Gaueko kantari bakartia
Nekazal eremu lehor baten erdian ageri da putzua. Txikia da tamainaz, eta ez oso sakona. Egunak dira euririk egiten ez duela, baina oasi txiki honek oraindik ere aurretik bildutako urari eusten dio. Gauak eremua irentsi du eta isiltasunaren erdian kantu bakarti bat entzun da. Kantu bakarti eta oso berezi bat: apo pikart europar arra emeak erakarri nahian ari da.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Negu amaieran edo udaberriaren hastapenean hasi ohi da apo pikart europarraren ugal garaia, baina eurien eta putzuen egoerara ondo moldatzen den espeziea da. Gaueko baldintzak egokiak direnean joango dira arrak putzuetara eta une hori izango da anfibio hau ikusteko momenturik egokiena. Izan ere, nahiko espezie lurtarra da eta egunean zehar babesguneetan gordeta egon ohi da. Ezaugarri horiekin, beraz, ez da espezie ikusterraza. Hori gutxi ez eta, bere tamainak eta koloreak ere ez dute lagunduko. Helduek 4,5 cm baino ez dituzte hartuko eta nabar-gris kolorekoak izan ohi dira, gorputz osoan banatzen diren pikart eta orban berde biziekin. Gaua, kolorea eta tamaina, hirurak batuta, beraz, apo pikart europarra ezkutuan ibili ohi da, bere bizitokian: eremu lehorretako nekazal eremuetan edo gune mediterraneoko sastrakadietan.
Bere kantuak, ordea… bere kantuak jarriko du agerian apoa. Berezia baita. Ezberdina, beste kantuekiko. Karraska errepikakor, ahul, mantso eta grabea dela diote liburuek. Horrela esanda, ordea, zaila da buruan kantuaren soinua jartzen. Horregatik, beste batzuek bi kaniken arteko talka baten modukoa dela diote. Bi kanika, behin eta berriz eta abiadura azkarrean, elkarren kontra jotzen ariko balira bezala. Kontuak kontu, kantuak kantu, behin entzunda ez zaizue berehalakoan ahaztuko apo pikart europarraren kantua.
Arestian esan bezala, eremu mediterraneoko hainbat habitatetan topatuko dugun animalia da. Horregatik, Euskal Herrian Araba eta Nafarroa hegoaldean baino ez da topatzen. Ebro bailara inguruan populazio politak dituen espeziea da, nahiz eta populazio horiek ez diren dentsitate handikoak izaten. Europan eremu zabala hartzen du: Iberiar penintsulan, Frantzian eta Italia ipar-ekialdean, kareharrizko eta igeltsuzko lurzoruko eremuetan, batez ere.
Ornogabe txikiak jan ohi dituzte helduek batez ere, eta badirudi koleopteroak direla gustukoen dituztenak, nahiz eta ikerketa gutxi egin den horri buruz eta oraindik ere informazioa falta den. Zapaburuak direnean, beste espezie askok bezala, esekiduran dagoen material begetala jaten dute. Zapaburu horiek putzuan dagoen landare artean jartzen dituzten arrautzetatik ateratakoak dira.
Espeziearen mehatxu handienetako bat bere bizilekuaren suntsiketa da. Putzuak eta bere inguruak kontserbazio egoera onean mantentzea ezinbestekoa da, baita urmaelen arteko lotura habitat egokien bidez ziurtatzea ere, korridore ekologikoen bidez.
Euskal Herriak duen ekosistema dibertsitatearen barruan, apo pikart europarrak askotan ahaztu edo gutxiesten dugun eremu lehorrean du bere bizilekua. Sastrakadi mediterraneoari eta inguruko putzuei kasu gehiago egin beharko diegu, etorkizunean gaueko kaniken talka soinua entzuten jarraitu nahi badugu…
APO PIKART EUROPARRA Pelodytes punctatus
TALDEA: Ornoduna / Anfibioa.
NEURRIA: 4,5 cm.
NON BIZI DA? Eremu mediterraneoan, batez ere.
ZER JATEN DU? Ornodun txikiak.
BABES MAILA: Ez dago babestuta.
Askorentzat uda soinuaren egilea da hegazti hori eta, seguruenik, hau dela eta mila izen ditu Euskal Herrian. Hauetako batzuek bere ‘txrriiii-txrrriiii-txrriii’ kantu deigarriari egiten diote erreferentzia: txirritxori, zirringilo, irrigo edo kirrilo, adibidez. Beste... [+]
Gorputzeko ezkatak kolore berde bizikoak ditu; biziak eta deigarriak. Eta horiekin nahasten dira, sare bat osatuko balute bezala, orban beltzak, bizkar osoan zehar. Gizakiaren begietara gardatxoa gardatxo egiten duena, ordea, saihetsean aurkituko dugu. Bertan, lerrokatuta,... [+]
Haurtzaroan, lursailen batean, parkeren batean edo baserri giroko lurretan sarritan izaten genituen “txitxareak” eskuartean… Jolas guneak gero eta artifizialagoak diren garai hauetan ordea, zaila da hiri nahiz herri-guneetan halakoak topatzea. Baina itsasoko... [+]
Kaxalotea edo zeroia (Physeter macrocephalus) munduko horzdun zetazeo handiena da, eta baita munduko horzdun animalia handiena ere. Beheko barailan soilik ikusten zaizkio hortzak, baina bakoitzak kilo bateko pisua izan dezake. Izatez, ez dago oso argi zertarako erabiltzen dituen... [+]
Gure hondartzak marrazoz beterik daude. Igerilariak lasai egon, kostaldean 100-200 metroko sakoneran ditugun hondartza zabalez ari bainaiz. Bertan bizi da Atlantikoko marrazo ugariena eta txikiena.
Anbotoko Mari ezagutzen dugu askok, Aralarko dama, Aketegiko dama eta beste izen ugariz ere ezaguna dena. Amalur izaki gorputza hartua da Mari, gure jainkosa, euskaldunon artean ezaguna. Soineko apainez jantzitako andere bezala aurkezten da herri askotan. Baina nor ote da Mari... [+]
Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.
Katalanen ustetan artzainak engainatzen omen ditu hegazti honek: “enganyapastors”. Espainiar eta latindarrek, aldiz, ahuntzari esnea kentzen diola diote, hortik datorkio hain zuzen ere izen zientifikoan (Caprimulgus europaeus) islatzen den caprimulgus (capra... [+]
Leihatila honetan behin baino gehiagotan azaldu ditugu Ama Naturaren engainuak bere izakiak babestearren. Batzuetan, erle edo liztor itxura zuten euliak ekarri ditugu, beste batzuetan inongo arriskurik ez duten arrisku-kolorazioko intsektuak ere bai (kolorazio aposematikoa... [+]
Trebea, burutsua eta iheskorra; olagarro arruntak, izenak hala adierazten ez badu ere, aparteko trebetasunak ditu. Itsas molusku zefalopodo haragijale honek txundituta gauzka, bere ezaugarri eta ahalmen bitxiekin. Ornogabe guztien artean adimentsuena da, besteak beste.
Azken glaziazioan Euskal Herriko lurraldea zapaltzen zuten mamutek, leizeetako hartzek, bisonteek eta baita hienek ere. Elur iraunkorrera eta hotzera egindako animalia horiek desagertu egin ziren baldintza glaziarrekin batera. Baina dinosauroen desagerpenaren garaian ugaztun... [+]