Estatu Batuak eta Errusia joko arriskutsu batean dabiltza kontrolik gabe doan eskalada honekin, zeinak antza handia baitu I. Mundu Gerra ekarri zuenarena.

Bi eskorpioi sartuta botila baten barruan, biak aterako dira galtzaile. Aurreikusteko moduko arrisku hori egunetik egun ikusten dugu handitzen eta ez dago garbi nola amaituko den jolasa bi superpotentzia nuklearren artean, batetik Vladimir Putin diktadorea buru duena eta bestetik de facto erabakitzaile bakarra Joe Biden daukana.

Putinen lehen argudioa da Washington izan dela asmatu duena AEBen segurtasuna inoiz mehatxatu ez zuten urrutiko herrialdeen inbasio bortitz eta ilegalen eta horien suntsiketaren eredua. Milioika jende gertatu dira hilik, zaurituta edo gaixoturik AEBetako indar armatuek erasotutako herrialde babesgabeetan. George W. Bush eta Dick Cheneyk milioi bat irakiar errugabe baino gehiago hil zituzten eta herrialdea hainbat modutan suntsitu, akademikoek soziozidio izendatzeraino.

Putinen bigarren argudioa da Errusia mehatxatu egiten dutela haren mendebaldeko frontera sentiberan, zeina bi alditan inbaditua baitu Alemaniak 50 milioi jendek bizia galtzea eraginez. Sobietar Batasunak hondoa jo eta laster, Mendebaldeak Errusiaren kontra daukan aliantza militarra hasi zen ekialdera mugitzen. Bill Clintonen agintaritzapean, NATO bere lerroetan sartu zituen Polonia, Hungaria eta Txekiar Errepublika 1999an, eta honek arma salmenta handiak ekarri zizkien AEBetako munizio saltzaile erraldoiei.

Berrikitan, Putin hasi da soldadu iparramerikarrak ikusten herrialde horietan, AEBen misil-jaurtitzaileak gero eta hurbilago, AEBen gidaritzapean hainbat armadak batean egindako itsas-maniobrak Baltiko itsasoan eta laster Ukraina eta Georgia NATOn sartuko diren zantzuak –pentsa zer litzatekeen errusiarrek antzeko presentzia militarra edukitzea AEBetako mugen inguruan–.

Linea gogorrekoak diren New York Timeseko Thomas Friedman eta Bret Stephens zutabegileek berek ere nabarmendu dute AEBek hipokresia militar lotsagabea erabili dutela Putin dela eta eskandalizatu direnean. Stephensek aipatu du Mendebaldeko hemisferio osoan erabilitako Monroe Dotrina, behin eta berriro galdetzeko: “Nor gara gu?”.

Errusiaren eta Mendebaldearen arteko xake jokoa are hilgarriagoa bilakatu da Putinen mugimendu militarrekin eta ondoren berehala Mendebaldeak Putinen hurbileko banku eta oligarka errusiar batzuei ezarritako zigorrekin. Martxan daude bidaien debekua eta izoztuta Errusiatik Alemaniara gas naturala eramateko bigarren gas-hodi handiaren amaiera, eta Bidenek errepresalia ekonomiko askoz gogorragoak iragarri ditu.

Zigor hauek bihur daitezke bi norabideko pasabide. Mendebaleko Europak behar ditu petrolio eta gas errusiarrak, gari errusiarra eta litioa, kobaltoa eta nikela bezalako mineral errusiar funtsezkoak. Errusiaren aurkako zigorrek laster edukiko dute boomerang eragina, europarrei eta estatubatuarrei ekarriz prezio altuagoak petrolioarentzako eta gasarentzako, inflazio handiagoa, hornitze-kateen okerragotzea eta hain beldurtzekoa den ziurgabetasun ekonomikoa, eragina daukana bai burtsetan eta bai kontsumitzaileen gastuetan.

Multinazionalen ekonomia globalak, korporazioek administratzen dituzten merkataritza librezko itunen markoaren baitan, ekarri zigun beste herrialdeekiko interdependentzia, barneko autosufizientziaren ordez.

Beraz, Putinen kontrako zigorretan, AEBetako herritarrei eragingo dieten kostuetan eta ahultze ekonomikoan zenbat milaka milioi dolarretako prezioa onartuko du Bidenek? Errusiako herri sufrituari sufrimendua eragitea emango du ontzat? Zein izango da zigor gogorrenek populazio zibilean edukiko duten inpaktua? Eta nor da bera horrela hitz egiteko, Kongresuaren baimenik behar ez balu bezala beligerantzia egoera horretan sakontzeko, aparte soldaduak bidaltzeko, halakorik ez zuela egingo agindu zuenean?

Kongresua partidu bateko animatzaile moduan geratuko ote da bazterrean, eskuak garbituz bai konstituzioa eta bai atzerriko politika gainbegiratzeko bere betekizunez?  Begira iezaiezue errepublikarrei eta demokratei Kongresuan bat egiten jadanik puztua den aurrekontu militarrarentzako diru gehiago lortzeko, Michael Klare analista militarrak nabarmendu duenez. Zenbat energia geratuko da Bidenek osatzeke dauzkan “Build Back Better” (Eraiki Berriro Hobeto plana) azpiegiturarentzako, babes sozialeko sarearentzako eta klima krisiari buruzko legeentzako?

Azken asteotan Estatu Departamenduak esana du ontzat ematen dituela Errusiak segurtasunaz dauzkan kezka legitimoak, baina ez bere espantsionismoa. Beraz, txarra ote litzateke su-eten bat eta ondoren babestea hitzarmen bat “bermatzen duena Ukrainaren neutraltasuna, Gerra Hotzaren lehen urteetatik Austriari inposatu zitzaiona bezalakoa”, Katrina Vanden Heuvel The Nation-eko editoreak berrikitan The Washington Post-en eta The Nation-en proposatu duen moduan?

Ziurrenik Putinek, Sobietar Batasunaren desintegrazioa gainditu ezinean, eduki ditzake Errusiaren atzeko baratzea mendean edukitzeko anbizio inperialak. Bidenek heredentzian hartu eta onartu ditu AEBetako Inperioak dauzkan anbizioak beste nazio askoren atzeko baratzeetan. Gertakizunek polarizatu dute gatazka hau AEBentzako segurtasun interesekoa ez den Ukraina gainean eta bi ego agintezalerengan, Putin eta Biden, zeinetatik ez batak eta ez besteak ez duten nahi ahul agertzerik edo atzera egiterik.

Arrisku handiko errezeta da hau kontrolik gabeko eskalada bati begira, hala izan zen Lehen Mundu Gerran ere. Ez jendeak eta ez parlamentuek zuten axola orduan, eta gaur ere ez, dirudienez.

Ez dirudi Putinek egiten duenik eguneroko militarismoaren koste-etekin ebaluaziorik. Baina Bidenek hobe du egitea. Bestela, Putinen eguneroko mugimenduek mugiaraziko dute, negoziazio serioetan murgiltzeko ordez. Oraindik marko baliagarria dira 2015ean Alemaniak, Frantziak eta Nazio Batuen Erakundeak sustatuta Errusiak eta Ukrainak sinatutako Minsk II Bake Itunak, zeinak gainbehera joan ziren lehen urratsak nork eman behar zituen ados ez jartzeagatik.

Beranduegi da itun haiek berrikusi eta inbasioa gelditzeko. Baina hori proposatu liteke bake giro bat sortzeko. New Yorkeko gobernadore Kathy Hochulek esan duenez, jada azken asteotan bere estatuan ugaritzen ari dira eraso zibernetikoak eta ‘ransomware’ eskariak [xantaia informatikoak]. Gero eta ziurragoa den hau analizatu ote du Bidenek berak harrotasunez aipatzen duen atzerri politikako hamarkada luzeetako esperientziarekin? Kontuz ibili, Joe, gelditu ezin duzunarekin.

* Ralph Nader AEBetako presidentetzarako hautagai-ohia da, besteren artean.