Protesta artean inauguratu dute Biktimen Oroimenerako Zentroa
Espainiako errege-erreginek eta Pedro Sanchez presidenteak Terrorismoaren Biktimen Oroimenerako Zentroa inauguratu dute Gasteizen. Kalean, Memoria Osoa sareak eta ehunka pertsonak zentroaren "planteamendu diskriminatzailea" salatu dute.
Hainbat urteko polemikaren eta irekiera ekitaldia hainbat aldiz atzeratu ostean, iritsi da Terrorismoaren Biktimen Oroimenerako Zentroaren inaugurazio ofiziala. Gorka Urtaran Gasteizko alkatearekin, Ramiro Gonzalez Arabako ahaldun nagusiarekin eta Iñigo Urkullu lehendakariarekin batera, Espainiako errege-erreginak (Felipe VI.a Borboikoa eta Letizia Ortiz) eta Espainiako presidente Pedro Sanchez egon dira bertan, 12:30etik aurrera.
Memorialaren irekieragatik protesta egiteko, Memoria Osoa sareak (tartean, Martxoak 3 elkarteak) elkarretaratzea deitu du Foru Plazan, 12:00etan, zentroaren "planteamendu diskriminatzailea" eta "eredu baztertzailea" salatzeko. Hainbat tentsio une bizi izan dira, Ertzaintzak bertan bildutako pertsonak inguratu dituelako.
Handik hogei bat metrotara, Memorialaren aurrean, 60 bat pertsona bildu dira Espainiako erregeari harrera egiteko; besteak beste, "Gora Espainia", "Gora Guardia Zibila", "Gora erregea" eta "Pedro Sanchez dimisioa" bezalako oihuak entzun dira.
Hortaz, proiektuaren aurrean gizartearen zatiketak eta iritzi kontrajarriek markatu dute Terrorismoaren Biktimen Oroimenerako Zentroaren inaugurazioa.
Ekitaldia
Memoria Osoa sarearen protestaren ostean, ohorezko aurreskuarekin hasi da inaugurazio ekitaldia. Ondoren, oroimenezko plaka bistaratu dute, zentroko erakusketa iraunkorra bisitatu aurretik. Espainiako erregeak eta erreginak, Espainiako Gobernuko presidenteak, Urkullu lehendakariak eta gainerako agintariek hainbat gune bisitatu dituzte bertan: Jose Antonio Ortega Lara bahituta egon zeneko zuloaren erreprodukzioa, dokumentazio zentroa, atal historikoa eta haurren oroimenezko gunea.
Ekitaldiaren amaieran, Oroimenezko Zentroaren zuzendari Florencio Dominguezek, Terrorismoaren Biktimen Fundazioaren lehendakari Tomas Caballerok eta Felipe VI.a erregeak hitz egin dute, ETAren biktimen elkarteen ordezkariak ere bertan zirela. Besteak beste, Felipe VI.ak zentroaren ohorezko liburua izenpetu du.
"Eredu diskriminatzailea"
Azken hamarkadan zehar, proiektuak kritika ugari jaso ditu biktimen arteko "diskriminazioa" eragiteagatik; izan ere, museoak soilik ETAren eta beste hainbat erakunde armaturen biktimak hartuko ditu kontuan.
2020ko abenduan, Euskal Herri osoko memoria eragileek Memoria Osoa sarea osatu eta Terrorismoaren Biktimen Zentroaren "eredu diskriminatzailea" arbuiatu zuten, museoak milaka biktima aitortu gabe utziko dituelako; besteak beste, Gasteizen bertan 1976ko Martxoaren 3an poliziak hildako bost langileak. Bitartean, diktaduraren estatu terrorismoan erantzukizun zuzena izan zuten Carrero Blanco edo Meliton Manzanas bezalako izen batzuk biktima gisa aintzat hartuko ditu museoak.
Horren aurrean, Memoria osoa, bizikidetzaren alde kanpaina aurkeztu zuten abenduan, Arabako zein Gasteizko jendarte eta erakundeei aste honetan inauguratutako museoa "ez onartzeko" eskatuz.
Nolakoa izango da museoa?
Egitasmoa 2011n jarri zen martxan, duela hamarkada bat. Hasieratik Gasteizen kokatzea erabaki zuten sustatzaileek, hain zuzen ere, Espainiako Bankuaren eraikin zaharrean. Eraikina bera egokitzeko lanak duela hiru urte amaitu ziren, baina ingurua egokitzeko lanek eta pandemiak behin eta berriz atzeratu dute irekiera.
Museoa lau ataletan banatuko da:
- Testuingurua: "Espainiako eta munduko terrorismoaren historia". ETAz gain, beste aipamen batzuk egongo dira: GAL, Batallon Vasco Español, New Yorkeko Irailaren 11ko atentatuak eta beste eraso jihadista batzuk, besteak beste.
- Egileak eta beren ingurunea: "Nola jokatu zuten? Zergatik?".
- Erantzun soziala, poliziala eta judiziala.
- Biktimen oroitzapena. Hainbat testigantza, idatzizkoak zein ikus-entzunezkoak, "memoria biziari forma emateko" helburuarekin.
Ortega Lararen zuloa
Zalantzarik gabe, 1996 eta 1997 artean ETAk Jose Antonio Ortega Lara bahituta gordetzeko eraiki zuen zuloaren erreplika izango da ikusmin handiena eragin duen elementua. Espetxe funtzionarioak 532 egun eman zituen hiru metro luze, 2,5 metro zabal eta 1,80 metro altuerako lur azpiko gela txiki batean.
2025ean 40 urte beteko dira Mikel Zabalza hil zutenetik, eta 47 urte Germán Rodríguez eta Joseba Barandiaran hil zituztenetik. Horiek guztiak Estatuko Segurtasun Indarren biktimak dira, eta Sanfermines78 Gogoan elkarteak Espainiako Gobernuari eskatu dio "Estatuaren... [+]
IRUTXULOKO HITZAk eta Dinamita Tour egitasmoak 36ko gerra Donostian nolakoa izan zen eta hiria beste ikuspegi batetik ezagutzeko ibilaldia antolatu dute elkarlanean, uztailaren 21erako. Elkargunea Bretxako Sarriegi plazako estatua izango da, 19:30ean, eta Amararaino joango dira... [+]
Astelehenean, 40 urte beteko dira Joseba Sarrionandia eta Iñaki Pikabea presoek Martuteneko kartzelatik ihes egitea lortu zutenetik. Egiako pisu batean izan ziren ezkutaturik bi iheslariak, eta oraindik milaka eztarrik abesten dute «kristoren martxa dabil!».
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Inor gutxik ukatuko du ziurgabetasunez beteriko garai batean gaudenik. Krisi ekonomikoaren, ezegonkortasun politikoaren eta klima-aldaketaren inguruko mezuez inguraturik gaude. Ikaraturik bizi gara. Hori guztia gutxi balitz, globalizazioaren ondorioz, nazioen izaera zalantzan... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.
Salvador Puig Antich frankismoaren kontrako militantea izan zen. Askapen Mugimendu Iberikoko kidea, 1973ko irailaren 25ean atxilotu zuten. Gerra-kontseilua egin zioten, eta garrotez exekutatu zuten handik sei hilabetera, 1974ko martxoaren 2an. Aurtengo otsailean baliogabetu du... [+]
Nazismoaren biktimak izandako euskal herritarrak oroitzeko Eusko Jaurlaritzak egin duen lehen aitorpen instituzionala da. Hego Euskal Herriko 253 pertsona deportatu zituzten 1940 eta 1945 urteen artean. 113 bertan hil ziren eta beste asko, handik bizirik irten baziren ere... [+]
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
50 urte bete dira Polizia frankistak Mikel Gardoki Azpiroz ETApm-ko kidea tirokatuta hil zuenetik. Egiari Zor fundazioko kideek eta Gardokiren kide Juan Miguel Goiburu Mendizabal 'Goiherri'-k hartu dute parte ekitaldian.
1945ean Neuengammeko nazien kontzentrazio esparruan hil zen Jean Iribarne gamerearraren diru-zorroa berreskuratu eta bere senideei eman diete. Ipar Euskal Herrian gutxienez 350 herritar deportatu zituzten erresistentzian parte hartzeagatik, eta ia erdia ez ziren bizirik atera.
Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.