Hego Euskal Herriko herritar bakoitzak 19 kilo hondakin elektroniko sortzen du urtero
El Salto hedabideak aztertu ditu 2020ko The Global E-Waste Monitor txostenaren datuak. Honen arabera, Europar Batasuneko herrialdeek sortzen dute zabor elektroniko gehien. Espainiako estatuan urtero 888 kilotonelada zabor elektroniko sortzen dira, hau da, baztertzen ditugun aire girotuko aparatuak, etxetresna elektrikoak, ordenagailuak, fluoreszenteak eta bonbilla edo mugikorrak. Horietatik, 2017an behar bezala 287 birziklatu ziren, heren bat. Hego Euskal Herriko pertsona bakoitzak bataz beste 19 kilo hondakin sortzen ditu urtero.
Txostenaren arabera, urtero mota horretako 53,6 megatonelada (Mt) sortzen dira mundu osoan. 2014tik, hondakin elektronikoen sorrera globala 9,2 Mt handitu da, eta 2030erako 74,7 Mt haziko dela aurreikusten da. Munduko 78 herrialdek dute hondakin horiek tratatzeko berariazko legedia.
Bakoitzak sortzen duen kopurua guztiz desorekatua da: Europa eta Ozeania dira mota honetako hondakin gehien sortzen dituzten kontinenteak, buru bakoitzeko 16 kilo e-zabor sortuta, eta ondoren Ipar Amerika, Ertamerika eta Hego Amerika daude (13,3 kg biztanle bakoitzeko). Asian eta Afrikan biztanle bakoitzeko 5,6 eta 2,5 kg sortu ziren, hurrenez hurren.
Europan hondakinen %42 behar bezala birziklatzen den bitartean, munduko gainerako herrialdeetan maila %12tik beherakoa da. 2019an sortutako hondakin elektronikoen %82,6 ez ziren zegokien helmugara bideratu: %8 irregularki isuriak edo erraustuak dira; eta bost aparatutik batek, gutxi gorabehera, mugaz gaindiko "bidaia bat" egiten du, txatarra gisa modu irregularrean tratatzeko edo bigarren eskuko artikulu gisa konpontzeko eta saltzeko.
Urtero, 98 megatonelada CO2-ren baliokidea dena botatzen da atmosferara, ez direlako hozkailuak, aire egokituak eta beste etxetresna elektriko batzuk birziklatzen. Hauek energiarekin lotutako emisio guztien %0,3 osatzen dute. Txostenaren egileek elementu horiek ez birziklatzeak duen kostua nabarmendu dute, eta 57.000 milioi dolarretan zenbatu dute gailu horien benetako birziklapen faltagatik xahututako lehengaia.
2019an produktu elektroniko berriak ekoizteko burdinaren, aluminioaren eta kobrearen eskaria 39 megatoneladakoa izan zela zehazten du txostenak. "Agertoki ideal batean ere, hondakin elektronikoen ondoriozko burdina, kobrea eta aluminioa (25 Mt) birziklatu egiten dira, eta munduak oraindik 14 Mt burdina, aluminioa eta kobrea beharko lituzke produktu elektroniko berriak fabrikatzeko".
Osasun-arazoak
Aparatu horiek osatzen dituzten konposatuek osasunerako dituzten arriskuek bereziki eragiten diete gailu horiek manipulatzen dituzten langileei, baita horiek hartzen dituzten zabortegietatik gertu bizi diren haurrei ere. Elementu arriskutsuen artean, bromatutako sugar atzeratzaileak (BFR), klorofluorokarbonoak (CFC) edo hidroklorofluorokarbonoak (HCFC) daude. Urtero, 71 kilotonelada BFR eta 50 kilotonelada merkurio kontrolez kanpo geratzen dira, eta horrek komunitatearen osasunari eragiten dio.
Hondakin elektronikoen birziklatze informalak ondorio kaltegarriak ditu, hala nola fetuaren heriotza, jaiotze goiztiarra edo jaiotzean pisu eta luzera txikiagoa izatea. Txostenaren egileen arabera, hondakin elektronikoak modu informalean birziklatzen aritzeak haurrengan eragina du honako hauetan: hazkuntza handitu edo gutxitu, neuronen garapenean aldaketak izan, kontrako ikaskuntza eta jokabide-emaitzak izan, sistema immunologikoaren funtzioan arazoak izan eta biriken funtzioa ezin bete izatea.
Bestalde, hondakin elektronikoetako langileek estresa, buruko mina, arnasa hartzeko zailtasuna, bularreko mina, ahultasuna eta zorabioa ere aipatu dituzte. Azken hamarkadan, txatarra elektronikoa prozesatzen dutenen osasunari buruz egindako azterketek erakutsi dituzte funtzio hepatikoan, odolean, gizonezkoen ugalketa- eta genital-nahasmenduetan eta espermaren kalitatean izan ditzaketen eraginak.
Erabilera bakarreko plastikoen ekoizpenari eta erabilerari jarri nahi dizkiete mugak bereziki. Plastikoaren ekoizpena bikoiztu dute mende hasieratik, eta igoera horren arrazoia erabilera bakarreko plastikoak dira nagusiki.
Hondakinak etorkizuneko material berriak dira. Iragarki marketineroa izan daiteke, baina diseinu eta eraikuntzaren ikerketa munduan sormen bideak irekitzeko aukerak ekarriko ditu, dudarik gabe. Europako hondakinen legedia zorrotz jarriko dela iragartzean, nolabait ulertarazten... [+]
Jaurlaritzak Valogreene enpresari ingurumen baimena eman izanari helegitea aurkeztu zioten Bergarako Udalak, Ekologistak Martxan taldeak eta Bergarako bi bizilagunek 2022ko apirilean. Udalak azpimarratu du auzitegiak arrazoia eman diola, ebatzi baitu Jaurlaritzak hartu... [+]
Maiatzaren 24an 13:00ean Gipuzkoako Foru Aldundiaren aurrean elkarretaratzea egingo du Errausketen Aurkako Mugimenduak. Zubietako Erraustegiak sortzen duen kutsaduraren aurrean eta agente publiko eta alderdien jarrera salatzeko elkarretaratzera batzeko dei egin die herritarrei.
Lehengai anitzekin papera egitea dute urteroko erronka Tolosako Lanbide Heziketako Ikastetxe Integratuko kimika industrialeko ikasleek: platano azalekin, orburuekin, lastoarekin, iratzearekin nahiz bakero zaharrekin egin dituzte probak azken urteotan. Aurtengoan, pilota... [+]
Europan kutsadura maila aztertzen aritzen den Toxicowatch erakundeak egindako ikerketaren emaitzak dira. Erraustegia martxan jarri aurretik egin zituzten lehen azterketak, eta ondoren 2024ra arteko laginak aztertu dituzte. Iazko laginen emaitzak dira honakoak.
Bi langileak oroitzeaz gain erantzukizunak eskatu dituzte, Zaldibar Argituk igandean Eitzagan eginiko ekitaldian. Justiziaren mantsotasuna salatu dute, sumarioa oraindik instrukzio fasean dagoelako.
Bost urte bete dira Zaldibarren 800.000 tona zabor maldan behera amildu eta Joaquín Beltrán eta Alberto Sololuze langileak aurretik eraman zituenetik. Ikerketa judiziala amaitu gabe dago oraindik, Verter Recycling enpresak ez du ezer ordaindu zigilatze lanengatik,... [+]
Joaquin Beltran eta Alberto Sololuze gogoratzeko eta hondamendiaren erantzukizunak eskatzeko elkarretaratzea egingo dute igandean Zaldibarko Eitzaga auzoan. Luizia “enpresarien diru goseak” eragin zuela, eta Eusko Jaurlaritzak “ardura txikiena ere ez duela... [+]
Iruñerriko Mankomunitateak Imarkoaineko Hondakin Zentroaren proiektuaren aldaketa onartu zuen ostegun honetan eta, horren arabera, azpiegitura 2026ko urtarrilaren 21ean hasiko da lanean.
Legearen arabera, erabiltzen ez diren zabortegi guztiek itxita eta zigilatuta egon beharko lukete 2008tik. Ekologistak Martxan taldea Eusko Legebiltzarrean izan da legea bete dadila eskatzeko: azaroaren 12an Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasunaren batzordean... [+]
Atez atekoa oinarri, Arabako Errioxako Kuadrillan Kripan eta Eltziego herriek Araba osoko daturik onenak dituzte hondakinen gaikako bilketan eta horien birziklapenean, eta Europak ezarritako gutxienekoetara heltzen diren bakarrak dira. Laster, kuadrillako herri gehiagotara... [+]
Adimen artifizialak bost milioi tona hondakin elektroniko sortu ditzake 2030a baino lehen, Nature Computational Science aldizkariak argitaratu duen txosten baten arabera. Ikertzaileek ekonomia zirkularreko estrategia bat ezartzearen beharra nabarmendu dute.
Hondakinak tratatzeko Artaxoako plantara Zubietako erraustegitik milaka tona lixibiatu modu ilegalean eraman izanaz galdetu dio EH Bilduko parlamentari Mikel Oterok, Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailburu Mikel Jauregiri. Iragan... [+]