Helmuga: Lutxi borda, Donazaharre (Nafarroa Beherea). Bidaiariak: Nafarroa Behereko eskualde guztietako 36 euskaldun (kontzientziatu). Bidaiaren helburua: egunerokoan gure hizkuntzarekin erosoago eta gaituago ibiltzea, beste hitz batean esanda, ahaldunduago aritzea. Gidariak: Emuneko aholkulari diren Larraitz Madinabeitia eta Ainhoa Lasa. Bidaiaren izena: Telp tailerrak.
Azken Korrikatik euskalgintzan bolo-bolo ibili dira ahaldundu, jabetu eta boteretu kontzeptuak. Izatetik egitera eta egitetik izaterako bidean. Baina aspaldi hasi ziren batzuk bide horretan. Eta horren lagin Ipar Euskal Herrian gure haragitan bizi izan dugun ahalduntze ariketa praktiko bezain kolektiboa.
Donazaharreko Lutxi borda zen topaleku. Hara bertaratu ziren 36 lagun. Amikuze, Aldude, Irisarri eta Oztibarreko euskara elkarteek –Zabalik, Adur, Har´eman eta Laminosine, hurrenez hurren– elkarrekin antolatu zuten lehen ekimenerako zen hitzordua: Ipar Euskal Herriko barnealdean garatu diren lehen Telp atelierrak.
Saio bietan probatu, jolas eta irri egin genuen. Hizkuntza-asertibitatearen bidean lehen urratsak ematen ikasi eta bi saioen artean lehen pausoak eman. Esate baterako, bi saioen artean parte-hartzaileetako batek bere senarrarekin hizkuntza ohiturak aldatzeko bidea hasi zuen. 0tik 100era tarteko bide asko daudela erakutsi zigun horrela.
Beste hainbat partaide ere hasi ziren saiotik saiora probak egiten. Adibidez, haietako bat oporretan lagun batekin joan zen. Lagun horrek euskara ulertzen du, baina hitz egiteko ahalkea du. Opor horietan, biek aldez aurretik hala erabakita, telplariak euskaraz egin zuen beti –besteak berariaz eskatu ezean– eta bere lagunak frantsesez. Hasieran, kostatu zitzaien ohitzea, baina egunek aurrera egin ahala, gero eta erosoago eta gero eta finago aritu ziren.
Hori bai, handik egun batzuetara, jai egun baten karietara, askoz gehiago kostatu zitzaion berari euskarari eustea. Izan ere, ahalduntzea luzea da, inoiz amaitzen ez den prozesua da eta entrenamendua eskatzen du. Batzuetan helburuak lortuko ditugu eta beste batzuetan askoz zailagoa izango da.
Hemen eta han, han eta hemen berbak asko erabili genituen bi saiootan. Lehenengo saioan ziurrenik gehiago bigarrenean baino. Izan ere, ezberdintasunak dauden arren, funtsean bizipen antzekoak ditugu ezarritako mugaren alde bietan. Lehen kolpean iruditzen zaiguna baino hurbilago daude gure bizipen, sentimendu eta emozioak.
Parte-hartzaileetako batek kasurako, bere lankideekin hasi zuen (eusk)ahalduntze prozesua. Haietako batzuekin euskaraz aritzen da buruz burukoetan, baina talde osoan frantsesez. Gauzak aldatzen hasi da, ordea: bazkalorduan euskaldunekin euskaraz egiten hasi da eta besteekin edo guztiekin frantsesez. Hasieran uste zuen txarto hartuko zutela, baina inork ez du ezer esan, inork ez du aurpegi arrarorik jarri, inork ez du gaizki hartu.
Beste alde batetik, euskaldunon hizkuntza ibilbideak gero eta bihurriagoak dira: ez dira linealak, ez dira etenik gabekoak. Hiztunok bizialdian zehar hizkuntzak ahaztu, galdu, berrikasi edo berreskuratu egiten ditugu, gero eta gehiago.
Arrunt zaila izan da ibilbide lineala duenik aurkitzea parte-hartzaileen artean. Askok etxean ikasi eta karrikan edo eskolan edo bietan erdi-ahaztu eta geroago berreskuratu. Beste batzuek, ordea, etxean jaso ez eta euskaltegian ikasi, espazioak irabazi eta batzuetan zerbait galdu. Beste batzuk kanpotik etorri eta bere egin. Denetarik. Gero eta gehiago. Gero eta bihurriago.
Horrek, zuzen, hautura eramaten gaitu. Ia euskaldun guztiok noizbait deliberoa hartu behar izan dugu, azken finean, guk baino ezin dugulako erabaki zer egin, elebakarrek ezin dute. Kasu batzuetan identitateagatik, beste batzuetan esan eta egiten dugunaren arteko koherentziagatik, beste batzuetan giroak edo estetikak bultzaturik. Denetariko arrazoiak. Baina beti deliberoa, beti hautua.
Bestela, inertziaren itsasoak badakigu nora eramaten gaituen ia oharkabean: erdaretara. Alde bietan kasu honetan ere. Guraria behar da, uneak eta guneak bilatu behar dira, lagunak eta aliatuak aurkitu behar dira.
Adibidez, Telp tailerren bigarren saioa amaitu orduko, parte-hartzaileetako batzuk Garazira joan ziren ostatu batera. Hasiera batean, ostatu euskaldun baterako plana zuten, baina iritziz aldatu, eta denak batera ostatu ez-euskaldunera jo zuten, Telpetan ikasitakoak praktikan jartzera. Kolektiboki. Elkarri lagunduz.
Elebitasun sistematikoaren tranpak ere agerian geratu dira. Alde bietan, euskara beharrezko egitea inportantea da, funtsezkoa, ezinbestekoa, aurrera egin nahi badugu. Euskarak funtzio propioak eta esklusiboak izango dituen espazioak, uneak eta guneak sortzea eta elikatzea beharrezkoa dugu alde bietan.
Bestela, elebitasun sistematikoak ez du sekula lortuko erdaldunei ikusaraztea zerbait ari direla galtzen. Ez du sekula lortuko gureak baino indartsuago eta sendoago diren komunitateen aurrean gure burua tente izatea.
Esate baterako, telplarietako bat hautetsia da. Herriko Etxean ez dute itzulpen sistemarik, eta orduan berak bere burua itzuli behar du egiten dituen jendaurreko berbaldietan. Orain arte batzuetan euskaraz egiten zuen, baina ez zen eroso aritzen, urduri jartzen zen. Telp saioen ondoren, ostera, irribarrea ahoan eta alai egin ditu euskarazko adierazpenak eta gero poliki-poliki eta laburtuz frantsesezko itzulpena. Dotore eta tente.
Izan ere, Telp tailerretan geure buruari euskara plana egitea galdegiten zaigu. Praktikak helburu dituen euskara plana beti ere. Non erabil dezaket orain baino gehiago? Nola erabil dezaket hizkuntza orain baino erosoago?
Alde bietan beldurra, frustrazioa eta lotsa sentitzen ditugu, plazera, gozamena eta harrotasuna ere sentitzen dugun arren. Bi sentimendu mota horien arteko dantzan aritzen da euskaldun kontzientea.
Parte-hartzaileetako batek, adibidez, aipatzen zuen berarekin jende askok euskaraz egiten zuela, baina horiek eurek bera ez bazegoen frantsesez aritzen zirela lasai arraio. Horren aurrean, berak beti sentitu izan du ezinegona. Saioen ostean, aipatzen zuen orain gauzak beste begi batzuekin ikusten dituela. Bere burua lagunarte hori euskalduntzeko eragiletzat hartzen hasi dela, hain zuzen ere.
Baina, tira, ibilaldi hau hasi baino ez da egin. Prozesu luzea da ahalduntzea eta tailerra abiapuntua baino ez da. Hala ere, azken ariketan ikusi genuen modura, pertsona batek jarrera aldatzen badu, bere ingurua ere aldatzen du neurri batean.
“Geldi euskara zapaltzea” lema berriz hartu du Euskal Herrian Euskaraz taldeak larunbatean egin duen prentsaurrekoan. Maiatzaren 17an, esaldi hori Baionako suprefeturan tindatzeaz akusaturik, irailaren 10ean epaituko dute Gorka Roca Torre.
Euskara, eremu digitala den itsasoan ezagutzara eta harremanetara abiatzeko portua da. Adimen artifizialarekin, portu horretatik mundu osoarekin euskaraz harremanetan jartzeko aukera ematen dela dirudi. Euskararen automatizazioa laguntza ederra da belaunaldi berriekin euskal... [+]
Udalerri euskaldunen nortasuna egokien islatzen duena euskara dela nabarmendu du mankomunitateak eta bisitariek zein bisitariekin harremana duten zerbitzu sektoreko arduradun eta langileen konpromisoa eskatu du. Kanpaina ekainaren 8tik irailaren erdialdera arte egingo da.
Euskararen egoera soziolinguistikoa aztertu, eta Kultur Erakundeko lehendakaria eta Eusko Batasuna alderdiko kide izan zen. Astelehenean zendu zen 96 urterekin.
Aiara eskualdeko euskarazko komunikabide bakarra da Aiaraldea, eta Amurrioko Udalarekin 2012. urtetik izenpetua eta indarrean zuten euskara sustatzeko hitzarmena "alde bakarrez" eta "inolako jakinarazpenik eman gabe" eten du udalak. Erabakia "oso... [+]
Baionan egin dute agerraldia euskalgintzako 25 bat eragilek maiatzaren 15 honetan. Erakunde publikoen interpelazioaz gain, datorren urteko maiatzaren 15etik 25era iraganen den Euskaraldiaren berri emateko unea ere izan da.
"Zubiak zeharka” lemapean, egun osoko egitaraua prestatu dute UEMA eguna ospatzeko. Herriko eragile guztiek hartu dute parte programaren prestaketan eta ekimen herrikoi eta partehartzailea izatea lortu dute horrela.
Gasteiz Antzokia "lehenbailehen" martxan jartzeko eskatu dio udalari Gasteiz Antzokiaren Aldeko Plataformak, eta Lazarraga elkartearentzat zein euskalgintzarentzat "errespetua" galdegin dute.
Egitarau aberatsa muntatu du beste behin Basaizea elkarteak: bertsolariak, dantzariak, gaiteroak, txarangak, herri bazkaria, merkatua eta kontzertuak. "Folklorismotik haratago", euskararen zilegitasuna aldarrikatuko dute Baigorritik apirilaren 28an.
Nafarroa Garaian euskararen aldeko jarrera gero eta handiagoa izan dadin ildo diskurtsibo berriak proposatu ditu Euskaltzaleon Topaguneak
Lazarraga kultur elkarteak jaso du udalaren eskutik 2023ko dirulaguntzaren zuriketaren xedapena: 112.000 euro itzuli beharko ditu. Elkarteak adierazi du “udalaren borondate faltak” Gasteiz Antzokiaren proiektua kolokan jarri duela eta “udalak sortutako... [+]
Euskararen Erakunde Publikoak (EEP) batzar orokorra izan du astelehenean 2024ko aurrekontua bozkatzeko. Alain Iriart, Euskal Elkargoko ordezkaria kontra bozkatu duen bakarra izan da.