Nafarroan, jende anitz geunden aspaldi handitik haserrea erakusteko irrikan. Jende anitz, “nor gara gu” errateko gogoz egunero hutsaren pare uzten gaituzten guztiei. Nork gu gidatua falta. Hilabeteak behar izan ditugu atertzen ez duen ostiko sailari nola edo hala erantzuteko. Hilabeteak, bizi seinaleak emateko. Urte erdia baino gehiago, ganorazko zerbait antolatzeko. Egin egin dugu. Baita uste ez genuen arrakastaz egin ere.

Zenbat jende atera ginen karrikara joan den maiatzaren 15ean Nafarroako Gobernuaren hizkuntza politika salatzera? Ezin zehatz jakin. Hango jendetzak handikeria bat botatzeko aukera ematen zuen. Kopuru eder eta borobil bat, biharamunean auzo edo lankide erdaltzalearen muturrera misil baten gisara jaurtitzeko modukoa. Antolatzaileek, ordea, ohi ez bezala, ez dute ibilaldi jendetsuaren baloraziorik batere egin. Parte-hartzaile kopuruaren zenbatespenik ere ez zuten eskaini. Diario de Navarrak egin du gure ordez: 15.000 lagun, itxuraz. Egia izatera, Iruñeak aspaldi ikusi duen kale-agerraldirik handiena izanen zen. Gu apaletsi nahian ari zen, alabaina, nabarristen egunkaria. Gehiago izan ginen, hagitzez gehiago. Halako bi, gutienez; halako hiru, zenbaiten aburuz.

Ekitaldia burututa, besta giroa nagusi zen Alde Zaharreko ostatu eta karrikaburuetan. “Bazen garaia!”, hemen. “Bazen tenore!”, han. Hurrengo egunetan ere, aspaldiko partez, burua tente ibili da nafar euskaltzalea. “Ederra lehengo egunekoa, ezta?”. “Bai jauna, hori jendeketa!”. Geroztik etorri diren ospakizun eta elkarretaratzeetan –Sortzenena, konparaziorako, hilaren 23an– nabari izan da goraldi hori, jendez eta giroz, urteetako beheraldiaren ondoan. UPN ere ohartu da, ez zaio batere gustatu. Miguel Sanzek bere politika amiñi bat ere ez duela aldatuko jakinarazi digu jadanik. Ikusiko. Aspaldiko partez, motibatua eta mobilizatua dabil hemen euskara zokoraturik ikusi nahi ez duen jendea. Gogo berritu hori adierazteko biderik batere izanen ote dugu, ordea? Ez da gauza segurua.

Manifestazioak bere korapiloak izan ditu. Lehenbizi, premia sumatu behar zen. Ez zen, nonbait, hain begi-bistakoa. Ez da erraza izan xede eta leloetan adostasuna lortzea. Aspaldi olioztatu gabeko makineria abiarazten, lanak. Urrats horietan guztietan erre da denbora, luzearen luzez lagun bat baino gehiago amorrarazterainokoa. Ahalegin handia egin da, beraz. Eta ahalegina hain handia izanik, logikak nahi zuen horren pareko izatea errentagarritasuna ere. Eguna inportantea baitzen, baina hura bezain inportantea, biharamuna.

Harrigarriki, pankarta tolestearekin ahitu zaizkigu indarrak. Inor ez da gelditu arrakasta kudeatzera. Ez zegoen, nonbait, aurreikusia. Beharbada gehiegizko kalaka ez zen komeni, jendea nazkatzeko beldurrez-edo. Izan den isiltasuna, ordea, ez da normala ez parte onekoa. Errana da, antolatzaileak balorazio triste bat ere eskaini gabe itzuli ziren katakunbetara. Alderdi politikoen usadioa da bazterrik bazter ibiltzea etekin politiko bila; orain, berriz, doi-doi egin dute adierazpenik. Iduriz, badute aski lan beren proiektuak salbatzen eta elkarren kontra aritzen. Batarekin eta bertzearekin, ez da hedabideetan islatu –are gutiago biderkatu– hemengo euskaltzaleak bere baitan sentitu duen poza. Hainbertze ohitu gara mutu egotera, ez baitakigu gure alegrantziak adierazten ere.

Arrakasta erdia baizik ez da kukurrukuka ibiltzeko balio ez duen arrakasta. Gauzak behin ongi eginen, eta xanpainaren aparrari bezala gertatu zaigu oraingoan ere. Zalaparta eta espantuen ondoan, hutsa. Ez dugu biharamunaz pentsatzen duen jenderik. n