Irainka
Camilo Jose Celarengandik hasi eta duela urte batzuk libelo famatu bat idatzi zuenarengana errepikatu ohi den erdi egia horietako bat da –gezurrik mikatzenak izaten direnak, askotan– euskarak iraintzeko gaitasunik ez duelakoa. Egia itxurako gezurra ez zen hainbeste gaitasuna ukatzea –hori gure hitz egiteko manerak salatzen du–, gaitasun falta hori intrintsekoa dela, eta ez zirkunstantziala, sinestarazi nahi izatea baizik.
Gaur egun, zorionez, denok dakigu amarrua dekonstruitzeko aski soziolinguistika. Hemen ere, beste edozein arlotan bezala, maiztasuna eta errepikapena dira gakoak. Hala ere, iraintzeko arte noblea behar bezala praktikatzeko, mekanismoa zein den aztertzea ez dago sobran.
Guztiz beharrezkoa ikusten dut euskarazko iraina, baina ez dakit oso errealista den irainaren aldeko kanpaina bat egin nahi izatea; euskarak batzen gaitu esan eta esan ari gara, eta zer eta elkarri kristorenak botatzeko?
Iraina, izatez, hitz huts eta soil bat da, berez errugabea, ez gutxitan, baina beti konnotatua; ahots tonua eta aurpegiko espresioa lagungarri dituena; gorrotoa adierazteko, larderia sorrarazteko eta besteari min egiteko asmoz botatzen dena; gertaeren testuinguru batean gertatzen dena –printzipioz inor ez dabilelako irainka horretarako arrazoirik eduki gabe–, eta, jakina, hartzaile bat duena, iraina botatzen duena bezain inportantea, zeinarengan nabaritu behar baita irainak sortu duen ondorioa eta zeinarengandik erantzun bat –edonolakoa izanik ere– espero baita: edozein irainaren indarra sorrarazten duen erantzunaren mailaren bidez neurtzen da, eta horrek berak balio du iraina mailakatzeko (irainaren gradazio aski adostu eta orokortu bat ere behar-beharrezkoa baita eraginkortasunez iraintzeko). Aurkenerenak eta konpainiak zerrendatu zituzten hiru mila irain horietatik bi esan, eta zeinek dakar bueltan ukabilkada bat, eta zeinek erdeinuzko begirada soil bat, eta bistan da zein den grabeagoa, zeinek sortuko duen tentsio handiagoa, zeinek daukan karga handiagoa.
Horregatik, polita eta dibertigarria, baina aldi berean aski antzua, iruditu zait Berria-ko kazetari batzuek egin duten bideo txikia, zeinean irain-zaparrada bat botatzen duten. Hartzaileak falta zituzten.
Bestalde, guztiz beharrezkoa ikusten dut euskarazko iraina, baina ez dakit oso errealista den irainaren aldeko kanpaina bat egin nahi izatea; euskarak batzen gaitu esan eta esan ari gara, eta zer eta elkarri kristorenak botatzeko? Ez dakit ba, ohiko buenismo eta onkeria ofizial guztietatik aparte legoke asmoa.
Beharbada, eta iraintzeko ia edonor dagoela prest ziurtzat jota, gakoa pagaburu-sail bat izendatzea da; alegia, euskararen alde irainduta izateko prest dagoen “Irainduprest” multzoa. Halakorik bai?
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Erribera, historian, sekula euskalduna izan ote den; horra hor Nafarroan, duela berrogei urtetik hona, hainbestean behin errepikatzen den eztabaida bizantziarra (eztabaida bizantziarra: eztabaida alferrekoa, zeinean alde bakoitzak ezin baitizkio frogatu bere baieztapenak beste... [+]
Etxez aldatzen naizenean, edo, areago, norbait etxetik joaten denean, oroiminak hartzen dizkit burua eta bihotza. Orduan hasten naiz zer gordeko dudan eta zer ez erabakitzen saiatzen. Izan ere, objektu guztiek lotzen gaituzte zerbaitetara, edo norbait ekartzen digute gogora;... [+]
Estatu poliziala kanpora! Abesten dute negar-gasen leherketen artetik. Gaztetxo konprometituak, amatxi militanteak, aurpegi estaliak, edo ez, pailazoak, musikariak, sindikalistak eta politikariak, kaskodun medikuak, laborariak traktore gainean... Landa-eremuan zein hirian,... [+]
Ezaguna da enpresa frantses batzuek (Thales, Airbus, Dassault) aspalditik laguntzen dutela Israel haren ekipamendu militarra osatzen. Disclose elkartearen inkesta baten arabera, berriz, Frantziako Gobernuak berak hornitu dizkio osagai elektronikoak Israeli, Gazako zibilak... [+]
Gauzak ez dira horrela, gauzak horrelaxe daude. Esaldi hori iltzaturik geratu zitzaidan Gorka Urbizuren diskoa osorik eta patxadaz entzun nuenean. Uste nuen aurkikuntza itzela egin nuela identifikazio horrekin, inozentea ni! Gerora ohartu naiz, merchandising-erako leloa izateaz... [+]
Gizakiontzat ez da inoiz erraza izan lasai pentsatzeko denbora tarte luzeak hartzea, bizimodua aurrera ateratzearen ardurarekin bizi gara, bai geurea zein geure ondorengoena. Bizitzeko izan dugun aukera honetan, ahalik eta ongien nahi ditugu gauzak egin. Ardura horiengatik,... [+]
Krisi existentzial dezente ditut inguruan. Nerabezaroa/gaztaroa itxurakerian pasa, antzezten helburu zutena pertsona onak (ona izanik justua, ez denari baietz esaten dion lerdoa) izatea, benetako bizitza bat bizitzea zela, are, iraultza egitea, eta, orain, berrogei urteak pasa,... [+]
Espainiako Estatuko espetxeetatik Euskal Herriratu gintuztenetik Zaballako espetxean komunikazioaren alorrean gabezia ugari topatu ditugu. Aurrez aurreko gutxiago eta laburragoak dauzkagu, lokutorioko bisitak baldintza tekniko kaxkarretan gauzatu behar izan ditugu eta telefono... [+]