Manex Pagola: "Gazteer Segi"

1983ko azaroaren 13an

Manex Pagolari elkarrizketa.
Manex Pagola: "Gazteer Segi"
Iparraldeko Mugimendua, Nahasia Baina Bizia
«Egia da beraz jauna, nik ditudala hogenak..» kantaren letra hauek oroitzean, banalitate baten esatera gindoazen; hots, denbora iragana zela parrastaka.
Ez hainbesteraino, ororen buru. Halabaina, kanta horren egilea beti kausitzen bait dugu abertzale lanetan, ezin akitua, nahiz eta ez izan gehiago kantari.
Manex Pagola: kantaria, kultur gizona, militante politikoa. Iparraldeko mugimenduko bi belaunaldien arteko azken lokarri bakarretarik, gazteekin kultur aste antolatzen parte hartzeera ausartzen dena, AEKren lokalaren aurretik doalarik barnera sartzen dena dudatu gabe; eu bezalako gaztetxoekin, gaurko egoera politikoaz eta bi bedaunaldien arteko hausduraz solastatzera, kaleko terrazan jartzen dena. Baldin eta argazkirik ez baduzue hartzen... izan ere, - debekatu egin zigun argazki kamera erabiltzea.
ARGIA: hi, Manex, Iparralde honetako bi belaunaldirekin, bi jenerazionerekin ibilia haiz: ezagutu hituen atzokoak, «Enbata» politikoa bizi zen denbora, EHAS Iparraldekoaren esperientzia, eta beste sobera guti bezala ikusten haugu gaurko abertzale giroan ibiltzen. Zer diok hemengo zahar-gazteen arteko hausdura horretaz?
MANEX PAGOLA: gai zaila duk egiaz, behar dik halaere nolabait trenkatu. Iruditzen zaidak gure gizartean eta abertzaleen arteko gizarte honetan –izan daitezen abertzale maltsoak, bipilak ala gogorrak–, badela hor halako eboluzione bat bezala. Konpara nezakek eboluzione hori etxe parteei. Abertzale heldu batzuek uste ditek haiek berak direla hemen abertzalegoaren sortzaileak. Eta, sortzaile direnez gero, jabe direla. Haien esanetatik joan beharko luketela ondokoek. Beraz etxeko beste haurrideek, beste seme alabek. Uste diat hori ez dela batere xuxena. Arrunt posesiboak duk ikusmolde hori.
ARGIA: «Ateka»n, politika aldizkari berrian tratatzen ditek gai hori...
MANEX PAGOLA: irakurri diat "Ateka"n agertu den artikulua, delako "atzoko eta gaurko" abertzaleak. Badituk hor, nik esan behar banu gauza zuzenak; zinez, ez diat uste zaharrek eta gure jenerazioneak eskua gazteei pasatu dienik... bere nahitara. Eta hor baduk huts bat, iduri-ta konfidantziarik ez dela gaztetan egiten ahal. Krisisa bat bezala.
ARGIA: aintzinekoen belaunaldi hori karrikako bizian, borrokan, ez da agertzen. Non zegok bada, hire ustez? Zergatik ez da agertzen?
MANEX PAGOLA: abertzale horietatik batzu, badiat uste, etsituak direla. Utzia ditek bazterrera. Aitortu behar dik aintzinekoen mogimendu hori ez dela sekulan biziki azkarra izan. Eman dezagun "Enbata", ez dizkik sekulan momentu berean larogei militante ukan, epe batetan. Alta larogei militante ez duk ainitz, eta horietan ere badituk etsitu dutenak. Gogorregi delakoan, edo ez dutelakoan ikusten nora ari garen; goxoago delako bazterretik so egoitea, utzi ditek borrokaren parte bat.
Esan dezaket utzi dugula ere, ez baitugu jakin lotura egiten gazteagokoekin, baina ere, memento berean sortu baitira halako eraikidura batzu, bai kulturan, bai ekonomian... esan nahi diat ikastolak. Hemen, eta beste frango. Modu honetako lanek jende pila bat irensten ditek. Beharbada. Ni horrela konstlatzen nauk. Gazteekin ez badira ibiltzen adin bateko abertzaleak, menturaz beste zerbait ari direla...
ARGIA: halaere hori gauza aski berria duk, azken hiru urtetakoa; zeren lehen, Mitterrand-ek irabazi aurretik sozialistek poderea eskuratu aitzin, ez zian hainbeste nabari delako hausdura. Edozein manifestapenetan gertatzen huen zeinahi adinetako jendea ikustea. Orain ohartzen gaituk militante horiek beharbada beste lan mota batean ari direla. Ez diat uste jende guzia egoiten dela deusik egin gabe. Aipatzen hituen «Herrikoa» eta halakoan, ekonomia mailako esperientziak, eta gainerakoak; nolaz desagertu ote dituk bada horiek errebendikazio eremutik?
MANEX PAGOLA: behar dik ere esan, adin batean, jende bat ari zena bada bost, hamar edo hamabost urtez, ainitz gau galduz eta horrela... Gero, uste diat badela abertzale mogimenduan, jende helduen artean, badela multzo bat kartak sobera joiten dituena oraingo boterearekin, Mitterrand-en boterearekin. Eta kuriosoa dena, iduritzen zaidak kontradikzione hau altxatzekoa dela, bizi izan baitut neuk, hauxe duk: orain Mitterrand-en eta sistemaren alde jo dutenak deplauki, duela zazpi urte, Mitterrand beraren kontra hituen, EHASen garaian.
ARGIA: kontra zirela diok, baina kontra zein alderditatik?
MANEX PAGOLA: 1974ko bozkaldian, Frantziako Presidentea aukeratzeko, EHASek, lehen itzulitik beretik deitu zian ezker bozkatzera. Huts historiko bat egin omen genuela esan zitean! Oroitzen nauk, Abeberri eta holako batzuek, Jakes Abeberrik hain zuzen esan zidana: «ez dakik Manex zer hutsa egin duzuen hola bozkaraziz, ezker bozka erazirik lehen itzulian berean». EHASek noski.
Pundu ttipi bat duk baina, orain jende hori bera gobernuatiarrekin erdipurdi bezala zegok, Mitterrand-en sistema horri buruz zegok, eta ez hainbeste gaztek eramaten duten militantziarekin... gero badakite dosage sabante bat egiten orokilakoa egin nahiz. Erakustera ematen dik enetako, gauzak gehiegi konplikatu gabe, zaharrek edo zaharragokoek gaztetan konfidantzarik ez duteka. Esaten ditek gate horien kalmatuko dire "gu ere horrela izan gara, ez dakite politikan aski, guk badakigu", eta asko gauza. Hori konfidantza eskasa duk, nik horrela ikusten diat.
ARGIA: beharbada, sozialisten irabazte horrek ireki duen bide bat duk, agerian ez ziren desberdintasun politikoak errebelatzea, argitzea... Giscard-en denboran, denak batuak gintuan, iduriz denak gauza berarentzat ari, eta molde berdintsuan. Hor bide batzu zabaldu baitira mintzatzeko eta eztabaidatzeko, solaskide bat aurkitu baitute alderdi sozialistarekin, batzu joan dituk solastatzera, eta, gazteek errefuxatu ditek tratu hori. Beharbada, nahitara edo ez, PSak errebeladore bezala jo dik. Zenbait joan dituk, eta besteak egon dituk, beste politika bide bat bilatuz, arrunt ongi definitua ez dena eraman nahiz.
MANEX PAGOLA: konprenitzen diat dioan hori. Esan nezakek aspaldi entzuna dudan gauza bat obratzen ikusten dudala. Txillardegik eta atera zuten kazeta batetan, ez zaidak gogoratzen zein zen, baziotean behar zela lehenik iraultza egin; gero zela egiten politika. Eta, nik uste diat, orain hemen Iparraldean, gertatzen dena dela, ezkerrak ematen diola helako libertate baten ilusionea, iraultza bururatua dela, orain politikan hasten ahal direla euskaldunak... eta adineko jendearentzat errexago duk mahainean jartzea. Politikan aritzeko mahainean jarri behar dik. Aldiz, gazteria ez duk mahainean jartzen!
ARGIA: hik diok abertzale mugimendua ez dela sekulan orain bezain azkar izan, nehoiz ez duela orain bezainbat jende bildu, eta, halaere aipatzen huen eskasia ikaragarri bat bazela abertzale mugirnenduan, identitatearen eskasa.
MANEX PAGOLA: ez nauk batere akort teoria horrekin. Hori Herrian ez dela horrela. Jene batek, mintzo nauk beti ene balaunaldiko abertzalez, iduri likek erlojua gelditua duela hamar urte lehenago. Ez ziotek eskua pasatu gazteriari. Ez duk errex gazteagokoei eskua pasatzea; gu ere gazteak izanak gaituk. Guk ere orduan hartu dizkiagu gauza batzuk. Oroitzen nauk denboran Labeguerie eta Ibarrondo feuratu gintuela "Ikas"eko biltzarretik, berak ohartu gabean... haur tzar batzutzat hartzen gintuen.
Gazteriak oldar gehiago badik, abertzaleek ez ditek nahi ukan eskua pasatu; konfidantza egiteko gaia ba zelarik, ez ditek nahi ukan. Pentsatzen ditek eliza batean bezala, haiek dutela egia bakarra, besteak zerbait ari direla ! baina haien lanak identitate bat falta duela, direkzione bat, ikuspundu argi bat eta nik dakita zer...
Hemen hasudura "Enbata" giroko jendetik etortzen duk. Bestaldean gauza berdintsua gertatu huen egun batez PNVrekin, «EKIN»eko gazteek, beraz geroago ETA sortu beharra zutenek, eskatu zutelarik hau eta hora kanbiatzea, berritu behar zela eta oldartu behar zela. Eta zaharrek ihardesten ezetz, halaber segitzea aski zela eta lana egitekotan haiekin betan ari behar zela... Iparraldean gauza hori ber bera ikusten diat.
ARGIA: beraz, borroka armatuaren papera ere ikusten duk hik horretan?
MANEX PAGOLA: bai. Bistan duk Iparraldean borroka armatuaren sortzeak gauzak tiran ezartzen dituela. Gogortzen dituela. Bai gobernuaren aldetik, baita abertzaleen artean. Batzuk, abertzale gehienetan, halako mesfidantza batek hartu dizkik, beldur batek; beste eskema batzu ekartzen baititu borroka molde horrek. Ez ditek onartu. Ez ditek ere eztabaidatu gauza hori. Sekulan ez ditek abertzale horiek muntatu agerian edo, behar bezalako debate bat, ezatabaidatzeko. Hastetik edo aski laster kontra agertu dituk. Eztabaidatu gure borroka bide hori positiboki on zenez.
ARGIA: beharbada delako abertzale horiek borroka armatuarengatik dituk kale borrokatik aparte gelditzen? Beste gisan lan egitera lehiatzen?
MANEX PAGOLA: herri hau bezala gakatua, giltzapetua den herri batean, mahainean jartzea eta mahain inguruak muntatzea gure manatariekin, beti ondoriorik gabe geldituko duk. Denbora galerazten zigutek. Jende batek ikusi ditek hori gazterian, hain segur, eta menturaz adinekoak ere badituk horretan, ikusi dik bide horrek nehora ez zuela eramaiten. Borroka armaturik ez zenean, ez huen baitezpada jende ainitz joaiten abertzalegora. Borroka armatua denetik, jende lehenago bezainbat heldu duk. Esan nahi baita, ez duela orokorrean borroka armatuak jendea urruntzen, euskaldun gauzagatik, baizik garbitzen dik alorra, eta bidea...
Hori ikusten dudan gauza duk. Gero, nik zer diodan borroka armatuaz beste zerik duk. Ni, hastapenean, kontra ninduen. Orain ez diat deusik esaten ahal. Ez nauk segur bidea hortik dela, baina orain hobeki konprenitzen diat bide hori ere izan dadin. Ikusten ditut jendeak ere hobeki konprenitzen duela, praktikaren borxtaz, baitu orain kasik hamar urte borroka armatua lotua dela hemen...
ARGIA: diok ez dakiala hori den bidea ala ez; baina, gauza hori gertatzen bada zaharretan, baduk jende frango gaztetan ere, azken udako gertakariekin eta azken epoka honetan, dudan dagoneik. Gaztetan ere ez duk beti argi borroka armatuari buruzko postura. Berritikan, "Punto y Hora"n, bahuen artikulu bat izenburu honekin: "parón total". Iparraldean noski. Dena gelditua dela. Isilune ozen bat bezala bazegoela. Gaztetan ere jendeak ez dakiela nora jo.
MANEX PAGOLA: dudan direnek behar liketek ikusi bestalde paperetan eta mahain inguruetan, biltzarretan eta jinkoak zekik zertan oso legalki eginak direnetan–gainera mi,a aldiz eginik izanak dituk–, behar liketek ikusi horietan denetan zer aintzinat zen den. Orain ardietsi ditugun purrusketan, esan zezakeagu purruskak direla, funtsean deusik ez baitira, ilusio errauts bat bezala, horiek borroka armatua bizi den garaian ardietsi dizkiagu. Ez diagu erraiten ahal zeri esker heldu diren. Bestalde ikusten diagu Assises Basques horietako zerak blokatuak direla. Ikastolek ardietsia ere zer duk eraman borrokak kontuan hartzen badira. Baina ez diagu esaten ahal konzertazio bidez erbait ardietsi dugunik.
ARGIA: gehienetan aipatzen da azken aldi hanetan borroka armatuak aintzina egin duen urratsa ez denez goizegi egina, badela identitate prolema bat, estrukturak ez direla ongi finkatuak, jendearen bilkoi izanen direnak lanean ari erazteko. Horrelako jauziren egiteko baldintzarik ez dagoela...
MANEX PAGOLA: nik onartzen diat ikusmolde hori, eta jadanik entzuna diat. Berriz zioat borroka armaturik ez zen garaian ere jende gutti zela heldu abertzalegora. Biltzarre baten muntatzeko joaten ginelarik, izugarri zaila huen, eta lokalik ez aurkitzen eta nehor ez etortzen biltzarrera... Berdin kazeta baten saltzeko edota kantuan...
Uste diat badugula froga, joan dela aski denbora, borroka armatua izan eta ere jendea badela lanean ari. Jendea heldu dela ere, bai ikastolara, bai gau-eskolara, bai.kantaldietara, bai biltzarretara... ez nian nik ere usteko horrela gertatuko zenik, duela bost urte esate baterako; bistan da borroka armatuak zailtzen eta gogortzen dituela gauzak, baina garbitzen ere duela bidea.
Pertsonalki uste diat izugarriko fedea behar dela borroka armatuan aritzeko; ondorioak jujatzea bat duk, besterik aldiz horretan aritzea ala laguntzea. Orain arte arizan gaituk beti paperekin eta guti aurreratu diagu!
ASTEMA. TXINABERRI
40-43

GaiezGizarteaIrakaskuntzEskolakIpar EHko e
PertsonaiazPAGOLA1
EgileezASTEMA1Gizartea
EgileezTXINABERRI1Gizartea

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Pastoral bat Iruñearendako

Amets Aranguren Arrieta

Efemeridea: Guardia Zibila EHko heroinarekin lotuta zegoela zioen 'Navajas txostena' bidali zioten Espainiako fiskal orokorrari

ARGIA

Efemeridea: Boliviako poliziak Monika Ertl hil zuen, Che Guevara mendekatu zuen gerrillari alemaniarra

ARGIA

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude