Berotze globalaren eta kutsaduraren aurka, eraldaketa energetikoa beharrezkoa da, eta Italia, Mendebaldeko Europako gainerako herrialdeekin alderatuta, atzeratuta doa. Baina eremu askotan, energia-iturri fosiletatik berriztagarrietara igarotzea beste aukera bat da kontrolik gabeko negoziorako, eta ondorio suntsitzaileak ditu ingurumenean eta komunitateetan.

Planta eoliko eta fotovoltaikoen oldeak gehien kaltetutako lurraldeetako bat Sardinia da. Azken hilabeteetan batzarrak eta martxak antolatzen ari dira horren aurka. Gero eta alkate, herritar eta batzorde gehiago ari dira "espekulazio energetikoaren" aurka protestatzen.

Komunikabide eta Italiako elkarte ekologista handi batzuek (zentro-ezkerreko alderdiekin lotutakoak) ikatza eta metanoa defendatzen ari direla salatzen duten arren, batzordeak ez daude eguzkiaren eta haizearen erabileraren aurka; aitzitik, exijitzen dute eraldaketa energetikoak Sardiniako paisaia industrial ez bihurtzea eta eskatzen dute herritarrek beren beharren arabera erabakitzea. Hitz gutxitan, birmoldaketa energetikoa birmoldaketa ekologikoaren aldekoa izatea, eta ez oztopoa.

Aldiz, "2022an Draghiren Gobernuak energiaren merkatuaren erabateko liberalizazioa inposatu zuen, espekulazioari bide emanda", azaldu dio El Saltori Antonio Muscas Su Entu Nostu [Gure Haizea] batzordeko kideak. Legediaren arabera, energia ekoizteko planta guztiak "interes estrategiko nazionaleko gunetzat" hartzen dira, udalerriak edozein erabakitatik kanpo utzita eta enpresa pribatuei, askotan multinazionalei, botere handia emanda.

Sardinian, gaur egun, 824 baimen-eskaera daude 57 giga watteko ahalmena duten beste horrenbeste eguzki-zentral eta planta eoliko. Italian aurkeztutako guztien zazpiren bat da hori, nahiz eta uharteak 1,5 milioi biztanle baino ez izan Italiako Estatuak orotara dituen 60 milioi pertsonetatik.

"Kopuru izugarria da: Sardinian, iturri berriztagarriek 2 giga watt baino gehiago ekoizten dituzte gaur egun, 5 giga watt sortzeko gai badira ere. Sardiniak kontsumitzen duena baino %40 elektrizitate gehiago ekoizten du, beraz, ez da beharrezkoa ekoizpena handitzea ", adierazi du Muscasek.

Egia da Sardiniak gaur egun bere energiaren %34 bakarrik ekoizten duela iturri berriztagarrietatik, eta gainerako %66 erregai fosiletatik, baina iturri tradizionalen bidez ekoitzitako kuotaren %40ko soberakina kenduta, zeina Italiako Estatuko gainerako lekuetara esportatzen baita, Sardiniak berehala lortuko lituzke EBk 2030erako ezarritako helburuak.

"Badira diru-laguntza publikoak jasotzen jarraitzen duten parke eolikoak, baina saretik deskonektatu behar dira, Sardinian energia gehiegi ekoizten baita biltegiratzeko eta garraiatzeko ahalmenarekin alderatuta. Ez du zentzurik gaur egun instalatuta dagoen potentzia hamaika aldiz biderkatzeak! Horregatik, operazioaren izaera espekulatiboa salatzen dugu, askotan diru-laguntza publikoak bereganatzeko bakarrik sortutako enpresa pribatuak aberasten baititu, herritarrei inolako onurarik bermatu gabe", azaldu du Muscasek.

Alferrikakoak izateaz gain, proiektu horietako asko suntsitzaileak dira lurraldearentzat: "Plantek dozenaka mila hektarea okupatuko lituzkete, eta horietako batzuek gure ondare historiko eta arkeologikoa mehatxatzen dute. Planta fotovoltaiko asko nekazaritza-lurretan ere eraikitzen ari dira ".

Apirilaren amaieran, adibidez, Chintek, panel fotovoltaikoen Txinako fabrikarik handienak, 1.000 hektarea lur baino gehiago erosi zizkion Enersid espainiarrari Sardiniako iparraldean, Europako parke eoliko handiena eraikitzeko.

Batzorde gehiago sortzen eta eskualde mailan koordinatzen jarraitzen dute. Orain arte emandako baimen guztiak gelditzeko eskatu dute. "Denbora behar dugu energia-plana egiteko, lurraldearen benetako energia-beharrak kontuan hartuko dituena eta iturri berriztagarrien erabilera indiskriminatua eta kaltegarria saihestuko duena", laburbildu du Muscas 54 urteko ingeniariak.

Eskuineko alderdiak, otsailera arte Sardinia gobernatu zutenak, luzamendua ez jakinarazteaz arduratu ziren, nahiz eta orain protestak instrumentalizatzen saiatzen ari diren. Zentro-ezkerreko administrazio berriak, berriz, uztailaren hasieran bozkatu zuen instalazio berriak 18 hilabetez gelditzearen alde. Baina neurriak ez ditu batzordeak asebetetzen, Muscasek azaldu bezala: "Zoritxarrez, Sardiniako presidente Alessandra Toddek, hauteskunde-kanpainan proiektu guztiak izoztuko zituela agindu zuenak, babes-lege partzial, desegoki eta ziurrenik ez eraginkorra onartu ondoren, atzera egin du orain. Protestak Italiako Gobernuari eta enpresei presio gehiago egiteko erabili beharrean, herritarrei eta batzordeei leporatzen die manipulatuta egotea. Onartutako proiektuak ez dira blokeatu, eta, gainera, obra ugari abiatu direnez, proiektuak bizkortu egin dira".

Zonaldeko legeak lehorrean eraiki behar diren zentralei bakarrik eragiten die, itsasoko dorre eolikoei atea irekita utzita, arrantza eta faunaren biziraupena arriskuan jartzen dituztenak. "Zonaldeak onartu egin du Sardinian ezarri behar den gutxieneko potentzia berriztagarriaren muga, 6,2 gigawattekoa, inolako irizpiderik gabe finkatutakoa, eta hala aurkeztutako 800 proiektuak zein etorriko direnak bideragarri egingo dituzte", ondorioztatu du batzordeetako ordezkariak.

Protestak handitu dira

Azken asteetan, protestak ugaritu egin dira eta zorrotzagoak dira. Duela aste batzuetatik hona, Oristanoko portua ehunka pertsonak okupatzen dute, eta gauero saiatzen dira, harresia eginda, lurrean eserita edo, besterik gabe, kamioien aurrean oso astiro ibilita, haize-sorgailu handien joan-etorria blokeatzen edo, gutxienez, atzeratzen. Poliziak ez dio egoki erantzun mobilizazioari, eta dagoeneko 16 pertsona inputatu ditu hainbat delitu egotzita, eta uztailaren 15etik 16rako gauean gogor esku hartu zuen manifestari baketsuen aurka.

Haize-sorgailuak hain handiak direnez, hainbat zatitan banatu behar dira garraiatu ahal izateko. Zuntzezko dorreak dira, 240 metro arteko altuerakoak, oinarri metaliko batean ainguratu behar direnak, eta hormigoizkoak, ia 1.000 metro kubikokoak, dozenaka metroko sakonera eta zabalera dutenak, lurrean ezarri ahal izateko. Dorreak erabilgarriak ez direnean, 25 edo 30 urteren buruan, lurpeko "eraikin" horiek lurrean abandonaturik geratuko dira. Dorreak garraiatzen dituzten ibilgailuei pasatzen uzteko (18 metro baino gehiagoko diametroa izan dezakete), orain arte errepide eta zubi zatiak suntsitu eta ehunka zuhaitz moztu dira.

Batzordeak eta herritarrak kezkatuta daude erraldoi horiek uharteko paisaian eta ondare arkeologikoan izango duten eraginagatik; horregatik, azken asteetan antolatutako manifestazio asko dorre eolikoek mehatxatutako monumentu sinbolikoen inguruan egin dira, hala nola Saccargia basilikaren inguruan (XII. mendeko eliza erromanikoa, Sassaritik gertu) edo nuraghe batzuen inguruan (K.a. II. milurtekoan eraikitako eraikin megalitikoak).

Laugarren kolonizazioa

Protestan ari diren herritar askok salatu du gaur egungoa uhartearen "laugarren kolonizazioa" dela. Sardinia piamontetarrek konkistatu zuten 1720an, eta une horretatik aurrera hizkuntza- eta kultura-asimilazio prozesu indartsua hasi zen, Italiako Estatuaren eraketarekin jarraitu zuena. Sardiniako oihanaren herena urte gutxitan moztu zen Italiako trenbideetako trabesak egiteko; uharteak, berriz, XIX. mendeko trenbide-sistema dauka. Ondoren, "garapenaren" izenean, 1960ko eta 1970eko hamarkadetan, industria kutsatzaile eta kaltegarriez bete zuten, eta horiek, eremu askotan, minbiziaren eta beste gaixotasun batzuen ondorioz milaka heriotza eragiten jarraitzen dute. Azkenik, armak probatzeko eta Italiako eta NATOko armadak entrenatzeko aukeratu zuten Sardinia, Italian dauden base eta poligono militarren %60 barnean hartuta.

Italiako eskualdeetan iturri berriztagarrietatik sortutako energia-ekoizpenari buruzko datuek agerian uzten dute gobernuek eta multinazionalek hegoaldean eta uharteetan zentratzeko egin duten hautu estrategikoa: Apulia dago buru 5,4 gigawatt-orduko energiarekin, ondoren Campania eta Sizilia daude 3,3rekin eta, ondoren, Sardinia 1,7rekin. Italiako iparraldeko eskualdeek, aldiz, ekoizten dutena baino askoz energia gehiago kontsumitzen dute, eta sailkapenaren amaieran daude, ehuneko irrigarriekin.

Protestak aurrera doazen bitartean, azken egunotan batzorde berri bat sortu da dozenaka mila sinadura biltzeko eta erreferenduma –kontsultarako soilik– egiteko asmoz, sardiniarrek euren iritzia eman dezaten.