“A historia está a vingarse con Francis Fukuyama”, é a frase coa que o xornalista George Eaton comezou o artigo publicado na revista New Statesman recollendo as declaracións do teórico estadounidense. E é que as previsións do profesor que, tras a caída da Unión Soviética, publicou o libro O fin da Historia e o último home –que a expansión das democracias liberais occidentais en todo o mundo era o fin da evolución ideolóxica do ser humano– estanse desmoronando nos últimos anos, desde que os puntos débiles deste modelo están a facerse cada vez máis visibles.

“O que dixen naquela época era que era un dos problemas da democracia moderna que daba paz e benestar, pero que a xente quere máis que iso… As democracias liberais non tentan nin sequera definir que é unha boa vida, deixan iso aos individuos que senten alienados, sen obxectivos, e por iso a unión cos grupos identitarios dálles certa sensación de comunidade”, sinalou Fukuyama.

Asesor nos gobernos de Ronald Reagan e George Bush, afastouse aos poucos dos conservadores estadounidenses desde 2003, apoiando a invasión de Iraq e protestando contra ela. Na entrevista, criticou tanto aquela guerra como as políticas non regulatorias do mundo financeiro e a creación dun euro. “Son políticas impulsadas polas elites e foron un pouco desastrosas, hai razóns para que a xente normal estea desgustada”.

No artigo, publicado o 17 de outubro, tamén se mencionan algunhas cousas que poden resultar un pouco sorprendentes para quen coñeza a traxectoria de Fukuyama. Preguntado pola súa opinión sobre o socialismo e sobre a súa reaparición en Estados Unidos como no Reino Unido, afirmou: “O que entendes como socialismo, aí está a cuestión. Si trátase da propiedade de medios produtivos, non creo que funcione”, dixo, excluíndo os servizos de función pública. “Pero se queres dicir os grandes programas de redistribución das riquezas que tratarán de corrixir este gran desequilibrio, tanto nos ingresos como na riqueza que se xerou, entón si que creo que pode volver, non só iso, creo que debería volver. Esta longa etapa comezou con Reagan e Thatcher, na que se impuxeron varias ideas de mercados non regulados, tivo un impacto moi negativo en moitos aspectos”.

Máis adiante, Karl Marx chegou mesmo a admitir, sorprendendo ao xornalista, que algunhas das “cousas” que dixo son certas. “Falou da crise da sobreproducción… de que se empobrecieran os traballadores e de que a demanda ía ser demasiado pequena”, subliñou. Pero asegurou que o principal inimigo sistémico da democracia liberal na actualidade é o capitalismo estatal en China, un sistema que, ao seu xuízo, aínda non deu mostras de como reaccionaría ante unha gran crise económica.