Azaroaren 27an bitcoin-aren (BTC)  kotizazioak 1.000 dolarreko langa gainditu zuen aurrenekoz, hamar egun beranduago 576 dolarretara erori zen arren. Errusiar mendi horren goi eta behe muturrak, denbora pasa ahala geroz eta gorago/beherago heltzen dira. Aste hasieran 900 dolar ingurukoa zen moneta honen kotizazioa. Zer da, baina, bitcoin delakoa?

Motzean erantzuteko, bitcoin P2P moneta-sarea da, birtuala, enkriptatua, deszentralizatua eta kode irekikoa. Satoshi Nakamoto goitizeneko pertsona edo talde batek sortu zuen, merkataritza elektroniko bidezko transakzioen pastela elkarren artean banatzen duten ohiko entitateen alternatiba moduan. 2009ko urtarrilean jarri zen abian.

Beste ordainketa sistema batzuek ez bezala, bitcoinek ez du jaberik, Millaresek nabarmendu duenez. Ez du akzionista edo elkarte batek kudeatzen, txanponak ez ditu gobernu edo banku zentral batek emititzen, elkarlanean ari diren ordenagailu sare batek baizik. Zertarako, ordea? Meatzaritza deitutakoaren bitartez, enkriptaturiko bitcoinak azaleratzeko. Kodea deszifratzen duenak 25 BTC inguruko saria jasotzen du. Badirudi 10 minuturo arazo konputazional horietako bat konpontzen dela. Lurpetik atera beharreko bitcoin kopurua mugatua da, eta saria erdira murrizten da lau urtean behin. 2016tik aurrera, gainditutako froga bakoitzeko saria 12,5 BTCkoa izango da, eta mehatzari lanak bizkortu egiten ditu hori hala dela jakiteak.

Birtuala eta benetakoa

Gaur egun ia 12 milioi bitcoin daude zirkulazioan, eta bederatzi milioi azaleratzeke.

Behin azaleratuta, hainbat modu daude txanponak zirkulazioan jartzeko. Batetik, ohiko monetetan (eurotan, dolarretan...) duten balioagatik sal daitezke zuzenean. Bestetik, online –eta geroz eta gehiago offline– zerbitzuengatik alda daitezke. Esaterako, pertsonen heriotza egunaren inguruko apustuak jasotzen dituen Assassination Market webgunean, bitcoin bidez joka daiteke.

Geroz eta komertzio global eta lokal gehiagok onartzen dituzten bitcoin bidezko ordainketak, eta leku batzuetan kutxazain automatikoetan eskura daitezke –billeteak parkineko txartelen modukoak dira–. Gobernu eta finantza erakunde batzuen artean kezka eragin du horrek.

Bien bitartean, ez dago argi bitcoina burbuila espekulatibo hutsa ote den, ala indarrean dagoen sistema monetarioa irauli dezakeen egitasmoa.

Diagonalek Nicolás Mendoza ikertzailearen hitzak jaso ditu. Dioenez, hegazkin txartelak erosi ditu bitcoinak erabilita, bere lanagatik bitcoinak jaso ditu trukean, eta kopuru izugarri handiak irabazi eta galdu ditu bitcoinak denbora errealean erosi eta saltzen diren lekuetan. Besteak beste P2P Fundazioarentzat lan egiten duen ikertzailearen hitzetan, fenomenoa izendatzeko termino egokia ez da "burbuila", "talka-uhinak" baizik: "Kotizazioaren gora-behera horietan, balioa geroz eta altuago iristen da. Azpiegitura hobetuz doan neurrian, hedabideek geroz eta serioago hartzen dute bitcoina, eta txanponak herritar talde are handiagoa erakartzen du. Ziklo bakoitza geroz eta urrunago heltzen den talka-uhina bezalakoa da".

Ikertzaileak dio mundu modernoan erabilitako txanponek zorra dutela oinarri. "Zor publiko eta pribatua sortuta emititzen dira. Horrek izaki modernoa zordun bilakatu du definizioz. Bitcoinak meatzaritza prozesuaren bidez emititzen dira; zorrik ez da ezertarako behar. Aldaketa handiak eragin ditzake horrek". Bere ustetan, bitcoinak prezio geroz eta altuagoa izateak gehiago aurreztea ekar lezake, kontsumismoaren kontra. Aldiz, "diru-gosearen giza instintoa handitu lezake".

Iraultza, kalean edo/eta Interneten?

Artikuluari hiru lagunek erantzun diote. Hiru iruzkin, txanpon birtual honen inguruko zalantza eta iritzi kontrajarriak islatzen dituztenak. AAA izenez sinatzen duen erabiltzaileak dio bitcoina ez dela moneta soziala, eredu kapitalista jarraitzen duela baizik. Bere hitzetan iraultza ez dago Interneten, kalean baizik, aurrez aurreko harreman eta eztabaidetan. Luis izenekoak arrazoi ematen dio neurri batean AAAri: "(...) Indarrean dauden araudiei erantzuten ez dien sistema librea omen da. Ingeniaritza ekonomikoa informatika bilakatzen du, botere talde berriak elikatuz, zeintzuk Wall Streeteko gorbaten lekuan telebista serieetako kamisetak jantziko dituzten, eta etxetik lan egingo duten. Guztia oso Google. 'Baina' gehitxo panazea izateko".

Bestelako iritzia du F. izeneko internautak: "Bitcoin bidez pizza begetarianoak eros ditzakezu; bezeroa software librea da eta nola funtzionatzen duen ikus daiteke; protokolo honek adierazpen askatasuna eta anonimotasun eskubidea bermatzen ditu; moneta hauen bitartez autogestionatu egin gaitezke, banku zentralen beharrik gabe; bateragarria da kalean musu ematea eta bitcoinak erabiltzea;..."

Bitcoinari buruz gehiago:

Tokian-tokiko monetak eta txanpon birtualak (Palazio.org)

Wikipedia (ingelesez)

Zer da bitcoina? (YouTuben gaztelaniaz)

Datu eta estatistikak (ingelesez)