“Trátase de introducir e diversificar o trigo onde só era millo”
- En 2009 creouse o proxecto Herriko Ogia no País Vasco Norte, onde até entón se facía pouco para a produción de trigo, co fin de impulsar rotacións de cultivos e outros elementos de interese agronómico. Un dos obxectivos era avanzar cara á diversificación, pero non o único. Tamén pretendían obter pan elaborado con ingredientes producidos en terras do norte. O proxecto, impulsado por un equipo de agricultores e dous eyherazainas, coa colaboración da Cámara de Agricultura do País Vasco, enmárcase dentro do cluster de alimentos Uztartu.
Nos seus inicios houbo dous agricultores que comezaron a producir trigo nunha parcela de catro hectáreas. “Facer trigo en Iparralde non é fácil cada ano, porque o clima non sempre é o axeitado”, explica o técnico Emmanuelle Bonus. Aínda que comezaron a súa produción en 2009, en 2013 conseguiron producir suficiente trigo para elaborar e sacar á venda o Pan Local por primeira vez. “Tardou tempo en darse conta das variedades necesarias, quen as envolvería, quen as almacenaría… en esencia, para estruturar un pouco o departamento”, engade.
Con todo, desde a primeira colleita, máis agricultores fóronse sumando ao proxecto e aumentaron as hectáreas de trigal. Así, mentres que en 2013 producíase trigo en 40 hectáreas, en 2021 había nove produtores no proxecto, 91 hectáreas de trigo cultivado e 500 toneladas de pan extraído desta produción. Este ano son quince os agricultores que están a traballar no proxecto, cun total de 107 hectáreas. “Até agora dúas fariñas oblicaban trigo, unha en Ustaritz e outra en Maule, pero o ano pasado disolveuse a empresa de Uztaritz, polo que a lóxica de desenvolvemento de volume foi rota e estamos a reestruturar”, di. Todo o proceso realízase no País Vasco, eliminando o almacenamento. “O 100% é fariña do País Vasco Norte e da colleita anterior sempre se deixa parte se o ano seguinte é malo para utilizala”.
Celebración do 10º aniversario
Os produtores que participan no Pan do Pobo non están a traballar no modelo ecolóxico, pero teñen establecidos criterios rigorosos de sustentabilidade desde a asociación: que variedades pódense utilizar, polo menos dúas variedades mesturadas, plan de fertilización para limitar o nitróxeno, cantidade de abonos que se poden utilizar… “Por exemplo, os insecticidas están prohibidos, e as pesticidas tamén se poden utilizar en moi pequenas medidas, só en situacións concretas e como tratamento, non de forma preventiva”. Tamén fixan os prezos da asociación; normalmente engaden 20 euros ao prezo da tonelada de trigo de bolsa, pero en anos de baixa calidade, como este, teñen un prezo mínimo pactado: 250 euros por tonelada. O técnico explica que as empresas tradicionais pagan aos agricultores uns 210, polo que case sempre é mellor participar no Pan Local para os agricultores.
Este ano o Pan Local cumpre dez anos e atrapámolos na celebración do aniversario do proxecto, que se celebrou o 6 de xullo en Bardoz. Pois que cumpran o mesmo!
