Orain dela gutxi arte, garaiotan Euskal Herriko mendebaldean hauteskunde kanpaina bete-betean izango ginela aurreikusten genuen, Ipar Euskal Herrian hauteskunde prozesua burutu ostean. Baina ez bata eta ez bestea. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, azkenean eta kostata, hauteskundeak atzeratu ziren eta Ipar Euskal Herrian bigarren itzulirik ez zen izan. Hauteskundeetatik harago, egun gutxitan normaltasuna apurtu da, zentzu sakonean eta orokortuan, koronabirusari lotutako osasun krisiaren eraginez. Egiatan, oraindik zer ekarriko digun jakiterik ez dagoen krisi sozial orokortu batez ari gara. Mundua aldatzen ari den sentsazio arraroa dugu.
Erakundeen soziologoek diotenez, gizakiok gure bizitza aurrera eramateko, modu sozialean eratutako erakundeen beharra dugu. Baina ez soilik osasun edota hezkuntza sistemak bezalako erakunde formalena, baizik eta bestelako erakunde ez formalena ere (familia, lagunak, ohiturak…). Finean, goizero esnatzen garenean, gizakiok ezin gara ohean eseri eta “orain zer egingo dut?” geure buruari galdetzen hasi. Aitzitik, ia modu automatikoan gauza gehienak eginak eta erabakita ematen zaizkigu (zer arropa mota jarri, nola orraztu, zer gosaldu, nola joan lanera, zein pertsona agurtu eta zeintzuk ez, eta abar amaigabea), hori guztia guk geuk erabakitzen dugula uste dugun arren. Gainera, historikoa eta soziala den normaltasun hori ezartzean, gizarteko talde boteretsuenen ikuspegia gailentzen da, koertzioa eta adostasuna tartekatuta.
Bada, egunotan normaltasun erakundetu hori lehertu da, neurri batean. Ziurra ziruditen hainbat kontu, behintzat, zalantzan jarri dira. Horrek, gizarte gisa, arriskuak, baina baita aukerak ere, ekartzen dizkigu, noski. Arriskuen artean, aipatzekoa da gizaki isolatuaren errealitatea nagusitzea. Egunotan bakardadearen eta isolamenduaren sentsazioa asko zabal daiteke, fisikoki beste pertsona batzuekin batera egon arren. Arazo sozial eta, beraz, kolektiboen aurreko irtenbide indibidualista indartzen du kale hutsen eta poliziaren nagusitasunaren ikuspegi gordinak. Dena ez da ezkorra, esan dugu, eta isolamenduarekin hautsi eta zaintza bezalako gai zentralak politizatzen dituzten ekimenak ere baditugu aldi berean. Eskerrak.
Antagonikoak diruditen logikak maiz batera gertatzen dira, eta gizabanakoari soilik luzaturiko ardura eskaerekin batera, nazio-estatuaren logikaren indarra agerian gelditu da, berriz ere. Hego Euskal Herritik begiratuta, krisi honetan zentralizazio joerak eta nazionalismo espainiar (askotan) banalaren –hau da, nabaritzen ez denaren– indarra agerikoak dira. Egitura autonomikoek subiranotasun maila bat kondentsatzen duten egituraren izaera baino, dezentralizazio administratibo hutsarena hartu dute. “Lurralderik ez zegoela” esan ziguten, eta handik gutxira Espainiako kanpo-mugak itxi zituten, bidean Euskal Herriaren zatiketan sakonduz. Finean, politika eskala zehatzetan garatu behar da, eta horren atzean beti dago komunitate irudikatua den nazioaren ideia, agerian ala ezkutuan, ezker ala eskuin.
Dirudienez, osasun larrialdia amaitzen denean, hauteskundeak egingo dira Euskal Autonomia Erkidegoan. Aurrekanpainan nagusi ziren auziak (Zaldibar, Urkulluren papera, ezkerreko gobernuaren ideia zehaztugabea, Podemosen ildo aldaketa…) ordurako urrun ikusiko ditugu agian, eta oraingo krisiari zentzua ematea beharrezkoa izango da. Zentzu politikoa ere eman beharko zaio anabasa honi guztiari, eta hori Euskal Herriko eskalan egin.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Erakundeek, beren helburua bete ondoren ere, bizirik irauteko ahalegina egiten dute, Max Weber-ek zioen modura. Baina porrotaren kontzeptuaren eremutik haratago joan eta jakinduria eta ausardia behar dira elkarte bat amaitzeko, Alan Badiou gogoratuz.
Euskal Herrian ere... [+]
Azken urteotan Donostian gero eta ozenago entzuten ari gara bizilagunen ahotsa: turistifikazioa gure hiria itotzen ari da. Joan den ekainaren 15ean, ehunka donostiar atera ginen berriro kalera gure bizi-baldintzak eta bizimoduak defendatzera. Jendartearen eta auzoen beharrak... [+]
Garraioaren sektorea da gaur egun Euskal Herrian berotegi efektuko isurketen erantzule nagusia (%35), energia gehien kontsumitzen duena (%47) eta petrolio kopuru handiena erretzen duena (%74). Gainera beste sektore batzuetan isuriak apurka-apurka murrizten diren bitartean,... [+]
Bi gai mahai gainean, ezinbestean.Batetik, CAF eta Palestina. Bestetik, PSOEren bueltako ustelkeria sarea. Nondik hasi eta non bukatu ere ez dakit, bulkadez betetako artikulua izango dela jakinda.
Nazio Batuen Erakundeak 40 enpresa salatu ditu, CAF tartean, eta Gazako... [+]
Atzo jakin dut euskal prentsatik Jean Reno aktoreak lehen nobela idatzi duela. Berri hori euskaraz jasotzeak munduko hiritar edo paleto global bihurtzen ote nauen oso ongi jakin gabe, nobelak idazteko arteaz egin dut gogoeta.
Tokitan dago “nobelaren heriotza”... [+]
Azken asteko sapa lehergarri egunetan gure zereginen egitarauak aldatu beharrean aurkitu gara. Freskura erlatibo batek seietan atera gaitu ohetik, gosaldu eta lan gehienak bederatzietarako plegatu ditugu eta hamarretan jalgi gara oinezko ibilaldia egitera. Eta ez ginen bakarrak... [+]
Ikastetxeetako ikasgelak, tamalez, espazio gatazkatsuak izaten dira askotan eta, gatazka gehienetan gertatzen den moduan, emozio intentsuak eta minak izaten dira. 2022an, ikastetxeetan aritzen diren beste eragile batzuekin batera, azken urteetan ikasgela askotan bizirik dagoen... [+]
Nunquam polluta dio Baionako lemak, erran nahi baitu "sekulan zikindu gabea" edo "sekulan hartu gabea", eta erreferentzia egiten die inbasio saiakera historikoei, espainiarrengandiko, frantsesengandiko eta ingelesengandiko saiakerak ez omen baitziren... [+]
Europako ongizate estatuak munduan zehar izugarrizko miresmena izan du herritar xeheen artean, ez hainbeste enpresari eta agintarien gehiengoan. Izan ere, miresmen hori areagotu egiten zitzaigun iparraldeko herrialdeetatik pasatzen baginen, izan lan bat egin behar bazenuen edo... [+]
Palentziako amama oso emakume soila zen hitzetan. Bazituen zenbait hitz dena adierazteko balio zutenak, tartean bitxo hitza: berba horren baitan kabitzen ziren zomorroa, behia, txakurra... eta batzuetan baita gizakia ere. Bitxoek auzokide latzak dituzte gizakiongan, ez baikara... [+]
1925. urtea izango balitz, akaso emakume erraketistak izango lirateke Zeruko Argiako aktualitate orrialdeetako protagonistak. Agian haien kirolari merituak goraipatzeko, agian feminitate arauak desobeditzeagatik seinalatzeko. Nire buruari agindu diot haien izenak memorizatzeko... [+]
Sei urte, sei urte luze, pasa dira Ciudadanos alderdi politikoak bere mitina egin zuenetik gure herrian. Bere mitina apirilaren 14an, errepublikaren egunean, eta inongo ordezkaritzarik ez duen herri eta lurralde batean. Ohituak gaude horrelako probokazioekin, baina egia da... [+]
Ikasturte hau, zalantzarik gabe, ekitaldi handien ikasturtea izan da. Horrek hainbat hausnarketa eragin ditu kalean, eragile sozialetan zein sareetan. Eragin baino gehiago, azaleratu; egon bazeudelako lehenago ere. Esan beharrik ez dago: aisialdia ez da erantzukizun politikotik... [+]