En Cataluña preténdese ofrecer aos nenos a posibilidade de aprender eúscaro a través de materiais atractivos, promocionais e dinámicos. O esqueleto do material educativo está formado polas aventuras, as desordes e os feitos dos habitantes dun pobo tan peculiar como Zapataldea. O eúscaro é o idioma que falan os seus habitantes (alieníxenas, bruxas, moscas xigantes, viquingos, cavernícolas, porcos e dragones) e ese é o seu principal vínculo.

O obxectivo principal do proxecto é traballar a oralidad; o que hai que conseguir é que os nenos e nenas usen a lingua. Os materiais teñen unha duración dun curso completo e trabállanse catro temas principais cada ano. Por exemplo, para o primeiro ano proponse os seguintes temas: escola, amigos, feira e vacacións. O punto de partida son as narracións de contos e o fío condutor de todos os xogos, actividades e actividades posteriores. Ademais de traballar o vocabulario sobre os temas, tamén traballan os verbos e as estruturas gramaticais.

Na Euskal Etxea de Barcelona puxeron en marcha o servizo de Haur Txokoa. Neste espazo para os máis pequenos da casa, un día á semana –os venres durante dúas horas–, os nenos e nenas teñen a oportunidade de falar en eúscaro entre eles mentres xogan. Trátase dun proxecto dirixido a nenos e nenas a partir de 3 anos que entenden eúscaro.

Hai dous anos comezaron a utilizar aos poucos o material no Haur Txokoa. Até entón, en xeral, os nenos e nenas non facían máis que xogar e, ademais de utilizar o eúscaro, mesturábanse tamén o catalán e o castelán. Á fin e ao cabo, os nenos e nenas falan catalán cos seus compañeiros e compañeiras de colexio e o uso desta lingua é unha tendencia habitual. Por outra banda, no Txoko non dispuñan dunha estrutura sólida que lles permitise conciliar o xogo co idioma, nin dunha instrución específica para o ensino do eúscaro. Por iso, púxose en marcha o proxecto co obxectivo de sacar un maior rendemento a esta franxa de lecer.

O curso pasado, 16 alumnos e alumnas de entre 3 e 7 anos visitaron o Haur Txoko. O programa tivo unha boa acollida e os organizadores son optimistas: polo menos durante esas dúas horas de lecer nas que os nenos conseguiron utilizar o eúscaro entre eles, e tamén co profesor. Os responsables do grupo engadiron que non foi fácil manter o nivel de motivación de todos eles, xa que no grupo hai nenos de diferentes idades.

Zorione Aperribay é a educadora do Txoko infantil. O ano pasado foi o primeiro en utilizar os materiais do proxecto Aos poucos no Txoko, e este ano tamén están a traballar na mesma liña. Para adaptarnos mellor ás necesidades dos nenos e nenas, crearon dous grupos: De 3 a 6 anos (8 nenos) a 7-10 anos (12 membros).

Pais mixtos e nenos trilingües

Aperribay di que as familias dos nenos que se achegan ao Txoko Infantil son mixtas en todos os casos: un dos pais é vasco e a parella case sempre catalá. No entanto, tamén hai outros lugares, como os canarios ou os italianos. O profesor explicounos que todos os nenos e nenas son trilingües e que nas súas casas faise un gran esforzo para vivir con normalidade o eúscaro, o castelán e o catalán. Porque moitos pais e nais temen que os seus fillos e fillas perdan a súa lingua materna e con iso unha parte da súa identidade.

O noso Recuncho de Sant Cugat

A finais de 2013, no municipio de Sant Cugat, na provincia de Barcelona, unhas 12 familias vascas crearon a asociación Gure Txokoa co obxectivo de educar aos seus fillos e fillas nun ambiente euskaldun. Na Casa de Cultura do municipio empezáronse a xuntar dúas veces por semana para que os nenos e nenas puidesen traballar en eúscaro e vivir o seu tempo libre en eúscaro co resto dos nenos e nenas. Pouco despois, dirixíronse á Euskal Etxea de Barcelona en busca dunha educadora, e comezaron a traballar con Zorione Aperribay no material Aos poucos.

A donostiarra Leire Irigaray foi unha das promotoras da asociación e foi ela a que nos explicou os principais pormenores desta iniciativa. Foi nunha gardaría de Sant Cugat onde se atopou por primeira vez cunha nai vasca e a partir de aí empezaron a ir estendendo aos poucos a rede de contactos. Irigaray puxo un anuncio na revista local co obxectivo de buscar ás familias euskaldunes. Aínda que a rede de euskaldunes de Sant Cugat é máis ampla, na actualidade, ao redor dunha decena de familias vascas participan no proxecto e teñen fillos de idades similares, entre 3 e 6 anos. Reúnense todos os martes no Haur Txoko. “Foi unha gran sorpresa que en Sant Cugat reuníronse tantas familias euskaldunes, e que ademais falen en eúscaro cos seus fillos e fillas. Estamos contentos nese sentido”, di Irigaray.

En xeral, a maioría das familias de Sant Cugat son mixtas, formadas por parellas vasco-catalás. Preguntamos á promotora da iniciativa sobre a xestión lingüística dentro do fogar: “Na miña casa, falo catalán coa miña parella. De cando en vez, utilizamos o eúscaro porque el entende algo, pero moi poucas veces. Aos nenos fálolles en eúscaro eu e a parella en catalán. En xeral, a maioría dos pais e nais fano así”.

Os pais están contentos coa dinámica do Haur Txoko. Consideran necesario que fóra da familia haxa un espazo onde os nenos e nenas poidan falar en eúscaro entre si. Parece, ademais, que o funcionamento e os contidos dos nenos atraéronlles. Fan unha valoración positiva e pretenden seguir adiante co proxecto. “O máis difícil que vexo é que todos os nenos e nenas do Txoko falen en eúscaro entre eles. Non todos teñen o mesmo nivel de eúscaro, algúns dominan moi ben, outro non tanto… e a súa tendencia é falar catalán. Sería un gran logro que o eúscaro fose o idioma de relación nese grupo. Faremos un esforzo”. Ademais, os pais e nais poden seguir en casa coa dinámica das escolas de Haur Txoko, xa que Paus-Poli dispón de todo o material necesario para iso.

Difusión do proxecto

En vista da boa acollida que tivo o proxecto na Euskal Etxea de Barcelona e en Sant Cugat, os organizadores da iniciativa comunicáronnos que o proxecto pode ser axeitado para polo en marcha noutras comarcas catalás, mesmo naquelas zonas onde o eúscaro non é lingua minoritaria ou non o é. Máis aló, utilizando a rede de Euskal Etxeak, poderíase pór en marcha en Europa e no resto do mundo. Aos poucos iranse iniciando os labores de difusión do proxecto.