Dekretuaren helburuetako bat eskolaratze inklusiboa sustatzea izan zen, hau da, ikasle guztiek matrikulatzeko garaian aukera berdinak izatea bermatzea: “Helburu hori Ikastolen Elkartea osatzen dugun ikastolen helburua ere bada eta lanean gogor dihardugu ikasle zaurgarriak ikastoletara ere etor daitezen”. Ikastoletako arduradunen ustez, ez dira helburu hori betetzeko neurriak hartu eta, beraz, “balorazio partekatu sakona egin behar da, emaitzak eta albo-kalteak baloratzeko”.

Horrez gain, elkartearen esanetan, agindu horrek praktikan ikastoletan matrikulatzen den ikasle kopurua mugatu egin du, geletan plaza libreak egonda ere: “Urtetik urtera Hezkuntza Saila matrikulazio mugak jaisten ari da, eta horrek ikastolen matrikulazio gaitasuna kaltetu du”.

Haurren zaurgarritasun indizea kalkulatzeko erabiltzen den formula ere ez dela egokia deritzote: “Indize horien oinarria familiek borondatez betetzen duten galdetegia da, eta galdetegi horrek ez dizkigu datu fidagarriak ematen”. Beraz, zaurgarritasun-indizea kalkulatzeko adierazle zehatzak, neurgarriak eta errealak ezarri behar direla uste dute, “hala nola familiaren errenta, ondasunak, edota lanbidea ziurtatua duen edo ez”.

Ikasturtea hasita dagoela matrikulatzen diren ikasleei dagokienez, “segregazioari aurre egiteko neurri egokia da matrikula bizia, baldin eta ikasle zaurgarrienen banaketa ongi egiten bada”. Ikastolen ustez banaketa hori gaur egun era egokiagoan egiten ari da, eta horren ondorioz,“nabarmen igo da ikasturtean zehar ikastoletan matrikulatzen ari den atzerritar jatorriko nahiz zaurgarriak diren ikasleen kopurua”.

Hala ere, diotenez, hori ez da nahikoa eta ez dago ez irizpide argirik banaketa hori gidatzeko, ezta ekitatearen aldeko borondate argi eta sendorik, “uste dugu banaketa hau modu intentzionatu batean egiten dela, eta ikastoletara ez dela bideratzen dagokigun” haur kopurua.

Azkenik, uste dute egungo sistemarekin familiek hezkuntza-zentroa aukeratzeko duten eskubidea ez dela guztiz bermatzen: “Matrikulazio prozesuak eta zonifikazioaren aplikazioak aukera hori mugatu egiten dute zenbait kasutan, eta horrek aukera berdintasunaren urraketa dakar”.

Ikastolen proposamenak

Bost proposamen aipatu dituzte egungo egoera hobetzeko. Bat, zaurgarritasun indizea kalkulatzeko datu eta adierazle objektiboetan oinarritutako formula berri bat garatuko dute ikastolek. Bi, herrietako eragin-eremuen diseinua berrikustea, “eremu horien konfigurazioak, askotan, familien jatorri sozioekonomikoaren araberako banaketa indartzen du, eta, ondorioz, ikastetxe jakin batzuetan ikasle zaurgarrien pilaketa gertatzen da”.

Hiru, udal matrikulazio-bulego neutroak sortzea informazioaren gardentasuna eta berdintasuna bermatzeko, horrela gurasoek “orientazio argia eta fidagarria jasoko lukete familiengandik gertuen dauden bulegoetan”. Lau, matrikula bizia egoki baliatzea, hori baita “hezkuntza-sistemaren oreka bermatzeko tresna nagusietako bat, bertan sartzen diren ikasle kopurua oso handia baita. Gure ustez premiazkoa da matrikulazio bizia modu gardenago, orekatuago eta bidezkoago batean arautzea”.

Eta bost, elkarteko bozeramaileen esanetan, ikastolak tresna bat dira Euskal Herriko hezkuntza sistema propioa eraikitzeko bidean eta, beraz, “Euskal Herriko edozein familiak izan behar du ikastoletako kide izateko aukera. Horretarako, Hezkuntza Zerbitzu Publikoa eskaintzen dugun ikastetxe guztiei trataera bertsua ematea aldarrikatzen dugu, eskaintza eskabideen arabera egokituz eta kasu honetan ikastoletako matrikulazio-gaitasuna kaltetu gabe”.

Ikastolen beka sistema

Hezkuntza Sailak neurriak hartzen dituen bitartean, ikastolen elkartetik egingo dutena ere zehaztu dute: bat, “beka-sistema propioa ezarriko dugu ikasle guztien sarbide unibertsala bermatzeko eta nahi duenak gure proiektuan parte hartzeko aukera izan dezan. Ikastolen komunitateak elkartasun mekanismo sendo baten bidez bermatuko du aukera berdintasuna”.

Bi, euskara etxetik ez dakarten ikasleak euskalduntzeko “plan berri bat garatuko dugu, izan bertakoentzat zein kanpotik datozenentzat”. Datorren ikasturtetik aurrera herri mailako murgiltze guneak martxan jarriko dituzte, eta horretarako administrazioen inplikazioa ezinbestekoa eskatu dute, “ikasleek euskara eta euskal kulturan murgiltzea du helburu egitasmo honek, ondoren ibilbide akademikoa baldintza linguistiko duinetan egin ahal izan dezaten”. Eta azkenik, Ikastola hautatu duten familia guztiek “gurean jarraitzeko aukera izan dezaten lan egingo dugu”.

Agerraldi osoaren eduki zehatza nahi duenak ikastolen elkarteko webgunean eskura dezake.