"Yanomami Lurraldean, xawarek [gaixotasunak] gora egin dute, baita inbaditzaileen kopuruak ere. 20.000 meatzarik baino gehiagok egunero gure komunitateak suntsitzen dituzte urrea ateratzeko eta dirua erraz irabazteko. Noranahi doazela ere, suntsiketaren, indarkeriaren, drogen, prostituzioaren eta heriotzaren arrastoa uzten dute".

Xamana eta yanomami liderra, Davi Kopenawa.

Bolsonaroren gobernuaren lau urteetan, Brasilgo herri indigenei eraso egin zaie hainbat frontetan, haien biziraupena eta osotasun fisiko eta kulturala zalantzan jarriz. Aste honetan Sumaúmak aditzera eman duenez, yanomami lurraldean haurren heriotza-tasa eta desnutrizioa areagotu egin dira, eta gobernu horrek eta historikoki suntsipenaz baliatu diren klase nagusiko sektoreek Amazoniaren eta bere herrien aurka hasitako gerraren erretratua da.

Covid-19aren pandemian, Brasilgo herri indigenek Estatuaren laguntza eta babes falta pairatu dute. Bolsonarok betoa jarri zion gobernuak indigenei edateko ura eta oheak bermatzeko zuen betebeharrari pandemian, eta ez zuen bermatu populazio horien isolamendua, ardura guztia indigenen erakunde eta komunitateen esku utziz.

Zentzu berean, Bolsonaroren gobernuak Brasilgo indigenen lurrak babesteaz eta kudeatzeaz ardura daukan Indioaren Fundazio Nazionala (Funai) eman zien militarrei, eta fiskalizazio eta kontrol ekintzak oztopatu zituen. Arduragabekeriak eragin zituzten legez kanpoko meatzaritza, legez kanpoko lur-pilaketa, zur-lapurreta eta narkotrafikoak lurralde horietan aurrera egitea. Gaixotasunak, ibaien kutsadura eta gatazken areagotzea ere eragin zuten.

2022an, "Yanomami erasopean: legez kanpoko meatzaritza yanomami lurralde indigenan eta horri aurre egiteko proposamenak" txostena kaleratu zuen Hutukara Associação Yanomami elkarteak. Herrialdeko lurralde indigena handienean meatze-suntsiketar nola garatzen ari diren erakusten du lanak.

Txostenetik ateratako datuen arabera, 2021ean legez kanpoko meatzaritzak %46 egin zuen gora 2020aren aldean. 2016tik 2020ra, TIYko meatzaritzak % 3.350 egin zuen gora, Hutukararen ikerketaren arabera. Dokumentuaren arabera ere, legez kanpoko meatzaritzak zuzenean eragindako erkidegoak 273 dira, hau da, 16.000 pertsona baino gehiago, hau da, biztanleria osoaren %56. 350 komunitate indigena baino gehiago daude Lur Indigena deiturikoan, eta 29.000 pertsona inguru bizi dira.

Guk, Urtegiek Kaltetutakoen Mugimendukook (MAB), atsekabe eta elkartasun sakona adierazi nahi dugu yanomamitarrek eta Brasilgo beste herri indigena batzuek bizi izan duten egoeraren aurrean, beren lurraldeak defendatzeko bidezko borrokan ari baitira. Bat egiten dugu une honetan Gobernu Federalak aurreko administrazioak ezarritako eranzte, gatazka eta heriotza prozesuari amaiera emateko emandako hitza azkar betetzea eskatzen dutenekin.

Beharrezkoa da azkar jardutea herri indigenen bizitza eta oihanaren babesa bermatzeko, suntsipen-ziklo hau etenez.

Gure elkartasun osoa herri indigenei!

Amazoniako bizitzaren eta Brasilgo herri indigenen defentsan!

* Informazioa: Instituto Socioambiental eta Hutukara Associação.