Hasteko, ortzaiztarrak kabalkaden testuingurura eta historiara gerturatzeko ahalegina egin zuten. Horretarako, Xabier Itzainarekin izan dira harremanetan. Jarraian, plazan aurkeztu beharrekoari forma ematen hasi ziren. 2018an hasi baziren ere lanean, ikusita inguruko hainbat herritan 2019. urterako kabalkadak antolatu zituztela, 2020an plazaratuko zutela erabaki zuten.

Kabalkada Irisarrin, 1937. Argazkia: Baionako Euskal Museoa

60 dantzari plazan

Deialdia egin eta hirurogei bat lagun animatu dira dantzara, erdiak baino gehiago sekula dantzatu gabeak. Beraz, dantzak oinarri-oinarritik lantzen hasi behar izan dute. Dantzarien artean hainbat belaunaldi elkartu dira, hasi 16 urtetatik eta 60 urte bitarte. Jose Cazaubon ari da dantza aholkulari lanetan.

Kabalkadaren egitura klasikoa mantenduko dute dantza, antzerkia eta bertsoak uztartuta eta dantzei dagokionez ere ohiko kodeak errespetatu nahi izan dituzte. Tradizioz dantzatu direnak eta propio kabalkadarako sortuak aurkeztuko dituzte. Dantza-korda, euskaldunak, sorginak eta jauziak dantzatuko dituzte. Jauzietako bat, nola ez, ortzaiztarrak izango da. Musika mantendu dute, baina urratsak moldatu dituzte. Fandango eta arin-arin bana ere sortu dute. Kadrileak prestatzen ere hasiak ziren, baina COVID-19ak eragindako mugak direla eta ezin izan dituzte behar bezala prestatu eta aurtengoz ez dituzte emango.

Hamar bat musikariren doinuan arituko dira dantzariak. Musikari ia gehienak herritarrak dira, nahiz eta taldea osatzeko gertuko herrietako musikarien laguntza izango duten.

Ehun urte eta gero

Ehun urte baino gehiago dira azkenekoz kabalkada antolatu zela Ortzaizen. 1899an herriko gazteek kabalkada egin zuten apaizari leporatzeko Besta Berri jaian,  alarde militarrerako soldadu jantzita eta armatuta dantzatzea debekatu izana. Urte bete beranduago, berriz, herriko gizon ezkonduek beste kabalkada antolatu zuten apaizari babesa emateko. Beraz, orain dela 120 urte egin zen Ortzaizen azken kabalkada.

Covida oztopo

Itxialdiak kabalkadaren prestaketen erdi-erdian harrapatu zituen ortzaiztarrak. Horrek dezente baldintzatu ditu antolakuntza eta entseguak, baina etxetik bada ere lanean jarraitu dute. Bideo tutorialak egin eta dantzariek etxean landu ahal izan dute errepertorioa. Data ere atzeratu egin dute, hasiera batean irailaren 20an eta 27an ziren egitekoak. Itxialditik aterata entseguei heldu zieten, baina segurtasun neurri guztiak kontutan hartuta. Talde txikiagotan banandu behar izan dute, hamarreko sei taldetan aritu dira gehienbat. Horrela, irakasleak ere banandu behar izan dira eta irakasle laguntzaile figura ere sortu behar izan dute denera iristeko.

Oraingoz Ipar Euskal Herrian kultur ekitaldiak antola daitezke, baina ikusi egin behar gaur iluntzean Emmanuel Macron Frantziako presidenteak ze neurri hartzen dituen eta nola eragiten dion kabalkadari.

Harmailak prest eta sarrerak salgai

Azken entseguekin dabiltza egun hauetan. Dagoeneko harmailak prest dira eta plazan bertan dabiltza entseatzen. Orain arte bakoitza bere aldetik ibili da lanean, baina orain kabalkada bere osotasunean hartuta ari dira egiten errepikak.

Sarrerak ere salgai dira 12 euroren truke honako lekutan: Kaiku Borda (Ortzaize), Paris (Donibane Garazin), Hemengo Denda (Uztaritze) eta Lurra Bio (Hazparne). Osasun neurriak direla eta multzoka erostea gomendatu dute, seiko taldeka. Gero, talde horiek mantenduko dira egunean bertan ikusleak harmailetan kokatzeko.

Ortzaizeko kabalkada 2020

• Noiz: Azaroak 7 eta 8, 10:00-13:00
• Non: Ortzaizen