Ibilbideen serie honetako ezberdinena dirudike Baiona Ttipiak, bere antzinako eraikinei beha jarriz gero: ez blokerik, ez adreilurik, ez maldarik.... herrixkatxo lasai bat da. Aitzitik, Errobi ondoko auzo honen historian barrena eginez gero, konturatuko gara borroka politiko anitz ezkutatzen dituztela kaleok, oraindik ere.
1) Euskal Museoa
“Burgu berria” deitzen zitzaion aitzinean Baiona Ttipiari. Ofiziale, langile eta etorkinen auzotegi –Toti Martinez Lezeak Hautsi da katea eleberrian deskribatu gisan–, toki bizia izan da beti. Agian, gehiago jakiteko Kortsarioen kaian dagoen Euskal Museora jo dezakegu, bilduma etnografikoak ez ezik hiriaren historiari buruzko atalak biltzen baititu. Edo Gaztelu Berrira joan gaitezke, harresietako Muserola atera, San Andres Elizara... Baina guk nahiago dugu bere kaleetan barrena galdu.
2) Hôtel Monbar
Pannecau karrikan, bada igarotzean halako hotzikara sortzen duen tokia: Hôtel Monbar. Hor hil zituen lau lagun GALek duela justu 40 urte, herri oroimenak ahaztuko ez duen atentatua: Kortatuk hilezkortu zituen heriotzaren kanpaiak. Baiona Ttipia errepresiotik ihesi zihoazen euskal errefuxiatuen babesgune bilakatu zen 1980ko hamarkadan, baina baita estatuaren guda zikinaren epizentro ere –karrika bereko Des Pyrénées, Etxabe eta Lagunekin tabernak metrailatu zituen GALek sasoi hartan–. Berriki, tour politikoak egin izan dira auzoan, garai gogor hura gogoratzeko.
3) Patxa plaza
Auzoaren bihotzean, memoriarako toki bat da Patxa plaza. Duela gutxi berritua, han ikusten diren muralak Patxa kolektiboak (Zizpa gaztetxea, Patxondo eta Bizi! elkarteak eta Mamitxula talde feminista) auzolanean egin ditu. Joxi eta Joxean hemen bahitu zituzten, eta haien desagerketa –baita Popo-rena eta Jon Anzarena ere– gogoratzen duen mural bat bada. Horma horiek beti egon dira aldarrikapenez josiak, antimilitarismoari keinu egiten diotenak adibidez. Patxa mugimendua gazte batzuek sortu zuten 1980ko hamarkadan, Baiona Ttipiko giro kultural eta soziala biziberritzeko, baita lortu ere. Plaza horretako lokal batean zuten egoitza.
4) Kalostrape ostatua
Ostatu berezi bat aurkituko dugu Marengo karrikan, Kalostrape. Edari eta jaki goxoak hartzeko ez ezik, erakustaretoa ere badelako. Eta giro euskaldun ezin hobea arnasten delako. Eraikin bereko goiko solairuetan dute egoitza AEK euskaltegiak eta Baionako Gau Eskolak. Izan festetan izan egunerokoan, Baiona Ttipia beti izan da nolabaiteko arnasgunea euskararentzat.
5) Euskoz ordaindu
Elkarte abertzaleak, euskalgintzari loturikoak eta baita eragile sozioekonomikoak ere. Denetarik biltzen du auzo honek. Eusko elkartearen denda Cordeliers karrikan aurkitu duzu. Ez da gauza hutsala: Europako moneta sozial zabalduenaz hari gara. 4.000 norbanako eta 1.500 saltoki eta profesional daude sarean. Ipar Euskal Herriko toki askotan ordaindu daiteke euskoz, baina Baiona Ttipia da dentsitate handiena duena. Ez galdu aukera!
Gakoak PDFan
Zuzeneko musika gustatuz gero, ziur azken hamarkadan Eider Iturriagak egindako argazkiren bat ikusi duzula. Bere bi grinak uztartu ditu bermeotarrak: musika eta argazkilaritza. Eszenatoki batean hain azkar pasatzen den une hori harrapatzeko abilezia du, ikuslearen begietan... [+]
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
Hedabideen artean erakunde publikoek urtero publizitatearen bidez banatzen duten diru-zakua milioika eurotan zenbatu daiteke. Baina sistema garden eta justu baten faltan, medio batzuk argi eta garbi irabazten irteten dira banaketa horretan, eta Eusko Jaurlaritzaren... [+]
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]
Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]
Goizegi Hiltzeko
Ødei
Autoekoizpena, 2025
53 min.
Ulertzen nauten herrian ez da musika hau entzuten. Rap musikak akaso urte okerragoak izan ditu Euskal Herrian, baina oraindik ez da beste batzuen altuerara heldua. Denentzat ditu koplak Odei Barroso... [+]
Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]
Okindegiko ilaran, bi emakume. Itxuraz erdi-ezagunak, hitz egiteko duten moduagatik. Pareko egunkaria hartzeko keinua egin du bietan zaharrena dirudienak, eta zera esan dio besteari: “Dauden albisteekin, agian gaur nahiago izango dut animalien dokumental bat ipini”... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
