Altxorraren bila joan eta guztion ondarea suntsitu
Agian mendietan edo landa-guneetan ikusiko zenituzten; metala detektatzeko makinekin ibiltzen dira lurrazpiko aztarnak bilatzen. Detektoristak edo piteroak dira, altxorraren bila jolastea hartu dute afizio. Detektorismoa moda-modan jarri da eta horrelakoei buruz jarduten duten youtuberrak eta telebista-serieak ere badira. Jarduera hori ondarearentzat eta arkeologiarentzat oso suntsigarria da eta kalte konponezina egiten ari dira toki askotan.
Arkeologia iraganeko gizarteen kultura materiala aztertzen duen diziplina da eta horretarako metodologia zorrotz eta zientifikoa erabiltzen du. Metodo arkeologikoak erreparatzen die unitate estratigrafikoen arteko erlazioei eta horietako bakoitzean aurkitutako objektuen testuinguruari. Objektu arkeologikoek informazio gehien ematen digute beren jatorrizko testuinguruan badaude. Hau da, testuinguru egokia daukan zaborrak informazio gehiago ematen digu iraganeko gizarteez, testuingururik gabeko harribitxi politenak baino. Metodologia hori, lurrazpian ez ezik, eraikinetan, paisaian, zabortegietan edo bestelakotan ere aplika daiteke.
Imajina dezagun lurrazpiko aztarnategia tarta baten geruzen modukoa dela. Unitate estratigrafiko zaharrena beheko partean legoke (txokolatezko geruza), tartekoa erdian (marrubizkoa), eta berriena edo modernoena gainazaletik gertuen (esnegaina). Arkeologoek goiko geruzatik hasita behekora industen dute (lehendabizi esnegaina, gero marrubizkoa eta azkenik txokolatea), geruza horretan dauden objektu eta erlazio guztiak xehe-xehe aztertzeko. Pitero batek, aldiz, bere tramankuluaren bidez, azken geruzako objektu metaliko ñimiño bat detektatuko balu eta hura ateratzeko zuloa eginen balu, testuinguru hori guzia deseginen litzateke eta horien arteko erlazio estratigrafikoak erabat nahasiko. Hau da, zapore guziak nahasiko lirateke eta ondorioz, lor zitekeen informazio guztia betirako galduko litzateke. Hori gutxi balitz, aurkitzen dituzten objektuek sarri bilduma pribatuetan bukatzen dute, merkatu beltzaren bidez.
Azkenaldian detektorismoaren kalteak mugatzeko legeak zorroztu dituzte eta neurriak hartzen hasi dira. Alabaina, kasu batzuetan beranduegi da eta askotan zigorrak ez dira eraginkorrak izaten ari, salaketa jarri arren.
Aurten aurkikuntza batek txunditurik utzi du euskaldungoa. Irulegiko Eskuak ilusioa ekarri digu eta kasik sinbolo nazionala bilakatu zaigu dagoeneko. Bada, pitero malapartatu bat Irulegiko tontorretik pasa izan balitz Mattin Aiestaranen taldea baino lehenago, ez genuke ezagutuko gure iragana eta gure historia argitu ditzakeen pieza eder hori. Ez erosi metal detektagailurik, ez zaitezte piteroak izan.
.jpg)
Unitate estratigrafiko (geruza arkeologiko) ezberdinen arteko erlazioak adierazten dituen eskema. M.K.H.Eggert (Wikimedia Commons)
Duela mende bat Perun aurkitutako momia baten aurpegiko tatuajeak aztertu berri dituzte. Emakumezko baten momia da eta 800 urte inguru ditu. Adituek ez dakite zer funtzio zuten tatuaje horiek, baina oso bereziak direla nabarmendu dute.
Batetik, aurpegiko... [+]
Indo ibaiaren harana, duela 5.000 urte inguru. Mohenjo-Daro hiriak 35.000 biztanle inguru zituen eta, berriki PNAS aldizkarian argitaratutakoaren arabera, Giniren koefiziente oso baxua zuen, 0,22koa –koefiziente horrek gizarteen desberdintasun ekonomikoa neurtzen du,... [+]
Nafarroako Erriberako Andosilla herrian, sorpresa ugari ematen ari den indusketa arkeologikoa egiten ari dira Aranzadiko arkeologoak eta herritar boluntario taldeak. Resako aztarnategian orain arte oso ezezaguna zaigun Goi Erdi Aroko gizarteak hobeto ulertzeko aztarnak aurkitu... [+]
Aranzadi Zientzia Elkarteko Etnografia Sailaren zuzendari berria da Maite Errarte Zurutuza (Beasain, 1995), urrian Fermin Leizaolaren lekukoa hartu ondoren. Kultura materiala aztertzen jarraitzeko beharra azpimarratu du, gizartearen memoria eta bizimodu aldaketak erregistratzeko... [+]
Atapuercako aztarnategian hominido zahar baten aurpegi-hezur zatiak aurkitu dituzte. Homo affinis erectus bezala sailkatu dute giza-espezieen artean, eta gure arbasoek Afrikatik kanpora egindako lehen migrazioei buruzko teoriak irauli ditzake, adituen arabera.
Martxoaren 30erako Iruña-Veleia martxan, SOS Iruña-Veleia eta Euskeraren jatorria elkarteek manifestaziora deitu dute, Aski da! Argitu, ez suntsitu lelopean. Azken bi urteetan "hondeatzaileak sistematikoki eremu arkeologiko oso aberatsak suntsitzeko modu... [+]
Etiopia, 1974ko azaroaren 24a. Lucy-ren hezurdura aurkitu zuten Hadarren, giza arbasoen arrasto zaharrenetakoa. Australopithecus afarensis espezieko hominidoak 3,2 eta 3,5 milioi urteren artean ditu.
Homo espezieen arbasotzat jo zuten orduan, gu guztion amatzat. Mende erdi... [+]
Normandiako erromatar garaiko aztarnategi batean lanean ari zirela, arkeologia ikasle batzuek aurkikuntza bitxia egin dute berriki: buztinezko eltze baten barruan kristalezko flasko txiki bat topatu zuten, XIX. mendean emakumeek lurrina eramateko erabili ohi zuten... [+]
Yamagata unibertsitateko Masato Sakai arkeologo japoniarra buru duen ikerlari talde batek geoglifo ugari aurkitu berri ditu Nazcako basamortuan (Peru). Guztira 303 geoglifo topatu dituzte, orain arte ezagutzen zen geoglifo kopurua ia bikoiztuta. Horretarako adimen artifiziala... [+]
Trebiñu, VI. mendea. Eremita talde bat Las Gobas kobazuloetan bizitzen hasi zen, eta historiaurretik okupatutako Laño ibaiaren haitzarte hartan kobazulo berriak hondeatu zituzten. Hurrengo mendean kobazuloetako bat nekropoli modura erabiltzen hasi zen bertako... [+]
Arkaiako erromatarren eremu termalean San Tomas ibaiari loturiko azpiegitura hidrauliko handi bat aurkitu dute, baita lur azpian 3.000 metro koadroko eraikin bat ere, garai hartako etxalde batenak izan daitezkeen arrastoekin.
Mexikoko Coahuila basamortuan, Bilbaoko dunak izeneko parajean, giza eskeleto baten arrastoak topatu dituzte. Arkeologoek aztertu ondoren, ondorioztatu dute 950-1250 urte artekoak direla eta Candelariako kulturarekin lotuta daudela.
Aurkikuntza berri pozgarria izan da... [+]
Arabako aztarnategi arkeologikoaren ondoan 280 metro luze eta 72 metro zabal dituen egitura ezkutatzen da soroen azpian. Arkikus enpresak drone bidezko kartografia teknika bereziak erabilita egin du aurkikuntza. Euskal Herrian ez da halako besterik eta Tarraco edo Calagurris... [+]
