Gazteak eta euskara: oztopo errealak eta aukera berriak


2025eko martxoaren 24an - 14:59

Azken hamarkadetan euskararen biziberritzeak duen erronka handienetakoa, euskararen ezagutzaren unibertsalizazioarekin batera, erabilerarena da. Askotan, gazteen euskararen erabileran jarri ohi dugu fokua, baita euskararen erabilerak izan duen eta izan dezakeen bilakaeraren ardura nagusia ere. Begirada horretan, ordea, ongi ari al gara?

Emunen azken urteotan hainbat udalerritan ikastetxeekin elkarlanean gazteentzat antolatutako soziolinguistika saioetan dihardugu. Hala, gazteekin lantzen ditugun soziolinguistika saioek erakutsi digute gaia konplexua dela, eta zenbait aurreiritziren aurka, gazteak ez direla hizkuntzarekiko utzikeriaz ari, hau da, ez diotela besterik gabe uko egiten euskaraz aritzeari.

Aitzitik, gazte askoren gogoan badago hizkuntzarekiko kezka, eta euskaraz ez jardutearen edo gaztelaniarako jauziaren atzean askotariko arrazoiak daudela ikusi dugu, hizkuntzaren egoera soziolinguistikoaren ezagutza faltatik hasita, bestelako faktore emozional eta sozialetaraino. Sarri esaten da gaur egun sare sozialetan zein aisialdian nagusitzen diren hizkuntza hegemonikoek eragin nabarmena daukatela gazteen zein ez hain gazteen bizimoduan eta hizkuntza ohituretan, baina, horrekin batera, erreparatu behar genieke harreman afektiboei, talde-presioaren eraginari, sozializazio eremuei, ditugun erreferente eta ereduei, hizkuntzen prestigioari edota hizkuntzen bueltan jasotako transmisio emozionalari, besteak beste. Hizkuntzaren inguruko jarrerek eta emozioek bete-betean eragiten dutelako hizkuntza baten edo bestearen aldeko hautua egiterakoan.

Gazteekin ordubeteko saioan elkarrizketari eustea ez da sarritan erraza, baina euren bizipenez hitz egiten hasten direnean, oro har, piztu egiten dira, gaiaz hitz egin nahi dute, entzunak eta ulertuak izan nahi dute

Are gehiago, gazte askok euskarari buruz hitz egiteko interesa izan badaukate, beraien ohiturei buruz, testuinguruari buruz edo identitate linguistikoari buruz, baina sarritan inguruneak ez die horiei buruz hitz egiteko aukera errazten eta tresnak behar dituzte kalitatezko elkarrizketak eduki ahal izateko. Gogoeta egiteko eta erabilera sustatzeko urrats zein espazio gehiago behar dituzte.

Gazteak gehiago entzun, hobeto ulertu

Gazteekin ordubeteko saioan elkarrizketari eustea ez da sarritan erraza, baina euren bizipenez hitz egiten hasten direnean, oro har, piztu egiten dira, gaiaz hitz egin nahi dute, entzunak eta ulertuak izan nahi dute. Aitzur lana da hori, galderak egiten dizkiegu, pixka bat barrurago sartzeko. Saiatu behar baitugu ulertzen, adibidez, 16 urte edukitzea zer den testuinguru bakoitzean, familian, ikasgelan, lagunartean, eta bestelako eremuetan. Bizipenak askotarikoak baitira, eta kontua ez da gaztea bere horretan onartzea eta kito, baizik eta galderen bidez gertatzen ari zaiona ulertu eta ondoren hizkuntza hautuak egiteko edota atxikimendu bat edo beste garatzeko dituen aukerak ere eskaintzea.

Hasieran esan bezala, gazteei erantzukizuna eskatzen zaie, baina erantzukizuna sentitzen badute, zer baliabide edo indar dute horri erantzuteko? Eta hori bera da helduoi ere gertatzen zaiguna. Zer dago euskaraz aritzeko lotsaren atzean? Zeintzuk dira zamak, zeintzuk zauriak? Euskaraz aritzeko eskatzen diegunean zer eskatzen diegu?

Ondorioz, ezinbestekoa da errealitate horren atzean dagoen konplexutasuna ulertzea, gazteei eurei hizkuntzarekiko dituzten bizipen, iritzi eta kezkei buruz galdetzea eta horren arabera, hizkuntza sustatzeko estrategia egokiak martxan jartzea.

“Esaidazu zer esan behar diedan ikasleei euskaraz egiteko”

Irakasle askok eskatzen digute: “Esaidazu zer esan behar diedan ikasleei euskaraz egiteko”. Euskara gazteentzat aukera erakargarri edota baliagarri bihurtzeko, haien beharrak, kezkak eta interesak entzun eta jasotzea funtsezkoa dela badiogu, gure ustez, helduok gazteei euskaraz egiteko eskatzetik harago, haiekin elkarrizketa errealistagoak, ausartagoak eta aberasgarriagoak eraikitzeko gai izan behar dugu. Izan ere, hizkuntza ohiturak aldatzeko, helduok gure buruari galderak egin behar dizkiogu: nola eraiki ditzakegu gazteekin elkarrizketa eragingarriak? Nola transmititu dezakegu hizkuntzaren garrantzia beren betaurrekoetatik?

Helburuak ezin du soilik izan orain eta hemen hizkuntza aldatzea, baizik eta erabakitzeko ahalmena eta indarra daukatenean erabakia errazago hartzeko baliabideak eskaintzea. Horrek erraztuko baitu gazteak hizkuntza mudantzarako jauzian seguruago sentitzea, euskara erabiltzen dutenean indartsuago sentitzea, eta modu progresiboan haien hizkuntza atxikimendua indartu, hizkuntza hautuan kontzientzia jarri eta euskararekiko dituzten bizipenak eta narratibak eraldatzen hastea.

Soziolinguistika estrategia berriak eta euskara indartzeko ikuspegi eraldatzailea

Euskararen erabileraren erronkari aurre egiteko, ikuspegi eraldatzaileagoa behar dugu. Ez da nahikoa euskara ikasgela barruan ikastea edota hizkuntza modu formalean sustatzea; gazteen eguneroko bizimodura egokitzea beharrezkoa da; ikasgelatik kanpo erabiltzeko aukerak sortu behar dira, hezkuntza formalaren esparruan ez ezik, aisialdian, kalean eta gainerako gizarte eremutan presentzia bermatzea eta eragile lana egitea funtsezkoa baita.

Soziolinguistikak eta psikolinguistikak erakusten digute hizkuntza portaerak baldintzatzen dituzten faktoreak asko direla. Ondorioz, gazteekin eurekin batera hizkuntzaren alde soziolinguistikoa eta psikolinguisitikoa landu behar da, hau da, komeni zaigu hiztun komunitateak gaur egun duen egoera zein den ulertzea, eta aldi berean, gazteek hiztun gisa dituzten bizipenei ere leku egitea.

Etorkizunean gazteak euskaraz biziko badira, eta bide horretan helduok esku hartuko badugu, izan dadila, dagokigun arduratik, gazteak aktiboki entzuteko elkarlan esparruak eraikita.

Emun kooperatibako aholkulariak: Ainhoa Lasa Agirre, Eider Gurrutxaga Larrañaga, Mikel Pérez González, Naia Rodriguez Casado, Mikeldi Zeberio Loinaz, Miren Baranguan Yarza eta Igor Mujika Artano

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Irakurleen gutunak
Berwick eta gu

Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]


Zerbitzu publikoak: motozerrari bidea erraztu ala basoa garbitu?

Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]


2025-04-16 | Haritz Arabaolaza
Hizkuntza

Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]


Leku ‘kuttunak’

Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]


2025-04-16 | Rober Gutiérrez
Trebetasunak

Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]


Euskarazko hezkuntzaren alde, ingeleseko saio gehiagorik ez

Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]


Negoziazioa: negarrerako zioa

Hezkuntza publikoko irakasleok  hamabost urtetan berriztu gabeko lan-hitzarmena eguneratzeko eta hobetzeko beharra eta eskubidea dugu. Horretarako, benetako negoziazio batean murgilduta egon beharko genuke, baina errealitatea negargarria da. Negoziazio batean, alde oro ados... [+]


Mikel Oterori erantzuna

Badira bi aste beste behin makroproiektuei kaleetan oposizio argi bat erakutsi geniela. Milaka eta milaka pertsona atera ginen kalera dinamika suntsitzaile honek amaitu behar duela aldarrikatzera. Bada, dirudienez horrek ez du lurraren suntsiketaren aldeko politikarietan inolako... [+]


Gasteizen, eskaleak soberan daude

Duela aste batzuk, Diputazio kalean, Gasteizko erdigunean, bi gizonek etxerik gabeko pertsona bat bota zuten lo egiten zuen lokalaren kanpoaldeko eskailera-buru txikitik. Bota ez ezik, berehala metalezko baranda bat ere jarri zuten lonjaren aurrean. Lokala luzaroan hutsik egon... [+]


Euskara: makila guztien zahagia

Hizkuntzakeriatik edo glotofobiatik eta, zer esanik ez, euskararen aurkako gorrototik, askotan ikusi izan dugu gure euskara makila guztien zahagi bihurturik. Azkena, Anton Arriola Kutxabankeko presidentea ibili zaigu makilakari lanetan gure hizkuntzari astindu eta makilakada... [+]


Badago lotura Euskal Yaren eta AHTren artean Nafarroan

Ez dezazuela lotura hau Ezkiotik bilatu, ez eta Altsasutik ere, are gutxiago Ebro ibaia Castejonetik zeharkatuz. Euskal Yaren eta Nafarroako AHTaren arteko lotura, edo hobeto esanda, loturak, dagoeneko errealitate bat dira. Pluralean dauden lotura horiexek dira kezkatu beharko... [+]


Apirilak 6, justizia euskararentzat

Ez atera zalapartarik, ez konfrontatu, ez biktimizatu... eta obeditu. Subjektu zapaldu gisa, kasu honetan euskaldun gisa, mintzo gara, zenbatetan entzun behar izan ditugu halakoak? Ironiaz, honelaxe esan zuen, duela bi urte, Euskaltzale Independentiston Topaketan, Amets... [+]


Borrokak balio du: Israel Premier Tech, ez aurten, ez inoiz

Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]


2025-03-27 | Kontxita Beitia
Atzo bezain ozen! NATO pikutara soldaduskarik ez

Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]


2025-03-24 | Garazi Muguruza
Desioa

Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]


Eguneraketa berriak daude