Beroaren ondorioz 47.000 pertsona baino gehiago hil ziren iaz Europan
Mundu mailan erregistratutako urterik beroena izan zen, eta Europako bigarren beroena, ISGlobalek egindako azterlanaren arabera. Europa hegoaldeko estatuak dira heriotza-tasa handienak dituztenak. Parisko Akordioan zehaztutako helburuak ez dira betetzen ari.
2023. urtean 47.000 pertsona baino gehiago hil ziren Europan tenperatura altuen ondorioz, Bartzelonako Osasun Globaleko Institutuak (ISGlobal) 35 estatuetan egindako azterlan baten arabera. Mundu mailan erregistratutako urterik beroena izan zen, eta Europan erregistratutako bigarren beroena. Azterlanaren arabera, bi beroaldik eragin zuten hilkortasun orokorraren %57 baino gehiago (27.000 heriotza baino gehiago), uztailaren erdialdean eta abuztuaren amaieran izan zirenak. Guztira 47.690 heriotza izan direla kalkulatu dute, eta informatu dute horietatik 47.312 (alegia, %99,2) izan zirela urteko aldirik beroenean (maiatzaren 29tik urriaren 1era). ISGlobalek 2022. urteko datuei buruz egindako azterlanak erakutsi zuen urte horretako udako beroak 61.000 heriotza inguru eragin zituela, azken hamarkadan beroarekin lotutako hilkortasun-kargarik handiena.
2023an beroarekin lotutako heriotzen kopurua handiagoa izan daitekeela uste dute ikertzaileek. Eguneroko hilkortasun-erregistrorik eta erregistro homogeneorik ez zegoenez, azterlana egiteko Eurostateko heriotzen asteko zenbaketak erabili behar izan dituzte. Lancet Regional Health – Europe aldizkarian argitaratutako ikerketa batean, ikertzaileek adierazi dute asteroko datuen erabilerak beroarekin lotutako hilkortasun-karga gutxiestea ekarri dezakeela, eta joera hori zuzentzeko metodologia baten erabileraren bitartez, kalkulatu dute 2023an heriotzak 58.000 inguru izan zitezkeela.
Beroarekiko urrakortasuna gutxitu egin da
ISGlobalaren kalkuluen arabera, 2023an erregistratutako tenperaturak 2000-2004 aldian erregistratu izan balira, beroarekin lotutako heriotzak 85.000 baino gehiago izango ziren, hau da, 2015-2019 aldiarekin konparatuta %80 handiagoa. ISGlobaleko ikertzaile Elisa Gallok adineko pertsonen kasua azpimarratu du, eta kalkuluen arabera, 80 urtetik gorako pertsonei dagokionez, beroarekin lotutako heriotzen kopurua bikoiztu egingo litzateke. “Gure emaitzek erakusten dute mende honetan gizartea tenperatura altuetara egokitzeko prozesuak izan direla, eta azken udetako beroaren eta heriotza-tasaren urrakortasuna nabarmen murriztu dutela”, adierazi du aipaturiko ikertzaileak.
Azterlanaren arabera, emakumeek eta adineko pertsonek beroarekiko urrakortasun handiagoa dute. Beroarekin lotutako heriotza-tasa %55 handiagoa izan zen emakumeetan gizonetan baino. Hiltzen diren gehien gehienak 80 urtetik gorako pertsonak dira.
Europa hegoaldeko estatuak, heriotza-tasa handienak dituztenak
Aztertu dituzten 35 estatuetako heriotzen zenbatespena egin dute. Kopuru absolututan, beroaren ondorioz hildako 47.690 pertsonen artean, Italian, Espainian eta Alemanian izan dira heriotza gehien.
Grezian 393 heriotza izan dira milioi biztanleko, Bulgarian 229, Italian 209, Espainian 175, Txipren 167, eta Portugalen 136.
Hego Euskal Herrian, Bizkaian gehien
Araba, Gipuzkoa, Bizkaia eta Nafarroako kalkuluak egin dituzte. Beroaren ondorioz guztira hildako pertsonei dagokionez, Bizkaian 211 pertsona hil ziren, Gipuzkoan 121, Nafarroan 56, eta Araban 40.
Milioi biztanleko beroak eragindako heriotza-tasari dagokionez, Bizkaiak (185) eta Gipuzkoak (168) dituzte kopuru handienak, ondoren Arabak (123), eta azkenik Nafarroak (85).
Parisko Akordioa ez da betetzen ari
Europako Ikerketa Kontseiluaren Consolidator EARLY-ADAPT bekako ikertzaile Joan Ballester Claramunt kritiko agertu da Parisko Akordioan planifikatu ziren helburuak ez betetzeagatik: “2023an, ia egunen erdiek Parisko Akordioak ezarritako 1,5°C-ko muga gainditu zuten, eta Europa munduko batez bestekoa baino bi aldiz azkarrago berotzen ari da. Proiekzio klimatikoek adierazten dutenez, litekeena da 1,5°C-ko muga 2027. urtea baino lehen gainditzea, eta horrek aukera-leiho oso txikia uzten digu".
2015eko Parisko Akordioan, estatuek hitzartu zuten munduko gainazalaren bataz besteko tenperaturak epe luzera industriaurreko mailekiko 2ºC-tik behera egon behar zuela, eta 1,5ºC inguruan mugatzeko ahaleginak egin behar zituztela, United Nations Climate Change-k jaso duenez. “Premiazkoa da estrategiak aplikatzea are gehiago murrizteko datozen uda beroagoen heriotza-karga”, adierazi du aurrez aipaturiko Europa Ikerketa Kontseiluko ikerlariak.
Ikerketa batek ondorioztatu du adituek uste baino AMOC korrontearen kolapsoa egoteko aukera handiagoak daudela. Korrontean aldaketa handiek eta azkenengo kolapso batek euri tropikaletan eraldaketa handiak eragingo lituzke, Europan negu oso hotzak eta uda lehorrak izango... [+]
Naturklima fundazioak kaleratutako Itsasoko eta kostako txostena-k argitara eman ditu klima aldaketa euskal kostaldean izaten ari den ondorioak: Bizkaiko Golkoko uren tenperatuta 0,22 gradu igo da hamarkada bakoitzean, 1981tik 2023ra, munduko uren tenperaturen batez besteko... [+]
Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.
Azken asteko sapa lehergarri egunetan gure zereginen egitarauak aldatu beharrean aurkitu gara. Freskura erlatibo batek seietan atera gaitu ohetik, gosaldu eta lan gehienak bederatzietarako plegatu ditugu eta hamarretan jalgi gara oinezko ibilaldia egitera. Eta ez ginen bakarrak... [+]
Prekaritate global hirukoitza pairatzen dute Pakistanen, klimak, energia gabeziak eta finantza publiko arazoak elkarrekin eragindakoak, bakoitzak bertze bien kalteak areagotzen dituela. Halere, arazoaz jabetu dira bertako agintariak eta bideratu dituzte aldaketak, nahiz eta... [+]
2003ko udarekin batera, 1970etik beroena izan da aurtengoa. Europar Batasuneko "Copernicus" behategiak larrialdi klimatikoa dela-eta bero boladak "maizago" egongo direla dio, eta aurtengo ekainean bere ondorioak izan ditu: ehunka pertsona hil dira Europan.
Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.
Lurreko bi heren baino gehiago ura da; ur horretatik %96, ozeanoetako ur gazia. Eguzki izpiak ozeanoetako lehen 200 metroko sakonerara heltzen dira, eta bertan bizi dira munduko arrantza industriak ustiatzen dituen espezie ia guztiak. Aitzitik, zientziak gehiago erreparatu izan... [+]
Ehun konpainia multinazional baino ez daude baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazka guztien % 20aren atzean, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoak egin duen ikerketa baten arabera. Ikerketak agerian utzi du iparralde globaleko herrialdeetako konpainiak baliabideez... [+]
Berria izateari utzi dio: beroketa globalak bi graduak gaindituko ditu, eta gainditze horrek ondorio oso garestiak ditu. Klimaren gaia tabu bilakatzen ari den testuinguru berri honetan, banketxe handiek ez dute horri buruz komunikatzen, baina arazoaz ongi jabetu dira eta... [+]
Klima-aldaketari buruzko BC3 ikerketa-zentroak baieztatu duenez, Europako hiriak atzera geratzen ari dira klima-aldaketari egokitzeko neurrietan. Hain zuzen, nazioarteko beste zentro batzuekin batera egindako ikerketan frogatu dute egokitzapen klimatikoko planen ia % 70k ez... [+]
Apirilaren 28ko gauean Bartzelonako Badal Ramblako terrazak gainezka zeuden; hoztu gabeko garagardoak zerbitzatzen ziren, baina jendeak zoriontsu zirudien. “Munduaren amaierak iritsi behar badu, pozik harrapa gaitzala”, esaten zidan auzokide batek. Hamar ordu baino... [+]
Antonio Turiel fisikari eta CSICeko ikerlariak aspaldiko urteetan ez bezala bete zuen Hernaniko Florida auzoko San Jose Langilearen eliza asteazkenean. Zientoka lagun elkartu ziren Urumeako Mendiak Bizirik taldeak antolatuta Trantsizio energetikoaren mugak izeneko bere hitzaldia... [+]