Ez dago Bilboaldean Pagasarri eta Ganekogorta mendiak ezagutzen ez dituenik. Izan ere, horiek dira eskualdeko biztanleek zapaldu ohi dituzten aurreneko gailurrak. Gizakiaren esku-hartzea (harrobiak, autobideak edota errauskailua lekuko) oso nabaria bada ere, nahiko ondo gordeta dago Bilboko birika den Pagasarri-Ganekogorta mendigunea. Egoera, baina, aldatu egin daiteke aurrera egiten badu Eólicas de Euskadi enpresaren egitasmoak: gailurrean 10,2 kilowatio potentziako zentral eolikoa sortu nahi du. Proiektuak 80 metroko hamabi aerosorgailu, 55 metroko dorre meteorologiko bi eta 200 metroko kontrol eraikina aurreikusten ditu. Halaber, eta Basauriko Sagarrak talde ekologistak emandako datuen arabera, proiektuak 9 kilometro luze eta 4,5 metro zabal izango lituzkeen pista eta 4 kilometro hari elektriko jartzea ekarriko luke. “Sarbide guztiek mendigune osoko –Pastorekortatik Galagarra mendiraino, Pagasarriko eta Ganekogortako gailurretatik iraganez– 14.550 metro kaltetuko lituzkete”, adierazi dute Sagarrak taldekoek. Aurrekontua 12 milioi eurokoa da.

Egitasmoa onartzeko beharrezkoa den Inguru Gaineko Eraginaren Adierazpena iazko martxo-apirilean jarri zuen martxan Eólicas de Euskadik. Bizkaiko eta Arabako aldizkari ofizialetan iragarri zuten, eta berehala etorri zen erantzuna: EAEko mendi federazioek gidatuta eta ekologisten laguntzarekin (denak Ganekogorta Aurrera taldean elkartuta), zentral eolikoa geldiarazteko ekimenak hasi ziren. Aipatutakoek ez ezik, kaltetutako udalek (Bizkaiko Bilbo, Guenes, Arrigorriaga, Arrankudiaga, Ugao eta Alonsotegi, eta Arabako Okondo) eta Bizkaiko Foru Aldundiak ere eskatu diote Eusko Jaurlaritzari ez emateko onespena. Mendiguneko paisaien, floraren eta faunaren biziraupena dute helburu zentralaren kontra daudenek. Beren ustez, egitasmoa legez kanpokoa da. Horrela islatu dute bai Ekologistak Martxan taldeak proiektuaren aurka jarritako arrazoibideetan, bai EAJk eta Bilduk Batzar Nagusietan aurkeztutako proposamenean.

2009ko irailean, Itun Eolikoa izeneko testua aurkeztu zuten Eusko Legebiltzarrean: testuan diote egun jardunean dagoen Lurralde Plan Estrategikoa zaharkitua dagoela, baita bertan jasotzen diren irizpide teknikoak ere, plan berria egitea proposatzen da eta hori egin arte, oraingo Lurralde Planean oinarritzen diren egitasmoei onespenik ez ematea. Gasteizko Legebiltzarrak eta Arabako eta Bizkaiko Batzar Nagusiek bat egin dute eskaerarekin, baina Ganekogortako prozesuak aurrera eginez gero, ez luke aintzat hartuko onartutakoa.

Bestalde, 1996an Eusko Jaurlaritzak kaleratutako EAEko Natur Eremu adierazgarrien katalogoan dugu Ganekogortako mendigunea. Horren arabera, mendiguneak “babesa merezi du; edozein erabilera ematerakoan, kontserbazioa lehenbiziko faktorea” dela kontuan hartu behar da. Horrez gain, Pagasarri-Ganekogorta EAEko korridore ekologikoen sarean dago sartuta; izan ere, Armañongo, Gorbeiako eta Urkiolako natur parkeak lotzen ditu.

Bideragarritasun ekonomikoa

Zentralaren balizko atarramentua ere kolokan jartzen dute aurkariek. Legeak 10 kilowatioko gutxieneko potentzia aurreikusten du onespena emateko; Ganekogortakoak 10,2 kw lituzke. Ekologistak Martxan taldeak, Bilduk eta EAJk eman dituzten datuen arabera, zentralak EAEn kontsumitzen den energiaren %0,16 ekoiztuko luke, hau da, 26.176 megawatio urtean. 12,1 milioi euroko gastua ez dela bideragarria gaineratu dute aurkariek.

“Ditugun zentral eolikoetako aerosorgailuen ordez, egungo aurrerapen teknologikoekin lortutako aerosorgailu indartsuagoak jartzea ere ez dute kontuan izan”, esan zuen, joan den azaroan, Guenesko alkate Martin Perez Garmendiak, udalerri kaltetuek eginiko agerraldian. Mendizaleen eta ekologisten ustez, “indar elektrikoaren ekoizpenak mugak izan beharko lituzke; eskaintzaren ordez, eskaera kudeatu beharko litzateke, eraginkortasuna erraztuz”. Mota honetako egiturak ezartzeko garaian, ekosistemetan, paisaian eta biodibertsitatean eraginik ez duten kokapenak aukeratzea proposatzen dute taldeek, Bilboko portuan egin den moduan.

Zentral eolikoa eraikitzekotan, atzeraezinak lirateke eraginak Ganekogorta mendigunean. Haize-errotek beraiek sortutako kalteez gain (hegaztiak eta gautxoriak hiltzea, adibidez), lanek itzelezko kalteak ekarriko lituzkete urtegi bi hornitzen dituzten erreketan, floran eta faunan. Zonalde honetan, 81 hegazti, 48 ugaztun, 9 narrasti, 8 anfibio eta 5 arrain mota daude, baita antzinako flora (hariztiak, pagadiak) duten hainbat leku ere. Horien guztien eremua murriztuko luke egitasmoak, beraien biziraupena arriskuan ipiniz.