Marrubien ontasuna, bizitzak bizitza dakar
Aspaldi ez bezala gure etxean marrubiak (Fragaria x ananassa) jan eta jan ari gara udazkenaren sarrera ospakizun hauetan. Ez da gertaera makala, izan ere udazkena da marrubidian lanerako sasoi nagusia. Marrubidia osatu eta gaztetu edo erabat berritzeko landaketak orain egin ohi dira. Negu gorria edo beltza izango duten tokietan oraintxe eta negua badenik ere ia jabetzen ez diren itsasaldeko lurraldeetan urtea amaitu artean. Lorea eta fruitua eman eta eman ari den marrubi landarea negu atariko lan horiek egiteko sasoia ez zaiola etorri adierazten ari zaigu.
Gurean ez zaie landareei inolako botika edo pozoinik ematen. Hori da, neurri batean oraindik eta hainbeste marrubi jaten aritzearen gakoetako bat. Andersson GKS, Rundlof M eta Smith HG ikerlari suediarrek 2012an argitaratu zuten Nekazaritza ekologikoak polinizazioaren arrakasta hobetzen du marrubietan izeneko ikerketan argi diote: baldintza beretan nekazaritza konbentzionalean edo industrialean (pozoin eta ongarri kimikoak erabiliz) eta ekologikoan landutako bi sail bereizietan ekologikoan hazitako loreen %45 polinizatu eta ernaldu zen eta konbentzionalean %17 besterik ez. Hau da, ekologikoan polinizatzera etorri behar duen intsektua ere sustatzen da.
Marrubiaren polinizazioan kakalardoak, zimitzak, liztorrak, erleak, erlastarrak, erlemandoak eta tximeletak aritzen direla dio Albano S. jaunak Portugalgo Ribatejon egin eta 2009an Advances in Horticultural Science aldizkarian argitaratutako ikerketan. Ekologikoki zaindutako sailean bizitza ugariagoa da, eta bizitza gehiago dakar: polinizatzaile gehiago, marrubi gehiago, osasun gehiago eta abar. Marrubidi ekologikoak inguruan lore gehiago du, landare aniztasun oparoagoa, eta horrek berak polinizatzaile gehiago dakar. Ingurumena zainduz, kalitate hobeagoko marrubiak izango ditugu, eta batez ere gozoagoak, zaporetsuagoak eta dasta hobeagokoak!
Marrubiak beste begi batzuekin ere ikusi dituzte zientzialari gehiagok. Espainiako estatuan hiritar zientzia deritzon proiektu bat sortu dute. Marrubi landareak banatu eta hilebete pare batez balkoian edo leiho koskan eduki ondoren bere hostoen laginak jaso dira. Marrubien hostoen ezaugarri magnetikoak direla medio bertan pilatzen diren metal kutsakorren kontzentrazioa eta airearen kalitatea neurtzea izan da helburua. Gasteizko hiritar mordoxkak parte hartu du ikerketan eta bere marrubien hostoek diote hirian kutsadura dezentekoa dela (Vigilantesdelaire.ibercibis.es webean topatuko duzue).
Kutsadurari aurre egiteko landareak jartzea bezalakorik ez da, eta esan dut, oraintxe da marrubiak jartzeko sasoia. Landareak udara osoan herrestadarrak luzatu, eta lurra ukitzen duen tokian landare berria sortuko du. Moztu landaretxo gazte horiek eta landatu. Lehengoen tartean edo toki berri batean landatu. 30-35 cm-ko tartea utzi eta azpia pinu orriz edo pinu lumaz estali, lodi.
Ontasun asko du marrubiak, eta landareen hizkuntzan horixe adierazten du: ontasun biribila.
Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Udan, Sargazoen itsasoan (Ipar Amerikako ekialdean) eme bakoitzak 2-3 milioi arrautza askatuko ditu. Baten batek bizirauterik badu, bi hilabeteren baitan ekialderantz igerian hasi eta urte erdi izaterako Azore uharteetara helduko da. Bertan elikatu eta haziko da, urtebeterekin,... [+]
Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]
Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Ekainak akainak ekarri ditu: uda iritsi da. Udaberriko egun beroetan hasten dira akainak ehizean, udako ehizaldi nagusirako hankak prestatzen. Garo arruntaren (Pteridium aquilinum) garomenetan izaten da batez ere, bide ertzera zintzilik diren orri muturretan kulunka, gustuko... [+]