Sarenneko glaziar “hil berriari” azken agurra eman diote Alpeetan
Duela lau urte Islandiako Okjökull eta Suitzako Pizol glaziarren omenez egindako hiletek bezala, frantziar Alpeetan dagoen Alpe D’Huez estazioak hartzen duen Sarenne-ko glaziarrari emandako agurrak larrialdi klimatikoaz ohartarazi nahi ditu herritarrak.
“Betiko iraungo zuela uste genuen izotza desagertzen ari da; jada ohiko bihurtu dira desagertutako glaziarren omenezko hiletak”, idatzi du Laurie Deboyek La Relève et La Peste gunean. Frantziako Estatuan, Sarennekoa da gisa honetako omenaldia jaso duen lehenbizikoa. Irailaren 3an agurtu zuten IGS Nazioarteko Glaziologia Elkarteko ikertzaileek, Mountain Wilderness France taldeko kideek eta hainbat herritarrek. “Udan eskia egiteko aukera desagertzea [1990eko hamarkadan] izan zen lehenbiziko abisua”, azaldu François Valla glaziologoak, Le Parisien-ek jaso duenez: “Banekien lehenago edo geroago hil egingo zela, baina ez nuen uste bizi nintzen artean ikusiko nuenik; uste nuena baino azkarrago gertatu da”.
3.000 metroko garaieran kokatua, pasa den mendearen hasieran Sarenneko glaziarrak bailara osoa hartzen zuen, tontorreraino heltzen zen eta 100 metro inguruko lodiera zuen. 1980ko hamarkadan dozenaka metro lodi zen oraindik, leku batzuetan 80 metrorainokoa; baina azken urteetan abiadura askoz ere biziagoan urtu da. Ehun urte pasatxotan, haren zabalera 124 hektareatik hutsera pasa da.
– 1908: 124 hektarea
– 1952: 85 hektarea
– 2003: 41 hektarea
– 2009: 12 hektarea
– 2014: 9 hektarea
– 2023: 0 hektarea, glaziarraren desagerpena eta, ondorioz, behatze-lanak bertan behera uztea. Glacioclim behatokiak betiko desklasifikatu du 2023ko urriaren 16an, glaziarrari so 75 urte eman ostean.
Iratiko eski estazioa, klima aldaketagatik itxia
Alpe D'Huezeko glaziarraren desagerpenaren berri izan dugu Iratiko eski estazioa itxi egingo dutela jakin eta astebetera. Bero eta haizealdi handiek bultzatu dituzte arduradunak erabaki hori hartzera.
Klima Aldaketaren Pirinioetako Behatokiaren (OPCC) arabera, elur artifizialik gabe mendilerroko estazioen %63k itxi egin beharko luke hemendik urte batzuetara, eta hura baliatuta ere, hirutik baten patua desagertzea da, hegoaldera eman edo garaiera baxuenean dauden horiena bereziki. Espainiako Estatuan, sei eski estazio handienen (Pirinioetako bosten eta Sierra Nevadakoaren) pisten %52 elur artifiziala sortzeko kanoiekin hornituta daude, Ballena Blanca elkarteak plazaratutako txostenean jasota dagoenez. Datu hauek eta askoz ere gehiago topatuko dituzue Kirola eta klima larrialdia erreportaje luzean (ARGIA 2.879).
Islandiako Okjökull glaziarra zegoen lekuan plaka bat jarri zuten, mezu honekin: “Datozen 200 urteetan gure glaziar guztiek patu bera izan dezakete. Monumentu honek erakusten du bagenekiela zer gertatzen ari den eta zer egin behar den. Soilik zuk jakingo duzu egin genuen ala ez”. IGS elkarteak egindako ikerketa baten arabera, 2100 urtera bitartean Alpeetako glaziarren %90 desagertuko da. “Aurreikuspen beldurgarrion aurrean, badira ekosistema babesteko ahalegina egin nahi dutenak, baina baita elur-jardueretan inbertitu nahi dutenak ere, saihestezina dena atzeratu nahi dutenak elur artifizialeko kanoi eta azpiegitura iragankorrekin”, idatzi du Laurie Deboyek.
Munduko erakunde militar suntsitzaileenak 75 urte bete ditu, eta eztei horiek behar bezala ospatzeko, esan du bere kideek gehiago gastatu beharko dutela armetan. Gainera, urtemugaren goi bileran beste potentzien kontrako gerra hauspotu du NATOk, Txinaren eta Errusiaren kontrako... [+]
Akainak edo kaparrak batetik, eltxo tigreak bestetik, Euskal Herrian duten presentziaz eta gurean dauden espezieez mintzatu zaigu Aitor Cevidanes ikertzailea. Osasuna eta ingurumena hizpide, dituzten arriskuez, herritarron uste faltsuez eta klima aldaketaren nahiz gizakion... [+]
Klimari buruzko datuak jasotzen dituen Copernicusen arabera, hamahirugarren hilabetez jarraian errekorra hautsi da aurtengo ekainean. Parisko Akordioan hitzartutako 1,5ºC-en helburua ez da bete eta egoera aldatzen ez bada, errekor negatibo berriak izango direla aurreikus... [+]
Ingurumena, bioaniztasuna, uraren gestioa eta haurren beharrak oinarri hartuta, ikastetxeetako patioak aldatzeko proiektu kolektiboa jarri dute martxan Pirinio Atlantikoetan; Euskal Herriko lau herrik hartuko dute parte. Iruñean ere, itzal eta landare gehiago izango... [+]
Zeintzuk dira gure benetako beharrizanak ondo bizitzeko? Zer da ondo bizitzea? Galdera hauei erantzutea funtsezkoa da gehiegikeriaren gizartean, are gehiago larrialdi klimatiko, ekologiko eta zibilizazio krisiaren garaiotan.
Azken urteotan nabaritu den beroketa globalaren emendatzea neurri batean kutsadura murriztearen ondorioa da, hain zuzen, murriztuz doazen aerosol sufredunen isurketek, berez, berotegi efektuaren zati bat konpentsatzen dutelako. Paradoxa horrek egoera berri batean sartzen gaitu,... [+]
Ostegunean hasi da uda. Hartara, udaberriko eguraldiaren balorazioa eta udakoaren iragarpena egin du gaur AEMETek. Apirila 1961az geroztik hilabeterik lehorrena izan den arren, udaberri “arrunta” izan da eta uda ohi baino beroagoa izatea aurreikusi dute.
Elba ibaiaren arroa, 1417. Lehorteak eraginda ibaiaren mailak nabarmen egin zuen behera, eta norbaitek ur maila markatu zuen harri batean, idazkun bat zizelkatuta: “Harri hau berriro ikusten baduzu, negar egingo duzu. Ura maila honetan zegoen 1417... [+]
Ozeano Barean, atoloi apalez osatuak, Marshall uharteak dira klima aldaketaren aurrean herrialde hauskorrenetakoak, itsas mailaren gorakadak zuzenki mehatxatzen dituelako. Bertako gobernuak egokitze plan sakon eta zehatz bat martxan jarri du, biztanleekin elkarlanean, behetik... [+]
Teofanes Aitorlea kronikalariak jaso zuenez, 763-764ko negua inoizko hotzenetakoa izan zen Konstantinoplan. Elurrak eta izotza hartu omen zuten bizantziar hiriburua eta Bosforon iceberg bat ere ikusi omen zuten.
Orain arte klima hoztea, besteak beste, jarduera... [+]
Frantziako Estatuaren menpe segitzen duen Indiako Ozeanoko Mayotte irlan biderkatuz doaz kolera kasuak. Uraren kudeaketa kaskarra izan ohi da eritasun horren zabalpenaren arrazoietan eta, hain justu, uraren krisi gogorrari aurre egin nahian dabiltza bertako herritarrak. Bigarren... [+]
Etiopia, Somalia eta Kenyako hainbat eskualdetan ia hiru urtez euririk gabe egon ondoren, azkenaldian urpetuak izan dira. Sasoi kontrasteak ohikoak izanik ere eskualde hartan, klima aldaketarekin larritzen dira, eta euriak hobeki baliatzeko hainbat tokiko ekimen garatzen ari... [+]
Hauteskunde-kanpainen arteko tarte gero eta estuagoan, komeni da XXI. mendeko urte erabakigarrietan sartu garela gogoraraztea. Adibide bakarra jartzearren, ozeanoen tenperatura-errekorrak etengabe gainditzeak izututa dauzka zientzialariak, eta dagoeneko ez dakite egoeraren... [+]