Bosgarrenez da Ekuadorren Iraide Donaire Hidalgo (Durango, 1993). Azkenekoz iazko udan joan zen eta han segituko du beste urtebetez. Misiolari laiko durangarrak urte biko konpromisoa hartu zuen Aguarikoko (Ekuadorreko Amazonia) bikariotzarekin. Coca hiri inguruetako zabortegiaren kudeaketa txarra eta petrolio-enpresek dituzten tximinia kutsakorrak bistaratzeko kanpainan ari da laguntzen eta emakumeen etxean ere aritzen da hango haur eta emakumeekin.
Atzera ere Ekuadorren!
Bai, baina leku berri batean. Oihanean ez naiz inoiz egon aurretik! Klima ere berria, kostatu zitzaidan ohitzea. Urtebeteko formazio prozesua egin nuen etorri aurretik. Formazioak laguntzen dizu lurra hartzen, ohartzen nola manipulatzen gaituzten eta laguntzen dizu hona iritsitakoan nolabaiteko ezagutza bat izaten.
Pandemiak harrapatu zaitu Ekuadorren; hartutako konpromisoetan nola eragin dizu?
Nahiko kaotikoa izaten ari da. Jendeak lanik egiten ez badu ez du jatekorik. Udala bikariotzarekin ere antolatu da janaria banatzeko, beste hainbat elkarterekin, baina zaila da asmatzea nola jarraitu bizitzen. Gobernuak hartzen dituen neurriak betikoei eragiten die, askotan bezala; protestak eta manifestazioak egon dira. Hortaz, ezin gara komunitateetara joan eta gauzak lehen bezala egin.
Nola moldatzen zarete orduan?
Telematikoki ari gara bilerak egiten, baina oso gaitza da. Casa Paulan, esaterako, indarkeria jasan duten emakumeei eta adin txikikoei harrera egiteko etxebizitza batean umeekin eta emakumeekin ekintzak egitera joateari utzi diot pandemiagatik. Eurek eskatuta jaunartzea, bataioa eta sendotzea egin nahi zuten, baina guretzako formazio hori oso bizipenari loturikoa denez, itxaroten gabiltza aurrez aurre egin ahal izateko. Bitartean, haurrentzako ipuin-kontaketa saioak grabatu ditut, kontaktua ez eteteko.
Badago aukerarik lan horiek berrartzeko?
Taldea sortu genuen hainbat elkarte eta gobernuz kanpoko erakunderekin elikadura, higienea eta osasun beharrak dituztenentzako eta larrialdi egoeran daudenentzako laguntza koordinatzeko. Bikariotzatik dagoeneko banatu dizkigute babes-neurriak auzoetara joan ahal izateko, baina bakarrik premia larriak dituzten pertsonei banatzen zaie laguntza: aniztasun funtzionala dutelako laguntza bonorik jasotzen ez duten pertsonei, edo egunean bizi diren pertsonei eta lanera joan ezinik geratu direnei.
Ingurumena zaintzeko mugimenduekin ere aritzen zara Ekuadorren.
Bai, hori ere gizarte pastoralaren barruan. Nahiko konprometituta gaude horrekin. Adibidez, hemengo zabortegian ez dago trataera teknikorik; ustez, lixibatuak garbitzeko badira putzu moduko batzuk, baina askotan ikusi izan dugu ur-bonba apurtuta edo bestelako akatsak. Lau komunitateri eragiten die zabortegiak zuzenean eta eurekin aritzen gara borrokan, akonpainamendua egiten dugu. Eta metxeroen mugimenduarekin ere bagabiltza.
Metxeroen mugimendua?
Petrolio-enpresek darabilten tximinietako suak gas oso kutsakorra botatzen du, arnasketa arazoak, minbizia eta beste hainbat gaitz eragiten ditu. “Eliminen los mecheros, enciendan la vida” (Deuseztatu itzazue metxeroak, piztu ezazue bizia) kanpaina sustatu dute herritarrek eta guk petrolio-enpresen praktika txarrak salatzeko parte hartzen dugu. Ez gaude enpresa horien aurka ze jende pilo batek lan egiten du hor, baina langileei eta euren familiei eragiten die enpresa horien jarduerak. Esplotazioa larregikoa da. Apirilaren 7an, esaterako, petrolio-isurketa egon zen Coca eta Napo ibaietara eta indigena komunitate mordo batengan izan du eragina. Bikariotzak denuntzia jarri du salatuz petrolio-konpainiek ez dutela kontuan izan istripu batek inguruko komunitateen bizimoduan eragin dezakeen kaltea. Beste denuntzia batekin ere egin genuen bat: haurrek, batez ere neskek, jarritakoa. Zeren, estatistikoki, emakumeei eragiten die gehien gas horrek, obarioetako minbizia eragiten duelako.
Elizaren misio batean parte hartzen ari zara. Zelan uztartzen dituzu ekintza sozial horiek eta Elizaren agindua?
Niretzat Eliza gara denok, pertsonak. Hori da nire begirada. Jakina desberdina dela misiolari moduan edo kooperante moduan etortzea! Balore erlijiosoak daude hemen. Jesusen mezua zabaltzen dugu bai, baina niretzat “berri ona ematera nator” esatea ez da pulpitu batetik aritzea. Niretzat da hemen egotea, altxatzen naizenetik lotara joan arte nire egoteko era da, nire konpromisoa gizartearekin. Egiten dudan guztia begirada horretatik egiten dut. Elizak alde batera utziko balitu gizartean dauden borrokak, niretzat ez luke zentzurik izango.
Ez dut zure hautua ezbaian jarri nahi, baina gazte batek misiolari izatea aukeratzea deigarria egiten zait.
Bai, jendeari bitxia egiten zaio, baina nik oso natural bizi dut. Asko kostatu zait nire tokia topatzea eta hemen ez da dena erraza. Nik pentsamendu oso irekia daukat, bizi dugun errealitateari dagokiona, eta hemen ere asko borrokatu behar izaten dut, baina beti esaten diet: Jesus mundu guztiarekin egon zen, ez zuen inor diskriminatu! Bibliaren egungo irakurketa egin behar da, eta aldaketak barrutik egin. Nire ustez denok daukagu espiritualitatea, modu batekoa edo bestekoa. Beste espiritualitate edo sinesmenak dituztenekin elkarbizitzen jakiteak aberasten zaitu.
URA agentziak obrak “berehala” geldiarazi ditu, eta txostena ireki dio Red Electricari. Ez da lehen aldia bentonita isuriak atzematen dituztena. Obrek Gatika eta Europa konektatzea dute helburu.
Suaren presentzia naturan milioika urtetan izan da (gizakion agerpena baino askoz lehenagotik). Horregatik, ohikoa da landare askok suaren aurrean adaptazio ugari edukitzea. Gure inguruan arruntak diren arteek eta ametzek, adibidez. Baita txilar askok eta otea bezalako sastraka... [+]
2018tik 2023ra kolore berdea izatetik grisa izatera pasa den lur eremua 9.000 kilometro koadro ingurukoa da, Zipreren adinako azalera. The Guardian-ek argitaratu duen ikerketaren arabera, etxebizitzen eta errepideen eraikuntzara ez ezik, luxuzko turismo, kontsumo eta aisialdira... [+]
Altri multinazionalak Europako zelulosa lantegi handienetakoa eraiki nahi du Galizian, Palas del Rei herrian, lyocell deituriko zuntz "jasangarria" ekoizteko. Eukaliptoak, ura, moda-industria indartsua eta oligarkia politiko diruzalea. Dena du alde horretarako. Dena?... [+]
Berotegi gasen emisioak eta atmosferaren kutsadura murriztu egin diren arren, ingurumenaren egoera ez da ona Europan, kontuan harturik naturaren degradazioak, gehiegizko ustiapenak eta biodibertsitatearen galerak dakartzaten ondorioak, Europako Ingurumen Agentziak bost... [+]
Silurikoan sortu omen ziren, kontuak atera! Duela 400 milioi urte edo gehiago. Beraz, planetako lurretan azaldu ziren lehenetako animaliez ari gara, ez da txantxetarako kontua. Eta oraindik txantxa gutxiago, garai hartako espezie batzuek luzeran bi metro ere bazituztela jakinda... [+]
Garuna dirudi, bai, intxaur alearen mamiak. Garun bikoitza. Alearen edo garauaren barrukoari “intxaur-mami”, “intxaur-ister” eta “intxaurki” esaten zaio.
Uztailaren erdialdean aurkeztu zuten 2027tik aurrera Europako Nekazaritza Politika Bateratua (NPB) izango dena, eta proposamena izugarria da: NPBaren egitura desegitea eta azken urteotan lortutako aurrerapen urriak suntsitzea.
Pirinioetako eta Iberiar Penintsulako mendien katalogoa gehitu dugu Mendiak aplikaziora. Abuztuan hazi zen mendi katalogoa, eta dagoeneko igoera mordoxka bat erregistratu dituzte erabiltzaileek. Webgune gisa kontsulta daiteke Mendiak.eus, baina erabilpen aproposerako, app bidez... [+]
Public Eye eta Unearthed Gobernuz Kanpoko Erakundeek eman dute gehiegikeria horren berri irailaren 23an plazaraturiko txostenean. Inportatzaileen zerrendan 93 herrialde ageri dira, eta horietatik hiru laurdenak diru sarrera txikiak edo ertainak dituzten herrialdeak dira.
Orain da unea eta ez dugu denbora askorik. Baina, zer egin? Nondik hasi? Nora jo? Badugu gaitasun teknikoa, bide-orri argi bat falta zaigu, adostasun zabal bat. Oinak lurrean eta lokatzari aurre egiteko prest, berandu baino lehen ekin beharreko bideaz aritu gara Marta... [+]
Euskal Sagardoa Jatorri Deiturako 250 sagastietan hasiak dira jada sagar biltzen. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoari dagozkien iazko datuekin alderatuta, uzta handiagoa izango da aurten. Orotara sei-zazpi milioi kilo biltzea aurreikusten dute, datu zehatza urte bukaerarako izango... [+]
Azken urteotako uda bukaera guzietan bezala, Ipar hemisferioko suteen kalteak zenbatzen ari gara, eta zenbakiak ikusi arren, oraino zaila zaigu arazoaren munta eta horri loturiko arriskuaren ezaugarriak ulertzea. Halere premiazkoa da, horren arabera lurraldeak prestatu beharko... [+]
Sarraskiak ez du etenik Palestinan, eta lurraldeko txoko guztietara hedatzen ari da. Uztailaren 31n, Hebrongo (Zisjordania) Hazien Bankuaren Ugalketarako Unitateari eraso zion Israelek; bulldozer eta makineria pisutsuarekin bertako instalakuntza eta azpiegiturak suntsitu zituen... [+]
Udazkeneko zenbakia aste honetan jasoko dute ARGIAko kideek, edo berariaz Bizi Baratzeako kide egin direnek.