Primeiro hai que mirar a cola. Si a pinza da cola é pequena ou a propia cola é curta, a golondrina pode ser solombo, a golondrina rochosa ou o avión zapador. A continuación fixarémonos na cor: si é negro, co cu branco, entón a golondrina será o solombo; como o seu nome indica, toda a parte inferior é branca. Si é de cor marrón temos dúas opcións: si a parte inferior é branca e o pescozo é marrón –parece levar un colar marrón–, a parte da correa é a golondrina; si a parte inferior é marrón claro e ten manchas brancas na cola, a roca será a golondrina. Por outra banda, si a pinza da cola é grande e profunda, a golondrina pode ser común ou purga. É moi fácil distinguir entre dous: si o seu nome indica ben, o traseiro é vermello, a golondrina enara escara, mentres que si o traseiro é todo o dorso negro con brillo azulado, a golondrina é normal.

A golondrina común (Hirundo rustica) é ben coñecida polos vascos polo seu costume de nidificar en edificios. Din que é o “paxaro máis prezado” na zona de Bizkaia, é “bo bicho” para os hernaniarras e nas Concas da Baixa Navarra chámaselle “galiña de deus”. Trátase dunha ave que recibiu diversos nomes: ainara, elai, iñara, mitxidea, txenara e outros tantos. A pesar de que antes se vían máis no interior dos pobos, hoxe en día atópanse máis preto de pequenos pobos e caseríos. Nidifica frecuentemente baixo os tellados, en forma de cunca de terra. Podemos falar de grandes oleiros. Ave insectívora que captura en voo cunha enorme extensión de boca. Aliméntase de formigas voadoras, avispas e escaravellos pequenos, pero as súas presas principais son moscas e mosquitos. “Non hai moscas onde vaia á golondrina”, din algúns. E razón! Observouse que as golondrinas consomen uns 800 insectos diarios.

Aínda que o estado de conservación desta ave tan querida non é preocupante, sofre numerosas ameazas. Por unha banda, os praguicidas utilizados na agricultura intensiva han reducido o número de insectos que forman parte da dieta da golondrina común e ademais estes químicos poden ter efectos sobre a capacidade reprodutiva desta ave. O baleirado do medio rural, a diminución da agricultura extensiva e o aumento da intensiva non benefician a esta ave tan esvelta como elegante. Por outra banda, nidifica en casas ou preto delas e adoita acumular excrementos baixo as mesmas. Este aspecto non é do agrado dos seres humanos, pero hai persoas e administracións que, por este motivo ou por obras de construción, rompen e tiran intencionadamente os niños e provocan efectos negativos na reprodución do galán. Hai que sinalar que esta actuación está prohibida legalmente, considérase infracción grave e pódense impor multas de 5.001 a 200.000 euros. En caso de molestias por deyecciones, existen diversos métodos para reducir estas molestias e facilitar a convivencia con estas aves.