Erraldoiak dantzan aritzeak dantzagarriak izatea eragiten du, eta horrek Euskal Herriko erraldoiak barrutik nolakoak diren azaltzera garamatza, gure gainean dagoen hiru metro baino gehiagoko figurarekin elkarreragiteko aukera ematen digun sistema nolakoa den azaltzera.
Gure sorbalden gainean hiru metro baino gehiagoko figura batek dakartzan erronkak, pisuan eta oreka puntuan laburbiltzen dira. Bi elementu konbinatuen emaitza erraldoiaren inertzia da, oso kontuan hartzekoa dantzatzerakoan. Hiru elementu horiekin jolastu ahal izateko, euste egokia behar dugu. Gaur egun Euskal Herrian hiru erraldoi eredu daude nagusiki eusteko elementuei dagokienez:
Zintzen eta eskuen sistema da garai batean konpartsa askotan gehien erabiltzen zena: erraldoiari eusteko aukera ematen du, besterik gabe, baina zaildu egiten du dantza edo norabide aldaketa dakarren edozein mugimendu mota. Erraldoiak dantzarik gabe desfilatzen ari zirenean, sistema nahikoa zen, oreka puntua apenas mugitzen baitzen.Zintza, esku eta gerriko sistemak egonkortasun handiagoa ematen dio irudiari, baina aldakaren lana eragozten du erraldoiari mugimendua transmitituz, eta, horren ondorioz, mugimendua bertikalagoa da horizontala baino. Oso gomendagarria dantzarako pauso laburra erabiltzen denean.
Zintzen, eskuen eta buruen sistemak ez dirudi hain egonkorra, baina, beste aldetik, oreka kontrolatutakoan, triangeluaren teoria deitzen diodana suertatzen da:
Ukondoak eta aldakak, erraldoiaren berezko kulunka emateko balio dute, dantzatzen ari den pertsona bat bezala, eta bere mugimendua kontrolatzeko eta naturalizatzeko. Alboetako zeharbideetan ukondoen presioak, gure gorputz mugimendua erraldoiaren aldakara transmititzen du, eta, era berean, sorbalden mugimendua erraldoiaren sorbaldetara iristen da.
Sistema horrek desplazamendua eta kulunka luzatzea ahalbidetzen du, eta, beraz, erraldoiaren mugimendua bere barneko elementuen artean koordinatua izatea lortzen da, gizakien mugimendua den bezala. Nire ustez, desplazamendua erraldoiaren tamainarekin bat etortzea komeni da, ahal den neurrian. Desplazamendua laburra bada eta luzatzen ez bada, erraldoia mugitzen da, baina mugimendua artifiziala da, dantzariaren sorbaldek eta aldakak joka dezaketen papera deuseztatzen da.
Bestalde, komeni da aipatzea, gaur egun konpartsa bakoitzak bere estiloa bilatzen duela, bere nortasun-ezaugarriak, herri ezberdinetan egiten den dantza tradizionalean gertatzen den bezala, bizitza eta aberastasuna ematen dioten ñabardura ugarirekin.
Beste sei kapitulu ere landu ditu Patxi Labordak Dantza.eus aldizkarian:
Gerratik ihesi 1937ko ekainean Donibane Garazin Bilbo eta inguruetako 600 haur jaso zituzten. Hiriburuko Ziudadelan Eusko Jaurlaritzaren menpeko eskola kolonia bihurtu zuten, eta bi urtean 8-14 urteko 800 bat haur igaro ziren bertatik. Haurrekin 80 bat heldu ere iritsi ziren:... [+]
Aste hondar honetan euskal dantzen hiriburu bilakatu da Hendaia. Akelarre dantza talde hendaiarraren 50. urtemugaren testuinguruan, Lapurdi, Baxe Nafarroa eta Xiberoako hamasei dantza talde elkartu ditu bertan Iparraldeko Dantzarien Biltzarrak.
Iazko azaroko Sansaturnino eguneko ospakizunak gibelean utzita, Iruñeko Duguna dantza taldeak 75. urteurreneko ekitaldiekin aitzina eginen du martxo hondar eta apiril hastapenean. Ondorengo lerroetan taldeak berak azaltzen ditu ospakizunok.
Kaskarotak eta maskaradak kasik urtearekin batera hasi dira eta jarraian etorri dira beste zenbait inauteri festa. Goiztiarrenak urtarrilean ari dira ospatzen, baina aurten inauteri gehienak datoz oso goiz. Otsailaren 8an izango da Ostegun gizena eta 13an Inaute asteartea. Hadi!... [+]
Urtarrileko lehen asteburuarekin atera dira kaskarot goiztiarrenak. Beskoitzekoak izan dira lehenak eta otsail hasierara arte larunbatez eta igandez astero ibiliko dira herriko auzoetan etxez etxe dantzan eta festan. Goiztiarrenak eta irteera gehiena egiten dituztenak dira... [+]