Hamarnaka pertsona batu dira gaur Gasteizen Salhaketa-Arabaren deialdiari erantzunez, “Inpunitaterik ez. Ez errepikatzeko bermeak” lelopean. Hitza zuzenean hartu ez arren, Gonzálezen familiak presente egon izan nahi du, “Zaballan aurten hildako laugarren gaztea zenbaki izatetik izen izatera pasa dadin; ez dute haiei gertatutakoa inori gertatzerik nahi”, Salhaketako Adrian Donnayk adierazi duenez.

28 urteko gaztea apirilaren 25ean agertu zen hilik Zaballako bere ziegan, oraindik argitu gabeko zergatiengatik. Hiru aste lehenago, 24 urteko Jonathan Costillas Rituerto gasteiztarrak bere burua urkatu zuen espetxe berean.

Bi urte alabak ikusi gabe

Bi urte eta lau hilabete eman ditu Zaballan preso Gonzálezek. Donnayk salatu du denbora horretan guztian ezin izan dituela bere hiru alabak ikusi; “azken hilabeteetan, ezta bere bikotea ere”. Heriotza ostean espetxeak izan duen jarrera gogor kritikatu du Salhaketako ordezkariak. Senideek “ez dute laguntza psikologikorik izan, ez eta erreferentziazko akonpainamendurik prozesuan. Ez dituzte haien eskubideen inguruan behar bezala informatu”. Espetxeak Gonzálezen gorpua errausteko agindua eman zuen autopsiaren emaitzak jaso aurretik, bigarren autopsia baten aukera ezinezko bihurtuz.

Costillasen senideekin gertatu ez bezala, oraingoan Zaballako zuzendaria Gonzálezen senideekin bildu da. Baina zuzendariak senideekin izandako jarrera gaitzetsi dute familiak zein Salhaketak. Haien esanetan, hasiera batean adierazi zien presoaren egoeraren jakitun izanez gero “zer edo zer gehiago” egin izango lukeela, baina familiak eta Salhaketako abokatuak azken lau hilabeteetan izandako lau heriotzak aipatu zizkiotenean, “zuzendariak azalpen eskaera bat bezala ulertu zuen eta bost minututan bilera amaitutzat eman zuen. Arreta honi tamalgarria deritzogu, ez da nahikoa, eta birbiktimizatzailea da senideentzat”.

Heriotzaren zergati zehatzak oraindik ezezagunak badira ere, “ondo dakigu, zaintzapeko heriotza gehienak bezala, hau ere ekidin zitekeela, ez dela naturala”, adierazi du Donnayk. Hori dela eta, familia kausan aurkeztuko da gertatutakoa argitu asmoz.

Bederatzi neurri, heriotzak amaitzeko eta senideei arreta egokia bermatzeko

Kontzentrazioa eta prentsaurrekoa adierazpen bat aurkezteko baliatu du Salhaketa-Araba elkarteak.  Euskal Herriko eta Espainiako Estatuko hamasei elkartek sinatu dute, presoen edota giza eskubideen alde aritzen direnak. Salhaketako César Manzanosek aletu du idatziaren edukia.

Hasteko, sinatzaileek haien kezka adierazten dute Zaballako lau heriotzengatik zein Estatuko espetxeetan aurten hilik agertu diren 79 pertsonengatik: “Bi eguneko hildako bat. Tragedia saihesgarria eta isildua”. Arduradun politiko eta judizialek heriotza horien zergatiak argitzeko erakusten duten jarrera hutsala onartezintzat dute. Neurriak hartzeko eskatzen diete Espetxeen Zuzendaritza Orokorrari, Espainiako Gobernuari eta Barne Ministerioari. Eusko Jaurlaritzari ere zuzentzen zaizkio, besteak beste konpetentziak dituelako espetxeetako osasun arloan.

Elkarte sinatzaileek bederatzi neurri zehatz aplikatzea exijitu dute, hala nola: fiskaltzak Estatuaren zaintzapeko heriotza guztiak ofizioz iker ditzala; espetxeetako zuzendaritzek informazio inpartziala eman diezaiotela senideei eta ez dezatela gorpuak erraustea lehenetsi autopsia berrien aukera saihesteko; zigorrak betetzeko espetxeaz besteko alternatibak garatu ditzatela; larriki gaixo dauden presoak espetxetik atera ditzatela; preso kopurua gutxitu dezatela eta zigorrak bizitokitik ahalik eta hurbilen betetzea berma dezatela.

Honakoak dira elkarte sinatzaileak: Associació Catalana per la Defensa dels Drets Humans, ALAZ, OSPDH, INDEPENDIENTES, ACAT, Comisión Legal Sol, Iridia, Oteando, Jaiki Hadi, Esculca, Susterra, ADAP, Gizabidea, Salhaketa-Nafarroa, Salhaketa-Bizkaia, Salhakta-Araba, Etxerat Araba.