Lehendabizi, izena eman behar. Formularioa betetzen hasi orduko plataformak "patua" aukeratzeko eskatu zidan. Zorionez, ez zen galdera irekia eta, zerrendan erreferentzia geografikoak bertzerik ez zeudenez, segituan ohartu nintzen lantokiari buruz ari zela, hau da destino fisikoari buruz. Dena den, ongi ulertu nuen euskaraz aritzeak nire patua markatuko zuela eta, egiari zor, enpatia sentitu nuen, patu horrek berak bultzatuta, "klika" kontrako aldera egin zutenekiko, alegia momentu horretan formularioaren hizkuntza aldatzeko klik egin zutenekiko.

Bigarren momentu kritikoa azterketa egiteko hizkuntza erabakitzea izan zen. Erabaki pertsonala, askea dirudi, baina kasu. Zein hizkuntzatan dago bibliografia? Eta ikasmaterialak? Akademia batera joateko asmoa baduzu, irakaslea zein hizkuntzatan arituko da? Azterketa egin nahi duenak, bertzeak bertze, bere esku ez dauden aldagai guzti horiei erreparatzen die eta horregatik da garrantzitsua erakundeek dagokien lana egina izatea, aztertzaileak berak errotik baldintzatu ez dezan askea zirudien abiapuntuko erabakia.

Oposizio dezente egin ditut eta behin, behin bakarrik, eskaini du oposizioa deitzen zuen erakundeak prozesu osoa euskaraz eroso egiteko aukera. Zin dagizuet gainerako hizkuntza guztietan bezain aspergarria dela euskaraz administrazio prozedura ikastea, baina zin dagizuet, egin dudalako, posible dela. Orduan, posible bada, zergatik ez da sistematikoki bermatzen oposizio guztiak euskaraz eroso egin ahal izatea? Administrazioa euskalduntzeko bide eraginkorra litzateke. Gaur gaurkoz, kasurik onenean meritua edo baldintza da euskara jakitea oposizioetan, baina kasu guztietan oposizioa euskaraz egiteak are meritu handiagoa du. Ez da normala euskaldunak oposizioa erdaraz egitera bideratzea eta konfort gune horietatik aterarazi beharko ditugu erakunde batzuk bertan euskaraz eroso aritzeko guneak eraiki nahi baditugu.

Azkenik, azterketa eguna ailegatu eta bozgorailuetatik aditu da: "Azterketa euskaraz egin nahi baduzu, mesedez, altxatu eskua". Ez dago eskurik bistan, baina erabakia hainbertze baldintzatu ondotik, zitala litzateke azterketa euskaraz ez egitearen errua osoki leporatzea azterketa egiten duenari. Euskalduna itotzen du erruaren zamak, feministak eta ekologistak erruz itotzen ditugun bezalatsu. Ikasi behar dugu askatzen eta, aldi berean, ito gabe aitzinera segitzen. Noski "klika" egin beharko dugula, hizkuntza ohiturak aldatu oposizioetan ere, zehapena eta emakida zer diren ikasteko, adibidez; fisika euskaraz ikasi zuten aitzindariek egin bezala edo besapeko ileak mozteari utzi zioten emakumeen gisan. Hau da, kontzientzia piztu, aldarrikapenak dagokienei egin, bideak zabaldu, baina bidean doanari goitik beherako minimoaren langarik ezarri gabe.

Funtsean, erronkak gogorarazi dit euskaraz eroso aritzeko guneak ez datozela berez, eraiki behar ditugula. Kontzientzia eta elkarlana eskatzen dute, non eta indibidualismoa eta ez pentsatzea aurrerakoitzat saltzen dizkiguten testuinguruan. Hala eta guztiz ere, paradoxikoa dirudien arren, ingurura begiratu eta posible dela erakusten digute etengabe euskararen biziberritzeak, feminismoak edo ekologismoak. Izan ere, emakumeentzako gune seguruak, babesgune naturalak edo euskaraz eroso aritzeko guneak, hein batean, iduritsu eraikitzen ditugu.