Guztiaz isolaturik, ikusezin bihurturik, uharteko bazter batean metaturik, hiri hurbilena zortzi kilometrotara dutela, eta hiru metroko hesi alanbredun doble batez inguraturik. 150.000 metro koadroko espazio eraiki berri bat, zeinetan 240 kontainer bizitoki bihurtu dituzten, orotara 3.000 papergabeentzako. Etorkinen artean, etengabean 150 polizia eta 60 segurtasun agente, baita kamarak eta dronak ere, kontrolaren funtzioa betetzen ari dira. Greziako agintariek abisua emana dute: kontainerrak berdez pintatuko dituzte, inguruko ingurumenari nahasteko eta greziarren zein turisten egunerokoa ahal bezain guti trabatzeko gisan. Barnekoen ingurunea ordea grisa da, betoina nagusi, eta berdetasun arras guti.

Samos uharteko Zervou izeneko “kanpamentu hetsia” dugu hau, etorkinentzako eraikia. Irailaren 20an ireki zuten, eta gisa horretako beste lau dituzte eraikitzekoak, denak Grezian: Kos, Leros, Lesbos eta Chios irletan. Turkiatik pasaz, Europarako sarbide dute Grezia etorkinek. Baina bidea moztu, eta kanpamentu hauetan atxikiko dituzte asilo-eskaera egindakoak, baita asiloa errefusaturik Greziatik kanporatuak izanen direnak ere.

Puntako teknologiaren erabilpenari esker, muturreko kontrolarekin errimatzen du Zervouk. “Kanpamentuen belaunaldi berria”, Europako zein Greziako agintarien begietatik ikusirik. “Asiloa eskatu dutenentzako benetako herri bat, zerbitzu guztiak eskaintzen dizkiena”, Filio Kyprizoglou zentroko zuzendariaren hitzetan.

Eraikin berriak dira, zuriak, modernoak, Europatik jasotako diru publikoari esker eraikitakoak –276 milioi euro bideratu dizkio EBk Greziari, bost kanpamentuen eraikuntza osoki beregain hartuz–. Vathy edo Moria bezalako egur eta oihalezko txaboladun kanpamentuek begibistan uzten bazuten Europaren migrazio-politikaren krudelkeria, agian Zervoun ez da lehen begiradan ageri? Agian, baina Vathy edo Morian ez bezala, teknologia berrien muturreko erabilpena bideratzen dabiltza Verzoun eta hau dugu krudelkeria horren aurpegi berria. “Vathyko oihal-etxolak baino hobea da kanpamentu hau, aire girotua bada, wifia, sukaldeak, ura… Baina noiz arte deituko naute “errefuxiatu”? Estresatua naiz beti kontrolatua eta begiztatua izatearekin, preso izateak estresatzen nau”, irakiar errefuxiatu baten testigantza irakurri daiteke Mediapart komunikabidean, azken hiru urteetan Samos islan blokeaturik dagoenarena.

Mugarik Gabeko Medikuak Gobernuz Kanpoko Erakundeak argi du: “Presondegi baten aurrean gara”. Etorkinak kanpora, hots, jende-artera ateratzerik ez ukaiteko gisan pentsatua da guztia: jantzi garbitegiak, internet guneak, supermerkatuak, eskolak, joko-zelaiak... ezinbesteko zerbitzu nagusiak eskura dituzte, hesi alanbredunen barnealdean.

Giza eskubideetan eta elkartasunean oinarrituriko migrazio politika baten alde dabilen Europe Must Act egiturako Cecilia Sanfelicik bihurgune bat ikusten du Zervou kanpamentuan: “Noski, jada existitzen dira kanpamentu hetsiak eta kontrolatuak, jada ditugu hormigoizko paretez inguraturiko kanpamentuak, baina Samoseko kanpamentu honen irekitzeak fase berri bat sinbolizatzen du, errefuxiatuen integrazioa oztopatzeko urrats berri bat da”. Horrela da, muturreko isolamendu hau dela eta, greziarra ikasteko, elkarteen laguntzak jasotzeko zein enplegu bat atzemateko aukerak erabat murrizturik dituzte.
muturreko kontrola,

Giza eskubideen gainetik

Etorkinez eta Gobernuz Kanpoko Erakundeez gain, Europatik ere sendi da arrangura: “Epe luzean eta neurri handian askatasuna kentzeak ondorio oso larriak ditu buru-osasunean, bereziki umeentzat”. Europako Kontseiluan Giza Eskubideen komisarioa den Dunja Mijatovicen hitzak dira. Joan-etorriak erabat kontrolatuak dituzte, polizia, kamara, hesi, atari elektroniko eta 20:00tan beharturiko etxeratze-aginduaren bidez –asiloa ukaturik dutenek ezin dute kanpamentutik atera, eta hori Greziatik kanporatua izan arte–. Muturreko teknologian eta adimen artifizialean inbertitu izana da gune honen ezaugarrietako bat. Sartzerakoan, atea zabaltzeko gisan, hatz-aztarna erakutsi beharra dute etorkinek. Bakoitzaren egoeraren arabera multzokaturik dira –adin ttipikoak, familiak, asiloa errefusatua dutenak, ...– eta gune batetik bestera pasatu ahal izateko “agiri magnetiko” bat erakutsi behar dute.

Dronak eta kamarak dabiltza ere dena grabatzen, 24 ordu 24 orduren gain, eta Atenasen kokaturiko kontrol-gune batetik xeheki begiratua da barneko guztia. “Adimen artifizialari esker, detektatzen ahalko ditugu elkarretaratze potoloak eta liskarrak”, Notis Mitarachi Greziako Immigrazio ministroak jakitera eman duenez. Kontrolerako teknologia berrietan inbertitzen dabil Grezia, 36 milioi euro bideratzekoak ditu eta Europar Batasuna da berriz ere diru iturri nagusi. Harrigarria eta etsigarria den arren, Europar Batasuneko Next Generation EU planetik jaso du dirua. COVID-19 testuinguruan, eta 2026ra arte, Europar Batasunak 800.000 milioi euro gastatuko ditu ofizialki, ekonomia sustatzeko eta digitalizioaren zein trantsizio energetikoaren erronkei erantzuteko. Etorkinen zirkulaziorako askatasuna zangopilatzeko ere baliatuko da beraz diru hau.

Elementu interesgarria dakar Petra Molnar juristak Poloniako Gazeta Wyborcza komunikabidean egindako elkarrizketan: “Argi da ez dugula ahaztu behar bizi pribatuaren babesaren aldarria, baina ikuspegi zabalagoa behar dugu, hau da, deshumanizatzeko eta duintasuna kaltetzeko teknologiek duten eraginari begiratu behar diogu ere. Horrez gain, giza esperientziaren konplexutasuna ere kontuan hartu behar dugu, atzerriratzeko edo asiloa eskatzeko arrazoi anitzei begiratuz”. Ezinbestekoa. Adimen artifizalak eta teknologia berriek ez dute horretarako gaitasunik, ordea. Tresna garrantzitsutzat dauzka Frontex agentziak, Europako mugen kontrola eta kudeaketaren ardura duen egiturak. Europar Batasuna ere doa bide beretik. Zervou eremua bisitatzen ari zela, gisa bereko kanpamentuak Espainian eta Italian ere eraikitzeko gomendioa luzatu zuen Frantziako Barne ministroak.