Ostiralean izan zen estreinaldia eta Madrilgo emanaldietako batera joan ziren Irene Montero eta Pablo Iglesias, hurrenez hurren Espainiako Gobernuko Berdintasun ministroa eta lehendakariordea. Ahotsa.info-k jakinarazi duenez, filmaren amaierako solasaldian, Pablo Iglesiasek hitza hartu zuen honakoa adieraziz: “Demokrazia batek ezin du onartu torturaren erabilera auzi-tresna bihurtzea terrorista ankerrenari informazioa ateratzeko; eta gobernuko kide gisa, esan nahi dut hori ezin dela ahaztu, gure demokraziarentzat lotsagarria da”.

Larunbatean honako mezua argitaratu zuen txio batean Iglesiasek Twitterren: “Demokrazia defendatzea ere bada gure historiaren alde ilunenari aurrez aurre begiratzea: torturari eta estatu terrorismoari. Atzo Non Dago Mikel?-en estreinaldian izan ginen. Zorionak dokumental ezinbesteko hau posible egin duten guztiei”.

Mikel Zabalzaren Idoia Zabalza arrebak ontzat jo ditu Iglesiasen adierazpenak, baina ez dela nahikoa esan du eta eskatu dio Espainiako Gobernuari harago joatea: "Ez da gure premia edo lehen nahia aitorpena edo erreparazioa lortzea, baizik eta egia jakitea, Mikelekin zer gertatu zen ikertzea. Adierazpen horiek benetan zintzoak badira har ditzatela neurriak kasua argitzeko", adierazi dio Euskadi Irratiari.

Zabalza eta Arretxe

Dokumentalean tortura da protagonista nagusia. Eta zehatzago esateko, tortura Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelean. Historia ezaguna da, irudi eta ahotsek mezu sinple bezain gogorra garatzen dute minutuz minutu, ikuslea sare latz horretan harrapatuz, 1985eko gertakari haiek bizi izan zituztenen memoria dantzan jarriz eta belaunaldi berriak giro gogor hartan murgilduz; eta edozein kasutan, ikuslearen barrenak astinduz. Iruñeko ostiral arratsaldeko emanaldietako batean egon zen kazetari hau eta amaieran ikus-entzuleen txaloekin amaitu zen filma. "Uf, gogorra", komentario orokorra zen ateratzen ginenen arteko iruzkinetan.

Polizia operazio hartan atxilotutakoen tortura testigantzak lazgarriak dira, besteak beste Zabalzaren neskalagun Idoia Aierberena edo Mikelen anaia berarena. Baina torturaren kontakizunaren haria 2017an hil zen Ion Arretxek darama, hamar egunetako “infernu” hura Intxaurrondon zein normal bizi zuten azalduz. 2015ean argitaratu zuen La sombra del nogal liburuan deskribatzen zuen han bizi izan zuena.

Inpunitatea

"ETAren aurkako operazioan" gertatu zen guztia, baina atxilotuetako inork ez zuen zerikusirik ETArekin. 36 urte geroago Espainiako Estatuak ez du oraindik aitortu Mikel Zabalza Intxaurrondon hil zutela torturatzen ari zirenean. Edozein kasutan ondo islatzen du zer gertatzen zitzaien ETAkotzat hartzen zituztenei. Egunotan entzun izan dira nola Pedro Gómez Nieto Guardia Zibileko kapitainak Luis Alberto Perote CESIDeko koronelari onartzen zion hilketa telefonoz. Ez hori, ez beste hamaika ebidentzia ez dira nahikoak izan duela 25 urte itxi zen auzia berriz zabaltzeko.

Hori da filma honetan ikusten den ETAren aurkako borrokaren beste fenomeno handietakoa: inpunitatea edo zigorgabetasuna. Jorge Argote Guardia Zibilaren abokatu eta José Barrionuevo PSOEko garaiko Barne ministroaren ahotik mintzo da inpunitatea filman. Ez dira iraganeko kontuak ordea, ez orduan eta ez orain estatuak ez baitu ikerketzeko inongo borondaterik agertzen.

Horren agerle esanguratsuenetakoa da Espainiako Sekretu Ofizialen Legea erreformatzeko saioa. Lau aldiz saiatu dira horretan Espainiako Kongresuan, eta denetan porrot egin dute, batez ere PSOEk eta PPk jarritako trabengatik. Duela zortzi hilabete onartu zuen Kongresuak erreformarako laugarren saioa –2016tik ari da saiatzen horretan EAJ–, baina, aurrekoetan bezala, Kongresuko Mahaiak ez du oraindik bideratu. Eremu judizialean ere bitxia da fiskaltzak zein azkar parte hartzen duen auzi askotan, eta beste batzuetan, aldiz, zein geldo, edo, besterik gabe, ez duen esku hartzen.