Ibarrako piperra lan antropologikoko protagonista
Piperraren Historia, herritarren eta ekoizleen bizipenak, errezetak, argazkiak, eta beste hamaika kontu jaso ditu Josu Ozaitak Piparra liburuan.
Sentsibilitate berezia dago Ibarran piperrarekin, atxikimendu handia du herritarren partetik”. Josu Ozaita Azpiroz antropologo ibartarra da Piparra liburu argitaratu berriaren egilea. Zerbaitengatik ezaguna bada Ibarra herria, bertako piperragatik da, baina jakiaren inguruan ikerketa sakonen falta sumatzen zuen piperrari lotutako 789 elkarteak: produktuaren inguruko oinarri teorikoa behar zela, ikuspegi historiko eta antropologikotik landutakoa. Antropologiako azken urteko Gradu Amaierako Lana egiten zebilen orduan Ozaita, hain zuzen piperraren inguruan. Karrera amaitu eta urtera, 2016ko urte bukaeran, Udalak kontratua egin eta ikerketa sakonagoari ekin zion Ozaitak. Liburua da ikerketaren emaitza.
Ikuspegi antropologikotik
“Antropologiatik egin dut lana: elikagaien antropologiaren inguruan irakurtzen aritu naiz, alderdi sinbolikoa landu eta historia ere bildu dut”. Piperraren inguruko historiari atal bat eskaini dio liburuan Ozaitak. Batez ere adineko jendearekin eta bertako ekoizleekin elkarrizketak eginez jaso du historiaren berri: “Piperra garai batean izkina batean egoten zen, zerbait berezia bezala. Gorritzen utzi, sikatu eta tripakiari botatzeko erabiltzen zen”. Egungo prestigiorik ez zuen garai haietan.
XX. mende hasierarako bazegoen piperra Ibarrako baratzeetan, eta urteen poderioz, pixkanaka barietatea bertakotzen joan zela dio Ozaitak: tokiko klimara egokitu eta bere ezaugarri eta propietateak hartzen joan da. Mende horretako bigarren hamarkadan jada ohikoa omen zen San Bartolome egunean piperrak jatea, eta orduan hasi zen inguruko herrietako jendea piperra jatera Ibarrara hurbiltzen. Ibarrako piperraren boom handia, ordea, 90eko hamarkadan izan zela azaldu du: “Langostino izenaren kontua orduan sortu zuten Txumitxa tabernakoek, jendeari grazia egiten zion eta horrela joan zen fama irabazten”.
Jai giroko jakia
Ibarrako edozein kultur ekimen piperraren bueltan ospatzen dela nabarmendu du Ozaitak, eta festetako egunik garrantzitsuenean ere, San Bartolome egunean, eguerdiko 12:00etan herritar guztiak plazan elkartzen dira piperrak jatera. Piperraren azoka eguna ere urtero antolatzen dute, eta bertan jaki horrekin prestatutako pintxo lehiaketa egiten dute. “Urteetan sukaldari ezagunek prestatu dituzten pintxoen errezetak inon jaso gabe zeuden, eta horiek ere bildu ditugu liburuan: errezetak eta pintxoen argazkiak”, dio Ibarrakoak.
Historia, herritarren eta ekoizleen bizipenak, errezetak, argazkiak, eta beste hamaika kontu jaso dituzte Piparra liburuan. Liburuaren gaia tokikoa izanda ere, ikuspegi zabala du, eta horregatik, Ibarrako herritarrentzat ez ezik, gastronomia edota baratze mundua gustuko duen edonorentzat interesgarri izan daiteke. Piperraren kulturari balioa eman eta zabaltzea baitu helburu, funtsean.
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]