Suntsipen baten birsortze artistikoa
Xabier Soubelet, Xubiltz | Elkar (Iparluma), 2018
Obra hau Xabier Soubelet, “Xubiltz” artista eta idazleak abiatutako egitasmo hirukoitz baten azken emaitza da, Gernikaren bonbardaketa ardatz hartuta ikuskizun musikal bat, margolan lan bat eta nobela bat sortu baititu. Bistan denez, hiru lanok adierazten dute transmisio historikorik ezarekiko Xubiltzen kezka.
Nobelan errealitatearen eta fikzioaren mugekin jolas egiten da, ametsa horretarako baliabide izanik. Irakurlearen arreta pizten da hasieran, pasarte oniriko batek karlismo garaiko pertsonaiak euskal gatazkaren garaira ekartzen baititu. Amaiera ere indartsua da, istorio ezberdinetan azalduriko gertaerak elementu sinboliko eta historikoekin nahasi, eta Xubiltzek egindako antzezpen musikala ardatz izanda eraikitzen baita.
Halaber, aipagarriak dira eleberria osatzeko erabiltzen dituen istorio batzuk (Ju eta Ottorena, esaterako), baita pertsonaiak harremanetan jartzeko moduak ere, Gernikako gertaerei ertz ezberdinetatik begiratzen baitiete, artea oso presente izanik eta 36ko Gerra II. Mundu Gerrarekin lotuz.
Hala ere, badira irakurri ahala kirrinka egin didaten zenbait alderdi: batetik, ipuinen egitura duten kapitulu txiki ugariz osatua dago nobela, eta pertsonaien barne-munduetan gutxi sakontzen da; bestetik, bonbardaketa aurretiko pasarte batzuek ohitura eleberriaren itxura hartzen dute, nahiz eta mundu-ikuskera hori apurtu egiten den istorioaren kokalekuaren, garaiaren eta pertsonaiaren jatorriaren ondorioz; horrek, era berean, hiria/herria, modernitatea/tradizioa, bertako/kanpoko, euskaldun/atzerriko dikotomiak indartu egiten ditu, euskal gizartean integratzeko zailtasuna eta emakumeen kontrako indarkeria sinbolikoa ageriko eginez; azkenik, egiletasuna esplizituki markatzen duten atal autobiografikoek gainerako istorioen tentsioa apurtzen dute, eta irakurlearen interpretazio aukerak murrizten, sorkuntza prozesuari buruz behar baino xehetasun gehiago emanik.
Oro har, baina, uste dut pertsonaien arteko erlazioetan eta istorioak harilkatzeko moduetan asmatu duela, garai bereko giro ezberdinak narraziora ekartzean. Pasarte batzuk gogorrak bezain ederrak dira, eta horiek eusten diote nobelari.
Putzua
Goiatz Labandibar
Erein, 2024
----------------------------------------------------------
Goiatz Labandibarren Putzua egun batean gertatzen den hazkunde nobela bat da: hilekoa jaisteak markatzen duena, hain zuzen ere. Edo bestela esanda, heroiaren bidaia bat,... [+]
Barkamena existituko ez balitz bezala
Mariana Travacio
Erein, 2024
---------------------------------------------------
Izenburuak autolaguntza liburu batena eman lezakeen arren Ereinek narratiba sailean argitaratu duen western itxurako testua da honako hau. Fernando... [+]
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Elkar, 2024
-----------------------------------------------------
Josefa Agirre Etxeberria frankismo garaian neskame aritu zen emakumeetako bat izan zen. Hamalau urterekin deserriratu ondoren, bizitza osoan zehar bizilekuz aldatzera... [+]
Antzerkiaren labirintoan I
Ander Lipus
EHAZE eta Susa
---------------------------------------------
Ander Lipus antzerkigileak EHAZE eta Susarekin argitaratu ditu bere autobiografia teatrala eta antzerkiari buruzko argitalpenak. Antzerkiaren labirintoan I. Bitakora... [+]
ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.
"Arrats arrunt bat zen. Zapoarentzat”. Arrats hori da Maite Mutuberriak album honetan kontatzen diguna. Oso testu gutxi du liburuak, eta irudiek ederki kontatzen digute istorioaren nondik norakoa.
Hasieratik ikus dezakegu ilustrazioetan zapo handi eta lasaia,... [+]
Liburu honetara hurbiltzen denak lehenbizi G. Mabire-ren irudiekin egingo du topo. Komikiaren estiloko irudiak dira, trazu oso zehatzak eta kolore bizikoak, pertsonaiak eta egoerak erraz interpretatzen laguntzen dituztenak. Irudi horiek testuarekin bat datoz: laburra eta zehatza... [+]
Lan kontu bat dela eta berrirakurri behar izan dut liburu zoragarri hau. Teoria, genealogia eta historia feminista batzen dituen liburu motz honek kritika ugari izango zituelakoan sarean begiratu eta, sorpresa! bakarra aurkitu dut, Irati Majuelok Berria-n idatzi zuena.
Sorpresa ederra izan da Consonni argitaletxeak argitaratu berri duen liburua. Ez nuen ezagutzen Montserrat Roigen lana eta aurkikuntza harrigarria izan da, zinez. Batetik, Franco hil berritan argitaratu zelako estreinakoz eleberria (1976an) eta garai hartako Bartzelona... [+]
1991n argitaratu zuen Bernardo Atxagak Behi euskaldun baten memoriak. Liburuak ibilbide luzea eta arrakastatsua izan du euskaraz nahiz bestelako hizkuntzatan. Alemanian gehien saldutako liburuen artean egon zen, J. Eccleshare editore britainiarrak irakurri beharreko obratzat... [+]
Neguko naretasun hotz eta lur etzearen ostean etor daitekeenaren promes izaten da udaberria, eta hainbatek eta hainbatetan idatzi izan diote lora dadin deika. Promesak promes, ordea: ez da inoiz udaberri ziurrik galbidean den lurrean. Ez behintzat aldaketaz edo, zehazki,... [+]
Lehengusinarekin eta haren senarrarekin landa aldera egindako irteera batean hasi zen dena. Horiek afaltzera joan eta ez ziren etxera itzuli. Haien bila atera eta horma batekin topo egin arte ibili zen protagonista. Hortik aurrera, hormak ez dio aurrera egiten uzten eta bi... [+]
Feminista eta anti-arrazistatzat duzu zure burua? Bururatu zaizu inoiz ezagutzen duzun feminismoaren historia zuria eta kolonialista dela? Kultura ez-zuriei buruz duzun ezagutza edo begirada zalantzan ipini dituzu? Ahalduntze feministaren inguruko irakurketa kritikorik egin... [+]
Soinean daramate etxea barraskiloek, bizkar-zorro kiribildua bailitzan, bizitzeko beharrezko dituztenak hara eta hona garraiatuta. Etxeak, ordea, kraskatu eta bitan bana daitezke. Bikoiztu ere egiten dira tarteka, behin-behinekoz bada ere gotorleku izatetik zama izatera igarota... [+]
Afaltzen ari zirela entzun zuten ate hotsa. Zeruko izarrek sabbata heldua zela zioten”, horrela hasten da Gaizka Arostegiren nobela labur hau, Gestapoko "zakurrek” Sara eta bere gurasoen etxeko atea jotzen duten unean. Irakurleak ondorioztatuko zuen moduan,... [+]