Jon Gurutz Maiza Artola euskal preso politiko etxarriarraren egoeraren inguruko dokumentala da Iluntasunetik Etxera. Gaixotasun sendaezinak ditu 68 urteko presoak eta 12 urte daramatza espetxean. Etxarriko herritarrek auzolanean ekoitzi dute ikus-entzunezko hau.

Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroan inskribatuko dute, aitortza berezia eta babes araubidea aplikatuko zaio baita tokiaren onura publikoaren eta interes sozialaren deklarazioa ere.

Nafarroako Gobernuak Memoria Historikoaren Tokien Erregistroan inskribatu du. Nafarroako Memoria Historikoaren Tokiei buruzko 29/2018 Foru Legeak ezartzen duen prozedurari jarraikiz, Otsaportilloko lezea Nafarroako memoria historikoaren toki deklaratu zuen Nafarroako Gobernuak hilaren 1ean.

Hamabost udalerri eta bederatzi eskola publiko ditu Sakanak. Sortzen Elkartearen baitan dauden herri eskolak dira eta eskola eta herria, biak bat eginik, “hori da Sortzen Elkartearentzat nahi eta amesten dugun Hezkuntza Sistemaren oinarria: herriaren beharrei erantzungo dien eskola eta, aldi berean, herria eraldatzen, jendarte justuago bat lortzen, lagunduko duen eskola”. Apirilaren 21ean ospatuko dute Sakana Herri Eskolekin Sortzen Jaia, Etxarrin.

Sufrimentuaren mapa Etxarri Aranatzen dokumentua aurkeztu du udalak gaur. Eneka Maiz Ulaiarrek azaldu duenez, "herri txikian, sufrimendu handia" izan da. Horretaz, "asko hitz egin da, baina ez da ikertu". Aurkeztu duten dokumentua "lan tresna bat izan nahi du".

Jaialdia 2017ko urtarrilaren 15an ospatu zen Etxarri Aranatzen. Helburua dispertsioak Etxarriko senide eta lagunei eragiten dien zama arintzea da eta bide batez, dispertsioaren eta espetxe politikaren kontrako aldarri egitea. Fermin Valencia, La Chula Potra, Fran-Zuriñe Hesian, Hutsun, Gozategi, Anje Duhalde, El Deseo del Doctor, Zopilotes Txirriaus eta Gorka Urbizu musikari eta taldeek hartu zuten parte.

Ehunka lagun elkartu ziren joan den larunbatean Etxarri Aranatzen Amnistiaren Aldeko eta Errepresioaren Aurkako Mugimenduak deituta gaixo dauden presoak aska ditzatela eskatzeko. Guardia Zibilak agente asko bidali zituen herrira, Carmen Alba Espaniako Gobernuko ordezkariak manifestazioa debekatu ostean.

Gose greba mugagabea hasi dute Amnistiaren Aldeko eta Errepresioaren Aurkako Mugimenduko hiru lagunek abuztuaren 15ean.

Udaberrian bi etxarriar Espainiako Auzitegi Nazionalean epaituko dituzte. Epaiketa horiek salatzeko eta epaiketa politikoen kontra egiteko dinamika abiarazi dute Etxarrin eta Sakanan.

Datuak, pasarteak, sentimenduak, bizipenak, baina, batez ere, esperantzaz beteriko lana izan nahi du "Urruti vs gertu" dokumentalak: senideen testigantza, sakabanaketa politikaren salaketa eta, azken batean, euskal preso politikoen eskubideen aldeko aldarrikapena.