”, galdera horiei eta beste zenbaiti tiraka hasi ziren lanean Zangoza aldean duela... [+]


2024-04-14 | Jakoba Errekondo
Odolezko laranjak

Istorio ugarik lanbrotzen du bere jaiotza. Bere koloreak erakartzen du gehien. Azalarenak zenbaitetan, baina batez ere mamiarena da deigarria. Odolezko laranja da (Citrus x sinensis). Denetatik entzun izan da bere sorkuraz: laranjaren (Citrus x sinensis) eta mingranaren (Punica... [+]


Prozesionaria jalea

Esaera asko sortu ditu hegazti honek. Ikusteko zaila den arren, denok ezagutzen dugu. Nola? Kantuagatik. Bere izena kantu egiteko erak eman diola pentsa dezakegu. Urtero kantatzen du udaberrian eta uda partera aldiz, isildu egiten da. Esaerak dioenez, “maiatzean kuku, San... [+]


Eguneraketa berriak daude