Asuna, hi etxerako!

  • Bioaniztasuna boladan dagoen garai hauetan asunari (Urtica dioica) begiratu beharko genioke, lehenaz gain. Gaur bertan sartu naiz emanhartuan sendabelarren azti nafar batekin bere asun tintura eskuratzeko. Asunaren tintura horrek beti izan du sona: barruak eta odola garbitzen ditu, odolaren ibilia sustatu, mineralez hornitu, giltzaduren eta giharren hanturak baretu, dituen antihistaminiko naturalekin alergiak lasaitu. Tintura ondo dago, baina egoskina, xarabea edo platerean gordinik, saltsetan edo arin eginda har dezakegu. Bitamina, oligoelementu, proteina eta zer ez du, izan ere!

Asuna loretan.

2022ko ekainaren 30an - 10:41

Asuna bizitza da, guretzat bezala beste animalia askorentzat ere bai; bioaniztasunaren erregina da. Asun sail bat toki ezin hobea da animalia saldo eder batentzat; bertan bizi, jan, ezkutatu eta ugaltzeko. Esaten da hogeita hamar animalia baino gehiago zuzenean asunari lotuta bizi direla, hura gabe ezin iraungo lukete. Tartean gure baratzeetako tximeleta ikusgarrienetako batzuk: asun tximeleta, C-txuria, amiral gorria, karduetako vanessa eta hegazterren tximeleta. Era berean, ez da harritzekoa bere mutur guriko izerdi gozoa zurrupatzen zorriak nahaspilan ikustea eta horien atzetik bere hondakinak jatera ilaran etortzen diren inurriak, bai eta bere kumeak janez berdintzen diren amona mantangorriak. Barraskiloen kofradiak ere maite du asundia: zaleak dira baso-barraskiloa, barraskilo arrunta, Borgoinako barraskilo handia eta abar. Barraskiloa den tokian barea ez da urruti izaten. Asunaren gurgurioa, ipurtsardea eta era askotako armiarmak ere erraz topatuko dituzu, hara eta hona, asunaren ile erresumingarrien artean lasai asko.

Tajuzko lupa batekin begiratu asunaren ile horiek. Azpian anpulutxo bat du, muturrean orratz zorrotz batekin. Orratza sartzen zaigunean anpulua hautsi eta zaurian barruan duena isuriko du. Molotova ez da baina ederki erretzen, erresumintzen duen koktela askatzen du: txingurriek sortzen dutena bezalako azido formikoa eta gure garunak erabiltzen dituen serotonina, azetilkolina eta histamina, besteak beste…

Nola arraio sortzen ote ditu asunak gure garunak erabiltzen dituen neurotransmisoreak? Asuna gure espeziea baino askoz lehenagokoa dela badakigu. Jakitea gauza bat da; eta ustea? Askok gorroto du, baina gu adina bada behintzat. Eta erabili dezagun osasunerako bezala baratzean: landatzerakoan zuloan sartu, bero sapa bada landareari azpiak egin eta landarea indartzeko eta gaitzei eta izurriteei aurre egiteko asun ura edo minda egin.

Horiek dastatu dituen azalaren erremina sendatzeko, asunak hurbil izaten ditu mingarratzak edo uztaoak (Rumex spp) edota plantainak (Plantago spp); eman igurtzi on bat. Zenbaitek odolaren ibilia pizteko, asun sortaz zartadaka zigortzen du gorputza.

Asunak erretzen gaituenean neurotransmisoreak ematen dizkigu. Premian ikusten ote gaitu?


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Landareak
2024-03-25 | ARGIA
Baserrien zurezko egiturak berritzen ikasteko programa martxan jarri dute mugaz bi aldeetako erakundeek

"Baserriberri" du izena programak eta langabezian diren Euskal Herri osoko 12 ikasleri zurgintza formazioa emango die, erortzear diren baserriak berritzen ikas dezaten.


2024-03-25 | Jakoba Errekondo
Ginkgoaren irrimurrika eta barre ttikia

Burua dardaratu eta ikaratu zigun ginkgoak (Ginkgo biloba). Lizar-makila denboran ginkgoa aspaldi galdutako zuhaitz espezietzat jotzen zen. Bere hostoen fosilak ezagutzen ziren, beste arrastorik ez.


2024-03-25 | Garazi Zabaleta
Hazien liburutegia
Liburuak eta haziak, aberastasun publiko

Urteak dira Nafarroan eta beste zenbait tokitan hazien liburutegi proiektuak martxan dituztela. Hazien liburutegiak, liburuen liburutegietan. Euskal Herriko Hazien Sareak antolatutako hitzaldi batean izan zuen egitasmo horien berri Ane Leturia Delfrade Antzuolako liburuzainak,... [+]


2024-03-25 | Iñaki Sanz-Azkue
Ospea ez da beti ona

Euskal Herriko muskerren artean ez da handiena, baina ziur asko, bai ezagunena. Musker berdeak, izenak dioen moduan, gorputz berdea du oso, eta ugal garaian, buru eta lepo aldea urdinduak izan ohi ditu. Gainontzean, puntu beltz txikiz osaturik izaten du gorputza, baina bere... [+]


Hazien lezioak, lan produktibo eta erreproduktiboak bereizteaz

Haziekin hamaika metafora eta hitz joko egin dira. "Zerbaiten hazia izan", "proiektu baten hazia erein", "etorkizunerako haziak"... esamoldeak ezagun zaizkigu. Zerbait berezia dute haziek.


Eguneraketa berriak daude