Erleak hegan egiteko darabilen teknika aurkitu dute
Idatzita dago -ipuin hiritarren zerrendan sartzeraino- ingeniari aeronautiko batzuek “demostratu” zutela erleek ezin dutela hegan egin. Alegia, hego ttiki horiekin proportzioan hain zama handia nola airatu daitekeen ezin dela lege fisikoen arabera azaldu. Horregatik, beste aditu batzuek lana gogor egin behar izan dute erlearen hegakera bitxiaren aerodimanika aurkitzeko. Ikerketaren emaitza 2005eko azaroko New Scientist aldizkariak plazaratu zuten Secrets of bee flight revealed artikuluan. Erlearen hegakera- teknika irudi bizidunetan ere erakusten du hemen; horietan ohartuko da irakurlea kofoinetako biztanleak gure estropadetan eskifaiek arraunak bezala darabiltzatela hegoak.
Michael Dickinson buru zuen taldea aritu da Pasadenako (Kalifornia, AEB) Caltech institutuan gaian sakontzen. Gertatzen da, antza, xomorro hegalari gehinek hegoak bulkada zabaletan mugitzen dituztela, horiei 145ºtik 165º gradu arteko arkuan eraginez, daukaten gorputzaren tamainako frekuentzian: horrela sortzen dute hegaldirako adina indar aerodinamiko. Baina ohiko azalpen horren arabera ezin zen ulertu nola erleak, den xomorro astuna izanda eta proportzioan hain hego laburrak edukiz, sortu zezakeen hegatzeko adina indar.
Dickinson eta bere lankideek erleak filmatu zituzten abiadura bereziko makinekin, segunduko 6.000 irudi atereaz. Informatika erabiliz, hegoei eragiteko modu bereziaz jabetu ziren. Hegoa atzeraka 90ºko arkua eginez eramaten du, eta ondoren itzultzerakoan alderantzizkatu egingo gu, sinestezina dirudien abiaduran: segunduko 230 aldiz. Ikertzaileek errobot bat egin zuten mugimenduotan oinarrituta; honen emaitza infografikoa erakutsi du New Scientistek. (http://www.newscientist.com/data/images/ns/av/dn8382.avi) ikus daiteke.
Helize baten moduan darabil hegoa, baina pala bera ere posizioz aldatuz doala. Gainera, hegoari berriro eragitean haren ubera barruan mugitzen du, eta honela indar handiagoa egiten du mugimendua aire geldian egingo balu baino. Azkenik, ba omen dago beste indar berezi bat gehiago “added-mass force” (masa erantsiaren indarra) delakoa, zeina gorenera iristen baita bulkada edo palada bakoitzaren bukaeran eta hegoek norabidea aldatzean eragiten duten azelerazioari dago lotua.
New Scientistek dioenez, ikerketa honen emaitzak baliatu ahal izango dituzte ingeniariek helizeak bezala egonkortasun eta erabilgarritasun handiagoko aireplanoak diseinatzeko. Dickinson zientzilariak ironiaz esan omen du: “Gainera, jainkoari eskerrak, demostratu dugu erleak hegan egin dezakeela”.
Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]
Duplomb Legeak hiru neonikotinoide baimenduko lituzkeela salatu du ELB sindikatuak. "Aberrazio zientifikoa, etikoa, ingurumenezkoa eta osasunekoa" dela salatu du legearen kontrako sinaduren biltzaileak.
ELAk eta LABek ez dute lan batzordearen gehiengoak erdietsitako eta langileen gehiengoak onartutako aurreakordioa sinatu: "Ez da 1.000 familiarentzako irtenbiderik planteatzen. Finean, lanpostu askoren galera eta fabrikaren itxiera dakar", adierazi du LAB sindikatuko... [+]
"Oinarrizko premiak bilatzen dituzten bitartean zibilak, haurrak barne, anker hiltzea" salatu dute. Gazan hamabost pertsona hil dira gosez azken 24 orduetan, eta AFP albiste agentziako kazetariek ohartarazi dute euren lankideak gosez hiltzen ari direla zerrendan,... [+]
Subflubialaren behin betiko proiektua onartu zuenez Aldundiak pasa den astean, eta dozenaka pertsona batu dira proiektua gelditzea eskatzeko.
2011tik 2021era bitarte egin zituen erasoak, klaseak eman bitartean. Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak sexu abusuen delitu bakoitzeko lau urte eta hilabete bat eta hamabi urte bitarteko kartzela zigorra ezarri dio. Horrez gain, 40 urteko gizonak adin txikiko bakoitzari 3.000 eta... [+]
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
2022an EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen kuartela Hirigintza Ondare Eraikia Babesteko Plan Berezian sartzea, Voxek jarritako helegite bat onartuta. Gorenak baliogabetu egin du epai hori, eta bidea ireki dio Donostiako Udalari eremu horretan 1.500-1.700 etxebizitza... [+]
Inguratu, iraindu eta besotik heldu eta bultzatu ere egin zutela salatu du Galiziako gida gazteak. Valladolidekoak dira sei pertsona galegofoboak.
Langileak amiantoak eragiten duen minbizi mota bat dauka eta 376.305 euroko kalte ordaina eman beharko diote, EAEko Auzitegi Gorenak zigorra berretsi baitu.
Gasteizko hainbat auzotan ezarri dituzten “Moros fuera de España” kartel eta pegatinak ikertzen ari da Ertzaintza. Irun, Hernani, Barakaldo… Ez dira kasu isolatuak, eta “etorkinen kontura jarraitzaileak irabazi nahi dituen ideologia” ikusten du... [+]
Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]
Jesus Maria Gomez Ezkerro 'Txutxo', 2001eko urtarrilean atxilotu zuten, 2021ean hirugarren gradua ezarri zioten, eta 2023ko otsailean baldintzapeko askatasuna eman zioten. 24 urte geroago aske geratu da.
Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]