Itzali sistema, piztu alternatibak

  • Energia eta telekomunikazio burujabe eta iraunkorraren aldeko manifestu kolektiboa.

Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

Bost segundo aski izan ziren Hego Euskal Herria ia bere osotasunean argindarrik gabe eta inkomunikatuta geratzeko. 2025eko apirilaren 28a, 12:32 eman berritan konturatu ginen, berriz ere, zeinen mendeko eta zaurgarriak garen. Bide batez, pobrezia energetikoa edo arrakala digitala egunerokoan pairatzen duten horien azalean jarri ginen ordu luze horietan.

Oraindik arrazoi teknikoak argitzeke dauden arren, oso nabarmenak dira itzalaldiak eragindako ondorioak eta agerian utzitako hutsuneak. Kalte ekonomiko handiak izan ziren milioika pertsona, etxe, merkatari eta industriarentzat. Inoiz baino konektatuago bizi garen honetan, inoiz baino menpekoagoak gara, eta multinazionalen esku dago gure beharrizanak asetzeko gaitasuna.

Gogoratzea komeni da energia edo internet oinarrizkoak diren giza eskubideak direla eta hezkuntzan edo osasungintzan ez bezala, tamalez, erabat barneratuta dugula enpresa pribatuen bidez zerbitzuok jasotzea. Beharrezkoa ikusten dugu azpiegitura kritikoak noren esku dauden eta nola funtzionatzen duten agerian utzi eta eztabaida irekitzea.

Egungo eredua ezbaian   

Hau ez da izan arazo puntual bat, irabaziak maximizatu beste helbururik ez duen sistemak eragindako akatsa baizik. Etekin ekonomikoa jendartearen eta planetaren gainetik jarri izanak ondorio latzak ditu; batzuk epe motzekoak eta kolpeka datozenak; beste batzuen kasuan, aldiz, epe luzera sumatuko ditugu ondorioak.

REDEIA enpresa taldea da egun sistema elektrikoaren kudeatzaile teknikoa, hau da, Red Electricaren bitartez, energia nola eta noiz banatzen den erabakitzen duena. Horrez gain, talde bereko REINTELek zuntz optiko ilunaren sarea kudeatzen du, besteak beste. Talde horren jabetza publikoa (akzioen bitartez) %20koa da soilik, gainontzekoa Amancio Ortega edo BlackRock bezalako inbertsio funtsen esku dago.

Argi dugu energia eta telekomunikazioen sistema erresilienteago bat eraiki behar dugula, interkonektatutako –baina, aldi berean, deszentralizatuagoak diren– eredu iraunkorragoak sustatuta

Horien azpitik, marka eta publizitate kanpaina handien jabe diren banatzaileak ditugu, hainbat kolore eta forma ezagunekin, baina funtsean, merkatu librearen izenean kontsumo basatia sustatzen duten kilowatt- eta gigabyte-lasterketa beraren jokalariak. Banatzaileen oligopolio horren atzean, “inbertsio minimoa-etekin handiena” logika da irabazle, eta horrela, sare hiperzentralizatua elikatzen da eta kolapsoa saihesteko sistema ahulak mantentzen dira.

Horrez gain, itzalaldia aprobetxatuz, sektore erreakzionarioak eztabaida zahar bezain kutsakorra zabaltzen ari dira, energia berriztagarriak ahuldu eta nuklearra, gasa edo ikatza hauspotzeko, besteak beste. Klima larrialdiaren negazionismoaren gainetik datu objektiboak daude. Munduko beste herrialde batzuetan antzeko itzalaldiak izan direnean, aintzat hartu behar ditugu bide onean emandako urratsak:

    • Hego Australian, adibidez, istripua gertatu eta zortzi urtera, berriztagarrien mix-a bikoiztu egin dute, eta 2027rako %100era helduko dira.
    • Texas estatuan lau urte besterik ez zuten behar izan ahalmena eta biltegiratzea bikoizteko, berriztagarrien ezarpenean AEBetako lidergoa hartuz.    

Herri alternatibak

Argi dugu energia eta telekomunikazioen sistema erresilienteago bat eraiki behar dugula, interkonektatutako –baina, aldi berean, deszentralizatuagoak diren– eredu iraunkorragoak sustatuta. Administrazioetatik azpiegitura zein banaketa publikoa bermatzen ez den bitartean, enpresa egitura, kooperatiba eta sare komunitarioak sortu eta babestu behar ditugu.

Baliabideak kolektibizatzea da gaur egun dugun aukera, boterea gutxi batzuen esku gera ez dadin eta erabilera arduratsua zein iraunkorra bultzatzea ahalbidetu dadin. Horrela, erabaki eta esku-hartze ahalmena zabaltzen dugu, eta antolakuntza eredu gardenago eta demokratikoagoak sortu.

Horretarako herritarren parte hartzea eta indarra beharrezkoak dira, egunerokotasunean baliatzen ditugun zerbitzuak ikuspegi kritikoarekin aztertu eta kontsumo ohiturak eraldatzeko. Norberarengandik hasten da herri mailako alternatiba eraikitzen. Bakoitzak bere esku du energia eta telekomunikazioen euskal sarea piztea.

Instituzioei deia egiten diegu mendekotasuna gainditzeko burujabetza eta jasangarritasuna oinarri duten neurri eta politika aktiboak sustatzeko. Herritarrok, gizarte eragileok, erakunde publikoek eta kooperatibook elkarrekin egin behar dugu bidea, trantsizio ekosoziala helburu, alternatiba sendoak eraiki eta beste itzalaldi baten arriskua eragozteko, bide batez.

Pandemia edo hondamendi klimatikoetan gertatu bezala, apirilaren 28an ere elkartasuna loratu zen gure kaleetan. Zaurgarri sentitzen garenean kolektibora jotzen dugu geure burua babesteko, irtenbideak bilatu, baliabideak partekatu eta sortzeko. Komunitatearen potentzialaz jabetu eta indar hori baliatu beharko genuke egiturazko eraldaketak erdiesteko. Eta zu, alternatibak pizteko prest zaude?

Erika Martínez Lizarraga, Goienerreko lehendakaria
Iker Garaialde Etxaburu, Izarkomeko zuzendaria

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Irakurleen gutunak
Euskadi nazioa da

2025eko Aberri Egunean, Imanol Pradales lehendakari jaunak “Euskadi Nazioa da” eta “hemen jarraitzen dugu eta jarraituko dugu, gure hizkuntzarekin eta gure nazio nortasunarekin, ez izan zalantzarik”, ozenki esan zituen.

Euskalduna naizen aldetik,... [+]


Arabako Herri Unibertsitatea: Krisi eko-sozialaren inguruko laborategi bizia abian da

Noizbehinka aipatu ohi da zientzia, edo hobe esanda akademia, gizartetik urrunegi dagoela. Gauzak honela, aditu eta arituen arteko distantzia ahalik eta txikien izatea da jasangarritasunaren zientziaren zioetako bat. Jasangarritasunaren arloan aritzen garen zientzialariok... [+]


Non daude kaparrak?

Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]


“Zaurgarritasun Indizea”, Jaurlaritzak nahi duena egiteko koartada

Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?

Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]


2025-06-02 | Behe Banda
barra warroak
Politikoa ez den poesia idazteko

Zein da otordu egoki baten proportzioa. Nondik dator egunero ahora eramaten dudan ogia. Zergatik ez dut goserik. Nork erabakitzen du zu ez zarela ni, gu ez garela berdinak. Nola egiten da janaria. Non altxatzen dira dorre garaiak eta non harresi mortalak. Nork jaten du eskuekin... [+]


2025-05-28 | Joan Mari Beloki
Istanbul II

Europako lau presidente gudazaleek (Emmanuel Macron, Keir Starmer, Friedrich Merz eta Donald Tusk), maiatzaren 10ean 30 egunetako su-etena exijitu zioten Vladimir Putini. Errusiako presidentearen erantzuna: “Maiatzaren 15ean has gaitezen bakea negoziatzen... [+]


40 minutu Iratxerekin

Historikoa izan da, Monarkia Espainiarreko epaitegi batek honako ebazpen hau onartu du: "Iratxe Sorzabal zaintzeaz arduratzen ziren funtzionarioek elektrodoak aplikatu zizkioten deklaratzera behartzeko, eta horrek zera dakar, haren oinarrizko giza eskubideak nabarmen... [+]


2025-05-19 | Behe Banda
barra warroak
Zeri Kantatzen Diogun

Israelgo Estatuaren aldeko funts batek Espainiar Estatuko makrojaialdi gehienak erosi ditu. To. Hondartza ondoan noria eta guzti duen jaialdia zein hardcoreta tatuajedunak joaten direna, 1.400 miloi euroko trukea, Palestinako kolonia israeldarretan etxebizitzak eraikitzeko... [+]


Gorrotoa, arrazakeria eta xenofobia postontzietan banatuz

Gasteizko Arana auzoan Nazioarteko Babeserako Harrera Zentroa birgaitzeko lanak hasi ondoren, bizilagun okupatuak eta kezkatuak garen aldetik eta Euskal Herria benetako harrera- herria izan dadin, berriz ere publikoki posizionatu beharra ikusi dugu. Beste behin ere lengoaia... [+]


Zure onurarako da

Ikusiz zenbat psikologok, medikuk, terapeutak… metodo mirakuluak partekatzen dizkiguten, pentsa daiteke haurren heziketa nazioarteko kezka dela eta denok adituak bilakatu garela.


Soluzioa ez da teknikoa, soziala da; Arnaldo Otegiri erantzuna

Azken asteotan, energia berriztagarriei buruzko eztabaida komunikabideetan zabaldu da. Euskal Herrian, lehenik eta behin, Aritz Otxandianok jasandako erasoaren kasu mediatikoa izan genuen, berak energia berriztagarrien aldeko jarrerari egotzi ziona; handik egun gutxira,... [+]


GFAren Lurralde Oreka Berdeko Departamenduaren konpromiso eza

Izenak, berez, ez du izana gordetzen. Papera ez da nahikoa, nahiz eta paperak denari eusten dion. Busti arte. Halaxe gertatu da Gipuzkoako Foru Aldundiko Lurralde Oreka Berdeko Departamenduarekin. Izan ere, izenak gorde beharko lukeen izanari uko egin dio; besteak beste, 2023ko... [+]


Gerra inperialistari gerra

Badira aste batzuk Europar Batasuneko presidente den Ursula von der Leyenek zortziehun mila milioi euroko gastu militarraren beharraren berri eman zuela. Gastu hori Europak jasaten duen mehatxu militar bati aurre egiteko omen da, eta mehatxu horri batasunez erantzun beharra... [+]


Itzalaldia

Ez dakit itzalaldiak itsutu gaituen edo itsu gaudelako itzali garen. Edozein kasutan, itzalaldia ez da gaur hasi eta bukatu den gertaera histerikoa –barkatu, historikoa–. Aspaldian hasi zela uste dut eta, zoritxarrez, ez zen San Prudentzio egunean amaitu.


Immigrazioa eta sindikatuak, eskubide unibertsalak ala porrot kolektiboa

Gabezia guztiekin ere, sindikatuek gizateriaren alde inoiz egon den beste edozein giza erakundek baino gehiago egin dute. Duintasunari, zintzotasunari, hezkuntzari, ongizate kolektiboari eta giza garapenari beste edozein pertsona-elkartek baino gehiago lagundu... [+]


Eguneraketa berriak daude