Izpiliku fina, lurrin bat baino askoz gehiago
Banda eta belar-xuta ere deitzen zaio Lavandula angustifolia sendabelarrari, bai, ondo esan dut, sendabelarra baita nahiz askorentzat lurrin gozo edo aire girotzaile soila den oraindik ere. Izpiliku finak errenkadan landatutako soroen argazkiak topatuko ditugu belardendan, etxerako apaingarrien edozein dendatan eta baita farmazian ere. Autolaguntza liburuen azaletan eta psikologia aldizkarietan ere sarri ikusten da, zerbait esan nahi digu honek. Estetikoki erakargarria da antza eta boladan dago, bai begiz eta bai sudurrez ia gehienek ezagutuko duzuela ziur naiz.
Horrek zaildu egiten du ordea sendabelartzat jotzea. "Nola hartuko dut ba kolonia zaporeko infusioa?", "Ez al dago beste sendabelar erlaxagarririk, hain ona izan bazen ez zen perfumetarako erabiliko, ala?". Horrelako galderei erantzun behar izaten diet maiz, izan ere behin kategoria batean kokatu badugu sendabelar bat jai dago, ea nola egiten den hortik haratago ere badela ikusarazteko.
Lore helduak olio esentzial asko du, osagai anitzeko olioa. Taninoak, azido rosmarinikoa, kumarinak eta fitoesterolak edukitzeak lasaigarria dela esan nahi du, edozein espasmo mota baretzeko gai dela (hesteetakoak barne), zauriak garbitu eta sendatzeko gaitasuna daukala (izen zientifikoa ere hortik datorkio), menopausian hormonak orekatzeko balio duela, buruko, giharretako zein erreumako mina baretzeko baliogarri dela. Lore more lehorraren infusioa hartuta horiek denak baliatzeko moduan gara.
Udan loratzen zaigu eta eguzki betea dugun egunetan eguerdi aldera bilduta lurrin gehiago izango du. Udan hain ohikoak izaten ditugun beherako eta liseriketa arazoentzat gomendagarria da oso. Izan ere, hesteak baretzeaz gain, fermentazioak eragindako haizeak kentzeko ona da, baita duodenoko narritadura baretzeko ere. Gibelarentzat lasaigarri eta behazuna husteko lagungarri ere badenez esango nuke liseriketa aparatuarentzat ezagunagoak diren beste asko bezain ona badela.
Infusioa hartu ezin duenarentzat, xaboi edo perfume usaina duela esanez muzin egiten dionarentzat, udan edateko edari freskagarri eta ezberdina proposatuko dut. Litro bat ur, 250 ml izpiliku-fin infusio (postreko koilarakada bat edo birekin egindakoa, aukeran), 250 gr masusta eta gatz pittin bat irabiatu behar ditugu eta hozkailuan eduki ordubetez eta egunean zehar edan, otorduz kanpo. Edaterakoan eragin eta kontatuko didazue zer moduz egin duzuen lo, zelan baretu zaizuen amorrua edo bihotzerrea edo zer nolako freskura ederra sentitu duzuen gorputz osoan.
Bere olio esentziala destilatzeko sasoia dugu honako hau, Proventzaraino joan gabe Erriberrin ere bada halako lanak ikusteko aukera. Olio honen inguruan uste oker bat zabaldu zen, ginekomastia (gizonezkoei bularrak garatzea) eragiten zuela. Gaizki egindako ikerketa lauso baten ondorio okerra dela ziurtatu den arren bolo-bolo dabil, interneten egindako edozein bilaketa horren lekuko.
San Roman auzoko jaietan bost neska adingaberi ukituak egiteagatik 18 urteko mutil bat atxilotu zuen Ertzaintzak Muxikan (Bizkaia). Udalak eta herriko Mugimendu Feministak elkarretaratzea deitu dute asteartean 20:30erako.
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Lurreko bi heren baino gehiago ura da; ur horretatik %96, ozeanoetako ur gazia. Eguzki izpiak ozeanoetako lehen 200 metroko sakonerara heltzen dira, eta bertan bizi dira munduko arrantza industriak ustiatzen dituen espezie ia guztiak. Aitzitik, zientziak gehiago erreparatu izan... [+]
Ipurdia belztu egiten zaio. Tomate (Solanum lycopersicum) alea sano-sano ikusten da, landarean zintzilik, goitik behera begiratzen baitiogu. Buruz behera edo hankaz gora jarriz gero ipurdia beltz-beltz azalduko du. Ipurdian txanpon baten antzeko beltzune borobila, oso beltza eta... [+]
Askorentzat uda soinuaren egilea da hegazti hori eta, seguruenik, hau dela eta mila izen ditu Euskal Herrian. Hauetako batzuek bere ‘txrriiii-txrrriiii-txrriii’ kantu deigarriari egiten diote erreferentzia: txirritxori, zirringilo, irrigo edo kirrilo, adibidez. Beste... [+]
Natura aspaldi deuseztatu genuen. Hori da gure kultura, natura deuseztatzea. Oinarrian, nekazaritzaren kultura, goldearen kultura, kultibatzea, berezko natura deuseztatzea da. Guk nahi ditugun mozkinak eta etekinak jezteko moduko “natura” dugu gurean.
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
Herri libre bat, Euskal Herriak erabaki lelopean, parte hartzera eta kaleak ikurrinaz betetzera dei egin du herri mugimenduak.
BiziLagunEkin desazkunde turistikoaren aldeko Donostiako plataformak ekainaren 15erako deitu du manifestazioa, Europa Hegoaldeko beste hainbat hiritako eragileek bezala. Turistifikazioa salatu eta hiri eredu alternatiboa aldarrikatuko dute.
Golde” hitza “kultura” hitzetik dator. Etimologialaria ez naizenez, ez naiz, badaezpada, bidezidor horretan barrenduko, edozein sastraka edo lahardiren (Rubus fruticosus) erdian itotzeko ere… Inor edo bestek argituko ote digu gakoa.
Umetan aitarekin ikasi zuen Unai Zabala Zubelzu txaramarrak hurritz makilak egiten. “Perretxikotara joaten ginen bezala, makilak egitera ere ateratzen ginela gogoratzen dut, hamar bat urte nituela edo hasi izan nintzen”, dio. Urteekin, aitak jarduna utzi zuen, baina... [+]
Egurra lorarazteko gai da. Egurra lore bihurtzen du, bai, izan zurgin, arotz, zur-langile, zur-lantzaile, maiasturu, benuzer edo menuzer, zur-apaintzaile, zur-egintzaile, zuharotz, zurgile, zurgin-neska edo zurgin-mutil denak.
Gorputzeko ezkatak kolore berde bizikoak ditu; biziak eta deigarriak. Eta horiekin nahasten dira, sare bat osatuko balute bezala, orban beltzak, bizkar osoan zehar. Gizakiaren begietara gardatxoa gardatxo egiten duena, ordea, saihetsean aurkituko dugu. Bertan, lerrokatuta,... [+]