Iragarkiak
Munduaren egoerak ez du gogo handirik pizten bere berri izateko. Niri, behintzat. Ez dakit adina den edo darion kiratsak moteldu ote duen berarekiko jakin-mina. Jakin badakit ez dela garai kontua soilik; alegia, udazkenak eta negu hasierak barrura begira jartze hutsa.
Albistegiak entzuteko, azken urteotan munduaren egoerak sortu didan apatia eta etsipen egoskorrei gehitu behar diet iragarkiek pizten didaten haserrea. Bereziki irrati publikoetan entzuten ditudanek. Baita irrati publikoetan iragarkiak entzuteak berak ere. Aspaldian ekin nion iragarki tarteen hasieretan irratia itzaltzeari –berdin, kirol tarteekin–.
Goizean goiz egiten zaizkit gogaikarrien. Uneak izango du bere pisua, baina neure onetik publizitatearen iturriek eta edukiek beraiek ateratzen naute. Azaroaren 11n egin nuen aproba: goizeko 7:00etan hasi eta 10:00etan bukatu. Hogeita hemezortzi iragarki. Hogeita hemezortzi. Irrati publiko batean. Zur eta lur geratu naiz. Senak zer edo zer xuxurlatu zidan...
Iragarleak. Hogeita hemezortzi iragarkien artean hamabi baino ez ziren erakunde publikoenak, bederatzi erakunde publikok jarritakoak. Hogeita sei iragarkien atzean ziren, beraz, enpresa pribatuak. Irrati publiko batean.
Iragarkien edukiak. Erakunde publikoen iragarkietan, batean baino ez zegoen informazio praktikoa; eta informazio praktikoen emankizuna enpresa pribatuek “babesten” zuten, kasu batean izan ezik. Gainontzeko guztietan, ustezko sentsibilizazio kanpaina zen edo erakundearen beraren publizitatea. Enpresa pribatuen iragarkiei eta jardunbideei dagokienez, asko dago esateko, baina gaur azpimarra jarri nahi diot oinarrizko eskubideen merkantilizazioaren naturalizazioari.
Emarian-emarian, egunero-egunero, irrati publiko baten bidez, bagoaz irensten kapitalaren mezua, eskubideak oparitzen –akaso, oraindik ez ekintzaz– eta natural-natural onartzen hanka bateko barize mingarriak kentzearren 3.000 euro ordaindu behar ditugula; hori bai minak ahanzteko eta hankak luzitzeko moduko mauka! Edo kanpoko inork abisua emateko deitu baino lehen, gurasoen zaintzaz arduratuko den enpresari deitu behar diozula. Unibertsitate pribatuen ahalmena ere irratira heltzen da; ikasturteko, hasi prestatzen 10.000 euroren bueltako aurrekontua, hori baita aukera bakarra etorkizun loriatsua izateko; herria ingeniarien faltan baitago. Ez arduratu, iragarki segidan banketxeak ere badira, eta laguntzeko prest daude. Janaria, noski, izango da naturala, bertakoa, kulturala, freskoa eta gurea, ohituraz zurekin dagoena; begira, orain, adibidez, Oreoak daude aukeran, eta Gabonetarako gozoak eta bonboiak %30eko deskontuarekin, tripa ongi betetzeko. Beti komeni den prezioan.
Horrelakoak entzun behar izaten ditugu, egunero-egunero, temati, irrati publiko batean. Maltzurra izanik, edonork pentsa lezake Euskal Irrati eta Telebistako administrazio kontseiluak lagundu nahi digula oinarrizko eskubideen publikotasunaren galera onartzen, dolutik pasa gabe, lozorroan.
Horretarako, gozo-gozo, haien “jasangarritasunaren” zertzeladez zipriztintzen dituzte mezu guztiak, darien kiratsa estaltzeko esperantzaz, akaso; koherentzia lurrin-ontzietan salduko balitz bezala.
Aluminiozko kafe-kapsulen “jasangarritasunaren” mikatzak amata ditzala, arren, amaren kafetera italiarrean egindako kafe xumeak.
Itzul nazala, otoi, sen ona galdu ez duen mundura.
Banoa, artiletan sustraitzera.
Laborantza industrialak, urtegiek eta kutsadurak ondorioztaturiko "gaitzeko presioengatik" desagertzekotan dira ehundaka espezie. Bilakaera hori saihesteko asmoz, "berehala hartu beharreko aldaketak" galdetu dituzte Nature aldizkariak urtarrilaren 8an... [+]
“Urte berri-berri, zer dakarrazu berri?” oihukantatzen genien, urteko lehen eguneko gaupasatik bueltan, bidean gurutzatzen genituen goiztiarrei. Eske puxken esperantzan gu, mozkor panparrotuok. Eta artean ez baitzen ez runner-ik ez eta selfie-rik ere,... [+]
Munduko populazioaren ia erdiak baino bi aldiz gehiago kutsatzen du aberastasun gehien pilatzen duen %1ak. Munduko aberatsenek hamar egunetan isuri duten kantitatera heltzeko, ia hiru urte beharko lituzke munduko aberastasunaren eskalan erditik behera dagoen herritar batek.
Inor ez ala denok. Klima larrialdia inork ez pairatzeko aldaketak bideratu ezean, behintzat guztiek pairatu dezagula. Zuk –irakurle–, nik –Jenofa–, haiek –pobreak– eta haiek –aberatsak–. Satisfaziorik ez zidaten eragin Los... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Sudurrak egia dio. Zaila da sudurra engainatzea. Usaimena saihestea ezinezkoa da. Sudurretik garunerako lotura bidearen ikerketa zirraragarria, liluragarria, zoragarria da makina bat ikerlarirentzat. Usainaren eta memoriaren arteko zubia azkarrena ez bada, bizkorrenetakoa bai... [+]
Duela 180 milioi urte Pangea kontinentea zatitu zenerako ikasia zuen aingirak Thetis itsasoa zeharkatzen. Ordudanik kontinenteak mugituz joan dira, eta aingira espezieak ezberdinduz. Jatorrizko arbaso beretik bereizi diren 20 aingira espezieen artean, gurea da, ibai-aingira edo... [+]
Gaizki erabilitako zorionak eta buklean errepikatutako urte berri on guztiak atzean utzita, berriz ere hasi da gurpila martxan –inoiz gelditu al da?– eta gu arnasa hartzen –edo horrelako zer edo zer–. Honetan ere artzaina izatea abantaila da, ardi-lanetan... [+]
Azken asteotan Castejón-Soria trenbidea berreskuratzeko eta Tuterako tren-geltokia gaur egun dagoen tokian mantentzeko edo, Nafarroako Erriberako hiriburuan Abiadura Handiko Trenaren ustezko geralekuak aitzakiatzat hartuta, hirigunetik kanpo beste bat egiteko... [+]
Laga hondartzaren ezaugarri naturalen leheneratzea duela hiru hamarkada abiatu zen, eta aurrera darrai etenik gabe, erlojuz kontrako lehengoratze mailakatuan.
Laga (Bizkaia) gune aparta da, natura eta gizarte ikuspegitik oso esanguratsua. Kostaldeko legeak eta Urdaibaiko... [+]
Hodeiak murrizten ari dira eta horrek eragin nabarmena du klima-aldaketan, NASAko ikertzaile-talde batek ondorioztatu duenez. Terra satelitearen datuak aztertuta, ikusi dute azken 20 urteetan, pixkanaka, baina etengabe, murriztu dela hodeien estaldura. Amerikako Batasun... [+]
AEBko eta munduko hiri handienetakoa den Los Angeles sute ikaragarriek harrapatu dute eta jadanik 150.000 lagun lekuz aldatu behar izan dituzte agintariek. Alkateak larrialdi egoera ezarri du, garrek ehundaka etxe kiskali dituzte hainbat auzotan, eta haizete gogorrek ez dute... [+]
“Uste dugu distopien eta orokorrean errealitate indibidualista eta etsituaren ofentsiba kulturalaren aurrean utopiak irudikatu behar ditugula, mentalki eta emozionalki indartsuagoak izateko”, erranez banatu berri ditu ipuin eta itzulpen lehiaketako sariak Sukar Horia... [+]
Oporlekuekin soilik lotuko dituzte askok Balear Uharteak, baina agroekologiaren eta kontsumoaren bueltan mugimendu bizia dute Mallorca irlan: Associació de Varietats Locals de Mallorca (tokiko hazi barietateen elkartea) da horren adibide. Abenduaren hasieran, elkarte... [+]